Ekonomik olmasından öte sosyal bir yaraya dönüşen istihdam sorununa Çin’den ilginç bir çıkış yolu önerisi geldi. Çin’de yıllardır ailesiyle yaşayan iş adamımız Necmettin Polat, Çin kaynaklı rekabet sorununun yine Çin formülü ile çözülebileceğini belirtti.

Bir yanda %15’lere varan işsizlik oranıyla çalışamadığı için sıkıntı çeken halk ve diğer yanda Çin’in baş rol oynadığı ağır global rekabet nedeniyle zorluk çeken, personel çalıştıramayan, üretim yapamayan ve hatta fabrika kapatan sanayicilerimiz... Her ailede en az bir atıl istihdam, en az bir mutsuz insan...Asgari maaşla ev geçindirmeye çalışan milyonlar. Kayıtdışı istihdam sorunu.

Türkiye’de maliyetlerin yüksek ve verimliliğin düşük olmasını sanayilerin büyük şehirlerde olmasına bağlayan Polat, büyük şehirlerde paraların ranta harcandığını savundu.

Büyük şehirlerde personel maaşlarının %70’inin bölgesel avantajlara harcandığını öne süren Polat, yıllardır taşı toprağı altın diyerek büyük şehirlere göç eden çalışanların da buraya yatırım yapan patronların da bu durumdan son derece olumsuz etkilendiğini ve istihdam modelinin değişmesi gerektiğini söyledi.

Personel giderlerinin maliyete oranının dünyada %40 olarak kabul edildiğini belirten Polat, %1’lerin bile büyük önem taşıdığı global rekabette Çin formülü ile personel giderlerini düşürüp verimliliğin artırılabileceğini iddia etti. Polat şöyle devam etti:

Günümüzde maliyetleri düşürerek global rekabet gücü kazanılması şart ve en büyük maliyet de personel giderleri. Şayet vergi avantajı olan teşvikli bölgelerde Çin modeli istihdam uygulanırsa kesinlikle olumlu sonuçlar alınır.

Hammade konusunda Çin avantajlı. Üretim maliyeti açısından da Çin avantajlı çünkü elektrik 10; benzinse 3 kat daha ucuz. Çin’de personel sigortası da yok denecek kadar az. Buraya kadar hükümetin meselesi ve bu konulara muhakkak çözüm bulmalı. Sanayicilerimize bakan kısımsa yeni global düzende rekabetçi bir iş modeli geliştirerek teşvikli bölgelerde Çin tarzı istihdama gitmeleri.

İstanbul ya da diğer büyük şehirlerde klasik olarak üretim yapan bir fabrika düşünün. 500 işçisi olsun. Her birine net 450 Milyon TL maaş veriyor olsun. Bu maaşı alan personel 50’sini elektrik, su, telefon, 250’sini kiraya, 75’ini yeme-içmeye, 25’ini yola ve 25’ini de sosyal aktiviteler için harcasa. Bu hesaba göre kendisinde yalnızca 25 milyon kalacağından sıkıntı yaşayacaktır 350 milyon TL veren patrona bir personel de vergiler ve diğer masraflarla beraber yaklaşık 650 milyon TL oluyor ve bu da her ay 325 000 000 000 TL personel gideri demek. Bu giderler nedeniyle Çin ile rekabet edemediği için onun da beli bükülüyor. Ücret ranta gittiği için çalışan da mutsuz...

Çin’de nasıl peki ?... Çin, personeline kalacak yer, 3 öğün yemek ve sosyal alan sağlıyor fabrikada. 4-5 kişi bir odada kalıor. Kat WC’si var. 50 USD de maaş veriyor hatta vermiyor hesabına yazıyor, çıkarken şanslıysa alıyor tabiki. Ya üst katlar ya da yan bloklar lojman için ayrılır burada. Ortaya da bir basket sahası. Daha ne olsun. Koğuş usulü yaşama personele de patrona da yarıyor. Kurumsal aile duygusu da oluştuğundan karnı tok insanlar pek ayrılmak da istemiyorlar fabrikadan.

Barınma hekesin sıkıntısı. 10 000 m2 fabrikanın yanına 7 500 m2 personel tesisi yapsan 6 ayda amorti edersin bunu. Toprak rantı dışında orta kalite bir yapının ne maliyeti olur ki. İstanbul’dan çıkıp bu şekilde Anadolu’ya giden global rekabette büyük yol alır. Son derece büyük bir avantaj sağlar. Büyük şehir stresinden uzak olmaksa cabası.

İşte formül bu: Çin formülü. İstanbul fabrikasını Anadolu’ya taşı ve fabrikanın yanında bir de personel tesisi aç. Askeriye böyle. Yurtlar böyle. Çin de böyle. Lojman her iki taraf için de çok avantajlı. 50m2’de bir evli aile veya 4 bekar yaşayabilir ortak mutfak ve diğer ortak alanlarla. Çin’de 20m2’de 4 kişi kalıyor. İşsiz, aşsız, umutsuz kalacağına insanlar karın tokluğuna dahi gelir çalışırlar. Hem kazan, hem kazandır. Aylık personel masrafın 650 milyon değil yalnızca 250 milyon olur. Lojmanı sen kirala 150 milyon TL de personelin cebinde kalsın. Bu şekilde hem patron hem de personel kazanır. Lojmansa senin yatırımın. Hesap ortada. Herkes mutlu olacaksa Çin modeli en azından denemeye değer. Kaybedecek ne var ki zaten.

Sonuç olarak, büyük şehirlerdeki yatırımlarını yeni rekabet koşullarına göre teşvikli bölgelere taşıyıp rehabilite etmeyen patronlar Çin’e laf söylemesin. Dinamik hareket edip atıl istihdamı kullanamıyorsak bu bizim hatamızdır.