KENTHABER, TÜRKİYE'NİN EN UCU YÜKSEKOVA'DA

‘1 Eylül Dünya Barış Günü’ nedeniyle, tüm ülkenin gözü, kulağı, Demokratik Toplum Partisi (DTP)’nin Diyarbakır’da düzenlediği mitinge çevrilmişken, biz de yönümüzü Türkiye’nin en uç noktası olan Yüksekova’ya çevirdik.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)’in her ay ülkenin bir ilinde duyurduğu ihracat rakamları, bu kez ‘Kürt açılımı’ gündemi nedeniyle Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde açıklanıyor.

Sabah 6’da İstanbul Atatürk Havalimanı’ndan başlayan yolculuğumuzun ilk durağı Van’dı.

Artık sonbaharın geldiğini belli eden sabah güneşinin rehavetiyle ağır ağır bindik otobüslere ve Özel Harekat Timleri eskortunda Yüksekova’ya hareket ettik. Bu yolu ilk kez kullanacak olanlar için hemen söyleyeyim, Van-Hakkari karayolu, yol yapımı, askeri arama noktaları ve keskin virajları nedeniyle oldukça meşakkatli.

Dağların arasından kıvrıla kıvrıla giden yollarda öyle sık ve keskin virajlar var ki, arkanıza yaslanıp rahatça oturmanız, uyumanız mümkün değil.

Bir de Özel Harekat Polisleri olmasına rağmen hemen her arama noktasında asker tarafından durduruluyoruz.

Arazi çok enteresan. Ne bir ağaç var ne bir yaprak ne de bir tutam yeşillik.

Doğa, alabildiğine nekes davranmış bu bölgeye.

Yol boyunca görebildiklerimiz DSİ’nin barajı, Hoşap Kalesi ve askerden ibaret. Ha bir de bir çoban ve son kalan sarı otları yemeye çalışan küçük ve büyükbaş 3-5 hayvan...

Van’dan hareket edeli 2 saati geçti. Şimdi bir benzincide mola veriyoruz. Çay ikram ediyorlar bize canhıraş bir misafirperverlikle...

“Çaylarımız kaçak çaydır. İran’dan gelir, tadına doyamazsınız” diyorlar.

Daha önceleri burada bir büfe ve lokanta da varmış ama kapanmış. Tuvaletleri temizleyen görevli bile işsiz kalmış...

Son kez durdurulup, komutanlara bir kez daha bilgi verildikten kısa bir süre sonra Yüksekova’ya giriş yapıyoruz.

Gerçekten adı gibi...Yaklaşık 4 saat boyunca otobüsün içinde bir sağa, bir sola bükülmekten artık bitap düştüğümüz saatlerde, dümdüz bir ovaya çıkıyoruz..

Burası, ilk görüşte şaşırtıyor bizi... Çünkü bu kadar engebeli bir arazinin ortasında gerçekten cetvel konulacak gibi dümdüz bir ova...

Sağlı sollu evler, dükkanlar, plaza yavrusu şeklinde binalar... Ama hepsi bakımsız ve harabe görünümünde.

Otobüs, toplantının yapılacağı caddeye girdiğinde, kalabalık ta karşıdan gözümüze çarpıyor.

Neredeyse tüm şehir bizi karşılamaya gelmiş.

Güç bela giriyoruz toplantının yapılacağı iş hanının içindeki binaya.

Bir süre sonra, sevgili arkadaşım Sabah Yazarı Meliha Okur, ve Cumhuriyet gazetesinin duayen Ekonomi Müdürü Hasan Eriş’le birlikte oradan ayrılıp, başlıyoruz Yüksekova sokaklarını gezmeye.

Soralım bakalım, nasıl geçer hayat buralarda?.. Nasıl bakıyor insanlar ‘açılım’a?..

