ÇILGIN PROJEYE BASIN NE DEDİ?

Çılgın proje Türkiye'nin günlük gazetelerinde bu başlıklarla yer aldı: 'Çılgınlığı' bırak, yoksulluğa bak!', 'Boğaz'a kardeş geliyor', 'İstanbul çıldırmış olmalı', 'Çılgın aşırma', 'Büyük ülkenin büyük projesi...'

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın sır gibi sakladığı ve herkesin merakla beklediği 'çılgın proje'nin açıklanması haberi tüm gazetelerde manşet ve sürmanşet oldu. Karadeniz ve Marmara arasında yeni bir kanal açılacak, kanalın uzunluğu 40 kilometreyi bulacak, derinliği 25 metre, genişliği ise 150 metre olacak olan proje için atılar başlıklar ise şöyle oldu:

Hürriyet: Avrupa adası

Sabah: Büyük ülkenin büyük projesi

Milliyet: Duble Boğaz

Habertürk: 1 ada, 1 kanal: 20 milyar

Radikal: Gerçekten çılgınmış

Birgün: 'Çılgınlığı' bırak, yoksulluğa bak!

Vatan: Dünyanın beşinci kanalı İstanbul'a

Akşam: İstanbul çıldırmış olmalı

Cumhuriyet: Çılgın aşırma

Posta: Çılgın proje tanıdık

Star: Ustalık eseri

Zaman: Boğaz'a kardeş geliyor

Taraf: Derin kanal, geniş vizyon

Dünya: 50 milyar dolara ikinci 'Boğaz'

Yabancı basın

Başbakan Erdoğan tarafından dün açıklanan ikinci İstanbul boğazı dünya basınında da yer buldu. 

TÜRKİYE'NİN PANAMA KANALI
Amerkan ekonomi gazetesi The Wall Street Journal projeyi 'Türkiye kendi Panama Kanalı'nı planlıyor' başlığıyla verdi. Erdoğan'ın sözlerine yer veren gazete "Eski İstanbul Belediye Başkanı da olan Erdoğan, Türkiye'ye damga vurma konusundaki hırsını hiç gizlemedi" yorumunu yaptı.

Uluslararası Tanker Sahipleri Birliği Başkanı Bill Box'ın projeyi değerlendirdiği sözleri de haberde yerl aldı. Box Kanal İstanbul için; "uluslararası gemi taşımacılığı için bu iyi bir haber. Çünkü Boğaz trafiğinin güvenliğini ve kapasitesini arttıracaktır" dedi. Box projenin Montreux Anlaşması'nı askıya alıp almayacağının önemli bir soru işareti olduğunu da ekledi.

 MALİYETİ 40-50 MİLYAR DOLAR
The World Street Journal projenin maliyeti konusunda da Amerika'nın eski Mühendisler Birliği Başkanı William F. Marcuson'ın görüşlerine yer verdi. Panama Kanalı'nın ile projeyi karşılaştıran Marcuson, kilometre başına yaklaşık 1 milyar dolarlık bir yatırımın yapılması gerektiğini söyledi. Bu da tüm projenin 40-50 milyar dolara mal olacağı anlamına geliyor.

'SEÇİM ÖNCESİ KAMPANYA ISINIYOR'
Amerikan New York Times gazetesi de haberi, "yaklaşan seçimler öncesinde kampanyasını ısıtan iktidar partisi, İstanbul Boğazı'na paralel, Panama ve Süveyş kanallarından daha uzun bir kanal inşa edeceğini açıkladı" cümlesiyle verdi.

'BOĞAZ TEKNE TURLARINA AYRILACAK'
Washington Post da konuyla ilgili haberi şu satırlarla verdi:

"Türkiye İstanbul Boğazı'nı rahatlatmak için yeni bir boğaz inşa edecek. Karadeniz'e açılacak yeni su yolu sayesinde yük gemileriyle tıkanan İstanbul Boğazı da artık su sporları ve gezi teknelerine ayrılacak. Projeyi seçim kampanyası sırasında duyuran Recep Tayyip Erdoğan, kanalın Panama ve Süveyş kanallarından daha büyük olacağını söyledi ve Kanal İstanbul'u 'yüzyılın projesi' diye duyurdu. İstanbul Belediye Başkanı Kadir Topbaş da Boğaz trafiğini hafifleteceği için projeyi destekliyor.

