TOKİ doğru yolda mı?

1984 yılında kurulan Toplu Konut İdaresi (TOKİ) 2002 yılında Erdoğan Bayraktar'ın göreve gelmesi ile birlikte kabuk değiştirdi. Başlangıçta konut finansman desteği ile ön plana çıkan TOKİ, yaklaşık 3 yıldır işi gücü bıraktı ve konut üretimi işine girdi.

TOKİ geçmişte 43 bin 145 konut inşa etmiş ve tam 1 milyon 100 bin konutun finansmanına yardımcı olmuştu. Bugünkü Başkan Erdoğan Bayraktar'ın göreve gelmesinin ardından, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın isteğiyle yoğun bir şekilde konut üretimi işine başladı.

TOKİ'nin konut üretiminde uyguladığı yöntemler kapsamında 2004 sonu itibariyle Türkiye genelinde 84 bin konutun inşaatına başladı ve 13 bin konut bitirildi. 2005 yılı sonuna kadar 150 bin konutun yapımına başlanması hedefleniyor. Kurum çok cidd bir terslik olmazsa 250 bin konut inşa hedefini yakalayacak.

Ortalama her bir konutun 40 bin YTL'den satıldığını düşünürsek TOKİ'nin inşaatlardan yapacağı ciro 10 milyar YTL civarında. Bu da yaklaşık 7.5 milyar dolara denk geliyor. 2002'ye kadar sıradan bir kurum olan TOKİ toplam gelirin 300 milyar dolar olduğu ülkede kilit bir işletme haline dönüşüyor.

Özellikle Anadolu'nun ücra köşelerinde gerçekleştirdiği konut hamleleri ile TOKİ, Türkiye'de inşaat ve konut sanayinin gelişmesine önemli katkılarda bulunuyor. Ürettiği nitelikli konutlarla, orta ve uzun vadede Türkiye'de konut anlayışına yaptığı katkılar inkar edilemeyecek.

Bunlar güzel noktalar. Gelelim TOKİ'nin hatalarına... TOKİ'nin en büyük hatası özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir'de alt ve orta gelir gruplarına hitap eden projeleri ihmal etmesi. Her ne kadar Halkalı ve İkitelli'de toplam bin 118 ve Ankara Temelli'de bin 400 konut inşa etme lütfunda bulunmuşsa da bu ihtiyaçları karşılamaktan çok uzak. Özellikle İstanbul'un TOKİ'ye çok fazla ihtiyacı var. Çarpık ve düzensiz kentleşmede bırakın Türkiye'yi dünyada seçkin bir yere sahip olan İstanbul'da TOKİ'nin orta ve alt gelir grupları için üreteceği 100 binlerce konutun alıcısı hazır. Ayrıca son dönemde yükselen fahiş kiralar yakın bir zamanda İstanbul'da insanları ev sahibi olmaya zorlayacak. Ankara ve İzmir'de de durum farklı değil...

TOKİ'nin en büyük hatası İstanbul'da gelir paylaşım esasıyla lüks konut üretimi işine girmesi. Yani aslında kamu yararına çalışması gereken kurum, elindeki arazileri, yapılacak cirolardan alınan pay karşılığında inşaat şirketlerine devrediyor. Buradan yarattığı kaynak ile Türkiye'nin dört bir tarafındaki projeleri finanse ediyor. Nüfusa göre konut açığının en fazla olduğu il olan İstanbul'daki konut yangınının üzerine körükle gidiyor. Halbuki TOKİ'nin yapması gereken İstanbul'da yaratılan kaynakla İstanbul'da orta ve alt gelir grubuna hitap edilen konutlar inşa etmesi. Bu yapılmadığı sürece TOKİ değil 250 bin 500 bin konut üretse bile gerçek görevini yerine getirmemiş olur.