İlk olarak önümüze 3 genç çıkıyor. Üçü de işportacı. Kimi terlik satıyor, kimi eşofman... Öğrenci olmalarına rağmen, çalışmaları gerekiyormuş. Sorularımıza, ürkek bir şekilde mırıldanarak cevap veriyorlar. İş olduğunda günde 40 – 50 TL kazanıyorlarmış.

‘Kürt açılımı’ hakkındaki düşüncelerini sorduğumuzda da, cevap yerine, sanki ‘biz anlamayız’ der gibi boyunlarını yana bükerek yanıtlıyorlar.

Meliha, “Sizin aklınız aşağıdaki güzel kızlarda galiba..” diyerek takılıyor.

Devam ediyoruz... Az ileride, içinde biri türbanlı iki bayanla, bir erkeğin bulunduğu iki katlı bir ayakkabı mağazası var. Girip, sohbeti açabilmek için fiyatları soruyoruz önce...

Neyse ki, Meliha’nın ‘Alın Verin Ekonomiye Can Verin’ mesajının verildiği reklam filminde canlandırdığı ‘çiçekçi kadın’ tiplemesi yetişiyor imdadımıza... “Eveeet! Siz o reklam filminde oynayan hanımsınız” deyip, davet ediyorlar bizi...

Sohbet böyle samimi başlayınca Meliha, “Gelin biraz oturalım bari” diyor ve altımıza birer tabure çekip yerleşiyoruz.

Hakikaten çok misafirperverler. Bir o kadar da nezaketli... Çay ikram etmek istiyorlar ama ramazan nedeniyle çay ocakları ve kahveler kapalı. Ama onun da çaresini buluyorlar. Gözle kaş arasında meyve suyu alıp, onu ikram ediyorlar ısrarla.

Söz çaydan, kahveden açılınca, hanımlar ilçede sosyal hayatın kısıtlı olmasından şikayet ediyor.

Şehrin ekonomisi, krizle birlikte oldukça durgunlaşmış. İşsizlik en büyük sorun. İran ve Irak’a sınır olan ilçede, kapıların sınır ticaretine açılmasını talep ediyor, “Bu kapılar bir açılsa, Yüksekova’yı kimse tutamaz. Uçar gider” diyorlar...

ASKER VE POLİS BİZDEN
ALIŞVERİŞ YAPMAZ!

27 28 yaşlarındaki delikanlı, açlığı, sefaleti, eğitimsizliği yaşadıklarını söylüyor. Onun da ayakkabı mağazası varmış, krizle birlikte kapamış. Henüz evlenmemiş. 2 kardeşini, yastık altındaki birikimleriyle okutuyormuş. “O da bitince ne yapacağımı bilemiyorum” diyor ve ekliyor: “Zaten iki yıl önce alışverişi keserek, ekonomiyi asker ve polis vurdu. Kendi kantinlerini kurdular. Bizi cezalandırmak ister gibi esnaftan alışveriş yapmıyorlar”

Tabi sıra sohbetin olmazsa olmaz konusu ‘Kürt açılımı’na geliyor.

TÜRKLER BÖLÜNMEKTEN
BU KADAR KORKMASIN

Hanımlardan ismi Çiğdem olan, kıvırcık saçlı, güleç yüzlü kız meğer çok doluymuş... Çiğdem Kürt açılımından çok umutlu.

“Artık kendi dilimizi konuşup, kültürümüzü istediğimiz gibi yaşamak istiyoruz. Türkler bölünmekten bu kadar korkmasın.Bizim için sınırlar önemli değil, biz Kürt olarak sınırsızca yaşamak istiyoruz.” diyor.

“Peki size göre DTP tüm Kürtleri temsil ediyor mu?” diye sorunca, çok kararlı bir şekilde “Elbette” cevabı alıyoruz.

Nedeni ise, 2005 yılında büyük umutlarla oy verdikleri AK Parti’nin, eylem ve söylemleriyle umutlarını suya düşürmesi..

“Şimdi DTP’den çok ümitliymiş, bu işi onların başaracağına inanıyor Çiğdem.