Ancak ana muhalefet lideri Kılıçdaroğlu inşaatın sadece Erdoğan'a yakın kişileri zengin edeceğini söyledi. 'Çılgın projeye' gönderme yapan lider "Bu ülkenin çılgın insanlara değil düşünen insanlara ihtiyacı var" dedi.

'ÇEVRECİLER TEPKİ DUYABİLİR'
Gazetede projenin çevresel maliyeti de konu edildi. "Erdoğan projenin İstanbul'u tanker tehdidinden kurtaracağnı söylese de çevreciler ekosistemi değiştireceği için projeye karşı tepki duyabilir" denilen haberde çevre mühendisi Cemal Saydam'ın bu yapay su yolunun ne getireceğini öngörmek zor" sözlerine yer verildi.

TÜRKİYE BOĞAZI BYPASS EDECEK
'Türkiye Boğazı bypass edecek' diyen Fianacial Times da proje ile seçimleri ilişkilendirdi. Gazetenin haberi şu cümlelerle başladı:

"Hiçbir şey seçimler kadar politikacıları büyük sözler vermeye itmez. Türkiye Başbakanı da buna bir istisna değil"

Gazete Erdoğan'ın fazla detay vermediğini belirtse de Başbakan'ın projenin 2023'te bitirileceği ve Panama ve Süveyş Kanalı'ndan daha uzun olacağı yönündeki sözleri haberde yer aldı.

İYİ YAPILIRSA İYİLEŞME OLUR
İngiliz Times gazetesi, hükümetin boğaz trafiği ve olası bir petrol sızıntısının ekonomik ve çevre için doğuracağı sonuçlarla ilgili kaygıları gidermek konusunda istekli olduğunu yazdı.

Gazeteye açıklama yapan Washington'daki Woodrow Wilson Merkezi'nin Avrupa Enerji ve Güvenlik İnsiyatifi danışmanlarından Alexandros Petersen'in projeye ilişkin yorumu şöyle:

"Eğer iyi yapılırsa, yalnızca Türkiye değil, Karadeniz'e kıyısı olan tüm ülkeler için çok büyük bir iyileşme olur. Ancak eğer iyi planlanmazsa Boğaz'ın sorunlarını yakındaki başka bir alana taşıyabilir."

'YAPILABİLİR OLMALI'
Guardian gazetesi ise, haberinin başlığına, Erdoğan'ın "kanal Süveyş ve Panama'yı geride bırakacak" sözlerini sayfalarına taşıdı. Haberde, Erdoğan'ın kanalın yeri ve projenin masrafı konularında yorum yapmaktan imtina ettiği vurgulandı.

Konuyla ilgili görüşlerine yer verilen, Yeni İnşaat Mühendisliği dergisinin editörü Antony Oliver ise projeyi şu sözlerle değerlendirdi: "Kanal büyük bir inşaat mühendisliği eseri olacaktır, ancak kesinlikle yapılabilir olmalı."

 Köşe yazarları böyle yorumladı:

VATAN

ZÜLFÜ LİVANELİ-BÜYÜK İSKENDER PROJESİ

Anlaşılan, Osmanlı’dan beri tartışılagelen “kanal“ projesi başlıyor. Haberlerde buna “İstanbul’a ikinci Boğaz“ deniliyor. Bu durum bana İstanbul Boğazı’yla ilgili efsaneleri hatırlattı. Bu efsaneleri, “Engereğin Gözü“ adlı romanımda kullanmıştım...

...Demek ki tarih tekrar edecek ve yaşayanlar, masallardaki gibi iki denizin birleştiği ana, yani coşkun denizin kanalı doldurmasına şahit olacak.
Heyecanlı bir iş!

REHA MUHTAR- KANAL İSTANBUL KARARSIZLARI ETKİLER

Kanal İstanbul ne kadar gerçek İstanbul olur bilmem... İki yakası, İstanbul Boğazı’na mı benzer, yoksa kongre sarayları, iş merkezleri ile daha abir sanayi bölgesi havası mı çizer kestiremiyorum...

