Veteriner hekim Samira Alasgarova dünyayı beraberce paylaştıımıız canlılara dikkati çekiyor.. Samira Alasgarova bu hafta, vahşi yaşamın kaya kartallarından-altın kartalları tanıtıyor...

Aquila chrysaetos - ALTIN KARTAL; VEYA KAYA KARTALI 

GOLDEN EAGLE

ÖZELLİKLERİ: İRİ VE ZARİF 

Dagların ve yalçın kayalıkların çok iri, ancak zarif ve yakışıklı bir kartalıdır. En yaygın ve bilinen Kaya kartalı olup Accipitridae (atmacagiller) familyasına aittir. İri ve yırtıcı kanatlı olan Kaya kartalının boyu 95 santimetre olup kanat açıklığı 2 metre kadardır. İrilik açısından etkileyici, ama hareketleri bakımından zariftir. Uzun bir başı, uzun, kare ve geniş bir kuyruğu, uzun kanatlarında ise “S” şeklinde çıkıntı yapan  hattı vardır. Kanatlarını süzülürken düz, dönerek yükselirken hafifçe ‘V’ şeklinde tutar; aşağıya doğru dalış yaparken kanatlarını geniş ve çıkıntılı bir damla şeklinde geriye doğru büker. 

Erişkini lekeli koyu kahverengi ve kremsi-sarıdır, boynu ve kafasının üstü ve genellikle kanat ortası altın renktir, kuyruğunun dibinde de daha açık olan bazı yerler vardır. Uçuş teleklerinin alt tarafları koyu grimsidir, kanadın firar hattı daha koyu ve çok hafif çizgilidir. Genci çok koyudur, ancak altta kanadının ortasında ve primerlerinin üstünde büyük beyaz leke bulunur; beyaz kuyruğunun ucu geniş ve siyahtır. Yaşlandıkça daha kahverengileşir ve beyazlık kaybolur. Genelde sakindir, ara sıra tekrarlı ve flüt sesini andıran ıslığımsı ötüşler yapabilir.

YAŞAM ALANLARI: 

Kaya kartalına en çok Rusyanın ¾ ormanlı bölgelerinde, Balkanlarda, Güney Amerika, Kafkasya, Güney Afrika’da, Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi ile Doğu  Bölgesi’nin kuzeyinde rastlamak mümkün. 

Doğu Karadeniz Dağları dünyadaki en önemli kuş göç yollarından biri üzerindedir. Bölgenin tamamında toplam 13 Önemli Kuş Alanı (ÖKA) bulunmaktadır; Akkuş Adası, Doğu Karadeniz Dağları, Ardahan Ormanı, Aktaş Gölü, Çıldır Gölü, Kuyucak Gölü, Çalı Gölü, Balık Gölü, Doğu Beyazıt Sazlığı, Giresun Adası, Aygır Gölü, Iğdır Ovası ve Tortum Gölü. 

Kaya kartalının yaşam biçimi avlanmaya yönelik olduğundan; yuvası için en az 50-100 kilometrekare alana hakim ormanlı, göllü, akar sulu, bataklıklı bölgeleri seçer.

BESLENME ALIŞKANLIKLARI: 

Kaya kartalları etçildirler, daha çok kanatlılarla beslenirler, en çok kaz, ördek, leylekleri avlarlar, tavşan avlayanı da vardır. özellikle kışın hasta hayvan ve leşleriyle beslenirler.

ÜREME: 

Kaya kartalı çok erken yuvalanmaya başlar, sıkça mart ayının ortaları ve sonlarına doğru yuva kurmaya başlar. Yuvaları ağaçlı ve taşlı kayalı, uçurumlu bölgeler seçerler. Yuvaları 1,5-2 metre büyüklüğündedir. Ebebeyinler yavrularını özenerek ve sevgiyle büyütürler, yavruların gelişimi yavaş olup, ergenliğe 5-6 yaşlarında ulaşırlar. Kartallar içinde en itaata yatkın tür Kaya kartalıdır, bir kere alıştığı sahibinden asla vazgeçmeyip zarar vermez, ama yine de unutmamak gerekir ki vahşi doğaya ait bu canlıya dikkat etmek lazım. Üreme dönemleri yaklaşık 3-5 yaşlarında başlar. Kuluçka dönemleri 43-45 gün sonrası 2-3 yumurtadan çıkan yavrularını 2 ay kadar beslerler. İyi bakım koşullarında Kaya kartalı ortalama 80 yıl yaşar.

SOYLARI TEHLİKEDE: 

Ormanların yok olmasıyla bataklıkların kuruması, kuraklığın artması, bu canlıları yaşam ve beslenme alanlarını kısıtlayıp yok ediyor. Kaçak avcılık hayvan türleri üzerinde bir diğer baskındır.

samirales@hotmail.com