Yıllarca siyasi partiler ve ataerkil toplum yapısı nedeniyle geri itildiklerini savunuyor.

“Peki ya kadına baskı, dayak?” diye soruyla giriyor lafının arasına Meliha:

“Kadına şiddet, her yerde var” diye cevaplıyor Çiğdem. “Sadece bu toprakların sorunu değil. Amerika’da var, Avrupa’da da. Ama artık bazı şeyler değişiyor, mecburen değişecek.”

Bu kez mikrofonu, türbanlı olan Şükran’a uzatıyorum. Bekarmış Şükran. Burada doğmuş, büyümüş. Lise mezunu ve tezgahtarlık yaparak, ailesini geçindiriyor. O da Çiğdem gibi oldukça güleç yüzlü.

Şükran’a da aynı soruyu yöneltiyorum. İtiraf edeyim; başörtüsü nedeniyle onun DTP’li olmayacağı gibi bir izlenime kapılmıştım nedense...

PKK BİZİM İNSANIMIZ
NEDEN KORKALIM?

Hiç tereddüt etmeden, “Tabi tabi. Ben de DTP’liyim ve tüm Kürt halkını bu partinin hakkıyla temsil edeceğine canı gönülden inanıyorum” diyor. Yüksekova’da DTP yüzde 88’den fazla bir oy alarak, tabir caizse tulum çıkarmış. Kimsenin korku ve baskıyla oy vermediğinin özellikle altını çiziyorlar.

Çiğdem tekrar söze giriyor ve ekliyor;:

“Sokakları gördünüz. Bu kadar asker, polis neden var? Biz artık bundan son derece rahatsızız.Baskı denilen şey bu işte.”

“Ama onlar olmazsa PKK gelir, korkmuyor musunuz?” diye kontro bir soru yöneltince, tebessümle karışık, “Neden korkalım, onlar bizi temsil eden kendi insanımız” cevabını alıyorum.

İzin isteyip ayrılıyoruz ama bu kez mikrofon tuttuğumuzu görüp, gazeteci olduğumuzu ve İstanbul’dan geldiğimizi öğrenen insanlar, bir çember halinde çeviriyor etrafımızı. “Gazatacı gardaşlar yazın” diye bağırıyorlar. İçlerinden biri, daha sormadan başlıyor konuşmaya...

Buralıymış ama İstanbul’a göçmüş. Yaz tatili nedeniyle bulunuyormuş memleketinde. Adı Abdürrahim. Zamanında ilçede bir iş merkezi inşa etmiş. “Aha bu boyyuk bina benim” diye gösteriyor, bileğini tespihine geçirdiği eliyle. Binayı dikmiş dikmesine ama kiracı bulmakta güçlük çekiyormuş.

Ağzı dolu dolu konuşuyor Abdürrahim: “Açılım bir olsun, bu topraklara huzur, bereket gelecek” diyor... “İnsanlar, şimdi yasak olan meralarına kavuşacak, topraklarına dönecek. İşte bunu yapsınlar, buraya devlet bir kuruş yatırım yapmasın. Biz kendi kendimize yeteriz. Daha da bir kuruş istemeyiz.”

Bir diğeri arkadan avazı çıktığı kadar bağırıyor: “Günde iki saat su alabiliyoruz. Altyapı sıfır! Bütün dünya görsün Yüksekova’nın çektiğini!..”

Bunu oy verdiğiniz DTP’li belediyeye bilmiyor mu?” diye sorunca, yine aynı tonla devam ediyor bağırmaya; “Onlar kamyon yüküyle borç devraldı. Ne yapsınlar ki...”

Etrafımızdaki çember giderek daralıyor. Öyle çok birikti ki insanlar, ablukaya aldılar resmen... Tedirgin bir şekilde birbirimize bakıyoruz. Nefes almakta güçlük çeker haldeyiz.