O bölgelerdeki ormanlık arazi ne olacak, arsa fiyatları nasıl spekülasyonlara uğrayacak, bunlardan kimler nasıl nemalanacak bunları da çözemem...

Kanal İstanbul’la Marmara Fay’ı ve deprem ilişkisini, tsunami tehlikesini nasıl çözecekler tahmin edemiyorum...

Fakat İstanbul Boğazı’nın yanısıra bir de Kanal İstanbul’a sahip olmak heyecanlandırıyor beni...

Muhtemelen birçok insanı heyecanlandıracak...

AKP’ye düşman olmayan kararsız seçmen, “bunu yapar bunlar” deyip, iktidar partisine yönelecek...

MUSTAFA MUTLU - 'ÇILGIN DEMİŞLERDİ' DE İNANMAMIŞTIM

Altı ay kadar önceydi... İlk kez Hıncal Uluç’tan duymuştuk “Çılgın Proje”yi...

Bir yazısında Başbakan’ın kendisini arayarak İstanbul’la ilgili düşüncelerini paylaştığını belirtmiş ve kendisini çok heyecanlandıran bir projeden söz etmişti.
Bu projeye de “Çılgın Proje” adını vermişti!

O günden beri konusuz kalan hemen her yazar bu “Çılgın Proje”nin peşine düştü. Binbir tane senaryo yazıldı...
Özellikle iktidar yalakalarını çok heyecanlandırdı ve eğlendirdi bu oyun; ama aç, yoksul insanların umurunda bile olmadı...

İktidar yandaşları her ne kadar, az izlenen magazin programlarının çığırtkanları gibi “Azzzz sonraaaa” diye yayınlar yapıp, heyecan dozunu ülke geneline yaymaya çalışsalar da sadece yandaş müteahhitler inanılmaz bir beklenti içine girdi...

Çünkü bu “proje”nin bir “inşaat projesi” olduğunu ve eninde sonunda kendilerine yarayacağını onlar da tahmin ediyordu...

...Kısacası, Türkiye’nin bu kadar büyük bir parası varsa... Bununla işsizlik, yoksulluk gibi kanayan yaraları sarmak yerine götürüp müteahhitlerin ve arsa spekülatörlerinin cebine koymak...

Gerçekten de büyük bir çılgınlıktır!..

CAN ATAKLI - PROJE ÇILGIN OLMASINA ÇILGIN DA

Tayyip Erdoğan sonunda “çılgın projesini” açıkladı. Aylardır bir “kanal projesi”nden söz ediliyordu zaten. Ben açıkçası “belki başka bir projedir” diye beklemedim değil.
Ama sonuçta ortaya İstanbul’un batısından geçen “ikinci bir deniz yolu” projesi çıktı. Yani bildiğimiz, tahmin edilen proje.

Çılgın mı? Evet çılgın. Çünkü en başta herhalde çok pahalı bir proje. Tabii bir de yapımı herhalde çok uzun sürecektir. Bitmesi, orada yeni bir hayatın başlaması ve keyif verir hale gelmesi için çok bekleyeceğiz ki, o açıdan yazık...

...Benim en merak ettiğim, 150 metre genişliğindeki bir kanal nedeniyle çok sayıda köprü yapılması da gerekecektir. Bunun trafiğe etkisi ne olacak? Zaten İstanbul’un ana trafiği köprüler yüzünden sıkışmıyor mu?..

HÜRRİYET

YILMAZ ÖZDİL-GEMİCİK OLUYORSA BOĞAZCIK NİYE OLMASIN ŞEKERİM?

Yunanistan’da Korint Kanalı var.

Haybeden 400 kilometre yol yapıp Mora Yarımadası’nın etrafından dolaşacağına, zırt diye, Ege Denizi’nden Adriyatik’e geçivermeni sağlar.

Rusya’da Volga-Don Kanalı var. Volga ile Don nehirlerini öpüştürür, böylece, arasında denizyolu irtibatı olmayan Hazar Denizi’yle Karadeniz’i birbirine bağlar.

Almanya’da Kiel Kanalı var. Git babam git, taaa Danimarka’nın etrafını dolaşacağına, kestirmeden, Kuzey Denizi’nden Baltık Denizi’ne geçersin.

Finlandiya’da Saimaa Kanalı var.
Deniz gibi kullanılan ama, eskiden denizle irtibatı olmadığı için oturma odasındaki küvet gibi duran Saimaa Gölü’nü Finlandiya Körfezi’ne bağlar.

Kanada’da Welland Kanalı var.
Bizim oturma odasındaki leğen gibi duran Van Gölü’nün benzeri Ontario Gölü’nü, Erie Gölü’ne bağlar, oradan Atlas Okyanusu’na yol açar... Böylece, deniz ebatındaki göllerinde anca sandalla kefal tutacağına, vızır vızır tanker dolaştırırlar.

Panama Kanalı malum...
Zart diye Atlas Okyanusu’ndasın, zort diye Pasifik Okyanusu’nda.

Süveyş Kanalı desen...
Antalya’dan demir alıp, boydan boya Akdeniz’i geçip, Atlas Okyanusu’nun dibine kadar inip, Afrika kıtasının altından kıvrıla kıvrıla dolanacağına, tereyağından kıl çeker gibi Kızıldeniz’e süzülürsün. İster Aden’e git, ister Basra’ya.

Ya bizimki?

Karadeniz’i Marmara Denizi’ne bağlayacakmış iyi mi...
Arada irtibat yoktu çünkü.

Arazileri çılgın’casına kapatan ileri görüşlü (!) arkadaşlarla, memlekete boru döşeme uzmanı olan müteahhitlerin cebi arasında güzel bi kanal olacak sanırım...

Yırtarım semtleri
cüzdanlara sığmam, taşarım
kükremiş sel gibiyim
İstanbul’u çiğner, aşarım
hangi çılgın bana zincir vuracakmış?
Şaşarım.

E adını koyalım.
Arap’ınki Süveyş...
Bizimki olsa olsa, söğüş kanalı.

MEHMET Y. YILMAZ - BAŞBAKAN'IN GÜNDEMİ DEĞİŞTİREN HAMLESİ

BAŞBAKAN Recep Tayyip Erdoğan’ın Hıncal Uluç tarafından konulmuş ismiyle “çılgın proje”sini açıkladığı toplantıyı televizyondan canlı olarak izledim.

Yandaş medyadaki yazarların Kemal Kılıçdaroğlu’nun projelerini duyduklarında yaptığı gibi “Kaynağını açıkla, parayı nereden bulacaksın, popülist, paralar boşa gidecek” gibi bir eleştiride bulunmayacağım.

Tam tersine, siyasi kişiliklerin büyük projeleri kendilerine hedef seçmelerinin yararına inanırım.

Tarihin ilk çağlarından beri ayakta kalabilmiş, yakın zamanda yapılmış ve büyüklükleri ile yaşamı değiştirmiş eserler büyük düşüncelerin sonucudur.

Yapabilirler, yapamazlar ama ülkeyi yönetmeye talip olan siyasetçilerin büyük hedeflerinin olmasının bir zararı olmaz, yeter ki hırsları akıllarının önüne geçmesin!..

MİLLİYET

HASAN CEMAL- PARKTA GİTAR ÇALAN ÇOCUKLARI KARAKOLA ÇEKMEK UCUBE YA DA ÇILGIN PROJE

Başbakan Erdoğan ‘çılgın projesi’ni açıklıyor, Kanal İstanbul’u... Ben gitar çalan çocukları izliyorum televizyonda.

Ankara’da, Tunalı’da hem çalıp hem söylüyorlar neşeyle...
Buraları benim de ilk gençliğimin geçtiği mekânlar, Kuğulu Park...
Banklara oturmuş keyifle gitarlarını çalıp hep bir ağızdan söylüyorlar.
Tayyip Erdoğan hayal etmeden yaşanmaz diyor.
Doğru.
Ama ya o gitarcı çocukların hayalleri... Ben onların hayal dünyasını düşünüyorum.
Ne güzel çalıyorlar.
23 Nisan’da yine aynı parkta gitar çalarken karakola götürmüş polis onları...
Tayyip Erdoğan, “İnsan âlemde hayal ettiği kadar yaşar”diyor.
Doğru ama...
Ankara’da, Tunalı’da gitar çalan çocukların hayalleri neydi acaba?..
Gitarlarını çalarken geleceğe dönük ne gibi umutlar besliyorlardı?
Polis arabasına doldurulup 23 Nisan günü karakola çekilen gitarcı çocukların hayalleri şimdi sönmüş olabilir mi?..