Kulağımın arkasında kalabalıktan kafamı çevirip, yüzünü göremediğim biri feryatla karışık, “Şemdinli’den buraya 10’dan fazla kontrol noktası var. Bunu hiç olmazsa yarıya indirsinler. Bütün günümüz yollarda geçiyor” diye bağırıyor.

DTP, BİZİ TEMSİL EDİYOR
‘TERÖRİST’ DEĞİL ‘GERİLLA’

Bir başkası, “Basın değil misiniz, devlete söyleyin, açsınlar artık şu sınır kapısını” diye aradan giriveriyor...

Uğultular arasında başka bir ses: “Köye dönüş paralarımızı alamadık halen!”

Hepsine, bağırarak, soruyorum: “DTP hakkında ne düşünüyorsunuz? Size göre tüm Kürtleri temsil ediyor mu?”

Koro halinde senkronize bir “Evet” cevabı alıyorum.

-Peki dükkanlarınızı güpegündüz PKK baskısı nedeniyle kapamıyor musunuz?

-Gerilla dan bize baskı yok. Demokratik tepkimizi göstermek için kepenk indiriyoruz” diye çıkışıyor orta yaşlı bir Yüksekovalı..Kalabalığın dışından birkaç kişi “Doğru. Kimse anlamak istemiyor” şeklinde bağırıyor.

Burada teröriste ‘gerilla’, PKK’ya ise ‘Pe-Ke-Ke’ deniyor.

Kalabalıktan, arkadaşlarımla birbirimizi kaybettik.

Güçlükle ilerlediğim caddede insanlar öbek öbek... Kaldırımlara hasır benzeri bir şeyler serip, yerlerde oturan ihtiyarları görüyorum. “Ne beklediklerini sorduğumda, Kürtçe ile karışık, “İnşallah kış gelmeden ‘açılım’ gerçekleşir de ölmeden bir huzur yüzü görürüz” diyorlar...Birçoğunu anlayamıyorum söylediklerinin.

Peşimde yine bir güruh. Yüzlerce çocuk var. Çoğunun üstü başı perişan. Etrafımı sarıp para istiyorlar. Bir yandan da zafer işareti yapıyorlar Zeynep'in objektifine...Polisler uzaklaştıramıyor.

Dikkatimi, böylesine yoksul bir görüntünün içinde, caddelerden akıp geçen ‘06’ ve ‘34’ plakalı lüks arabalar çekiyor. Ekonomik ve sosyal bir paradoks var sanki bu ilçede. Görüntüler arasındaki tezatlığı çözmekte zorlanıyor insan.

Karşımızda ‘Dağlıca’ var. Yitirdiğimiz 12 fidan geliyor aklıma. Ve bu topraklara düşen nice 12 fidanlar... Hayat hiç bir şey olmamış gibi yine devam ediyor. Terörist, asker, polis... Sanki her gün yeniden perde açan bir sahnenin, rollerini iyice ezberlemiş oyuncuları gibiler...

TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, “Açılımın ihracat ayağını Yüksekova’dan başlatıyoruz” mesajı veriyor... “Ticaret, iş, aş olunca, sorunlar kendiliğinden ortadan kalkar” diyor...

...

Artık dönmemiz lazım. Özel Harekatçılar, “Sizi güvenli bir şekilde götürebilmemiz için, erken çıkmamız gerek” diye uyarıyorlar.

Telefonlarımız halen kesik, sinyal karıştırıcı jammer'ler nedeniyle.

Hava kararmadan inmeliyiz güvenli şehir Van’a...

Bu coğrafyanın yüksekteki ovasından, yine arkamızda önümüzde korumalarla inerken yavaş yavaş, haberler geliyor Diyarbakır’dan.

Büyük mitingde ‘halkların kardeşliği çağrıları yapılıyormuş... Barışın kısa sürede inşası mümkün, ancak anahtarı İmralı’daymış.
 

İzlenim: Volkan ÖZSOY

Fotoğraflar: Zeynep BÖLÜKBAŞI