CAN DÜNDAR-ÇILGIN

Başbakan “Çılgın Proje”sini açıklarken diyor ki: “Bugün Boğaz trafiği yüzünden ata yadigârlarımız tehdit altında... Biraz da kültür varlıklarımızı muhafaza etmek adına bu büyük adımı atıyoruz.”
Ne güzel!
Ama ondan hemen önce şu cümleleri söylüyor:
“Bu zihniyet, Marmaray’ı 4 yıl erteletti bize... Kazılar esnasında çanak çömlek çıkmış diye yatırımı engelletti.”
Peki Boğaz’daki kültür varlıkları “ata yadigârı” da, Marmaray’ın altından çıkanlar niye “çanak çömlek”?
Çünkü Başbakan, bu toprakların tarihini Türklük ve Müslümanlıkla başlatıyor.
Öncesini “ata”dan saymıyor...

POSTA

MEHMET ALİ BİRAND- GERÇEKTEN ÇILGIN BİR PROJE

Başbakan’ın açıklaması bitince, ilk tepkim “gerçekten çılgın bir proje” oldu.
Henüz tüm ayrıntıları belli olmasa da, Erdoğan’ın kafasındaki fikri anlamak zor değil. Gerçekleştirilmesi ne kadar güç ve pahalı olursa olsun, proje İstanbul’u ve boğazı büyük oranda rahatlatacak. Yepyeni şehirler kurulacak. Bambaşka bir manzara ile karşı karşıya kalacağız.
Eğer hafızam beni yanıtlmıyorsa, buna benzer bir fikir ilk defa yıllar önce Bülent Ecevit tarafından ortaya atılmış, ancak pek üstünde durulmamıştı. Onun geçiş yolu Trakya üzerindendi.
Boğaz’daki gemi trafiğini azaltma konusu ise, biraz sorunlu görünüyor. Nedeni de, boğaz trafiğinin Montreux anlaşmasıyla düzenlenmiş olması ve geçişlerin bedava yapılması. Oysa, böyle bir kanal açılırsa, geçen gemilerden para alınacak. Kanala o kadar harcama yaptıktan sonra, bedava geçiş düşünülemez tabii...
Şimdi her kafadan bir ses çıkacak ve bol bol “yapılamaz ve gereksiz” kelimelerini duyacağız. Durun bakalım, ayrıntıları bir ortaya dökülsün de görelim.
Bu kadarıyla dahi, gerçekten çılgın bir proje.

AKŞAM

NAGEHAN ALÇI- VENEDİSTANBUL

Yine yapacağını yaptı Başbakan. Müthiş bir heyecan dalgası yaratmayı başardı. Üstelik başından beri 'İstanbul ile ilgili bir çılgın projem var' dediği halde ülke çapında yarattı bu heyecanı... Kabul edelim ki çok başarılı bir merak-beklenti-vaat üçgeni çıktı ortaya. Zamanlama, konuşmadaki 'azz sonra' havası, projenin işaret ettiği vizyon ve ölçek...

Çizilen tablo Türkiye'nin artık ayan beyan başka bir çağa girdiğini de anlatıyor aslında. Kendimizi koruduğumuz, dış dünyaya göre şekillendirdiğimiz, tevazuyu egemen kıldığımız anlayıştan görkeme, iddiaya, 'ben de varım' demeye uzanan anlayışa... Bu anlayışın ilk belirtilerini başka sağ iktidarlarda görmüştük. Menderes'te, Demirel'de, Özal'da... Şimdi o damar vizyon ve istikrarla devam ediyor. Bize yakışan da işte böyle büyük düşünmek!..