Önceki gün Referans'ta Jale Özgentürk’ün THY genel müdürü ile söyleşisi yayınlandı.. Genel M üdür bu söyleşide “ Türk Hava Yolları kamu değil, özel bir şirkettir “ diyor.
THY ‘ nın kamu ile ilişkilerini görenlerden hiç kimse THY’ nın özel şirket olduğunu söyleyemez.. Örneğin; Ulaştırma Bakanlığı ile ilişkilerine bakarsak.. Diğer özel hava Yollarından çok farklıdır.. Bu ilişki bir kamu kurumu ile Bakanlık arasındaki ilişkidir.. Zaten genel müdür de aynı söyleşide; “ Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ la aramızda sürtüşme olduğu iddiaları doğru değil “ diyor..
Kaldı ki; THY’ devlete ve devleti temsil edenlere ve parlementoya sunduğu hizmetlerde de bir kamu kurumu gibi davranıyor.
Birkaç ay önce, Başbakan Erzurum’ a geliyor diye, Kars’a gelecek tarifeli uçağın Erzurum’a indiğini ve o gün 150 kişinin biletlerinin iptal edildiği, insanların perişan olduğunu yazmıştım. Hiç bir özel şirket bu kadar siyasi talimat altında çalışırmı ?
Özelleştirme yapılmadığına göre, THY nasıl oldu da özel bir şirket oldu ?
Özelleştirme yapılmadı.. Ancak; Devletin hissesi büyük bir oyunla yüzde 49’a düşürüldü.. Böylece THY hülle ile özel şirkete dönüştü..
Özelleştirme İdaresi eski Başkan Vekili Dr.Süleyman Yaşar bu hüllenin nasıl yapıldığını şöyle açıklıyor :
“ AKP Hükümeti döneminde de THY’nın yüzde 25 oranında devlete ait hisse senetlerinin 16,17,18 Mayıs 2006 tarihinde halka arz yoluyla özelleştireceği duyuruldu. Bu duyuruda ayrıca satılan senetlerin yüzde 15’ ine denk düşen miktarının ek satış hakkı yoluyla satılacağı da bildirildi. Bütün bu duyuruların yatırımcılar, halka arz edilen hisse senetlerinin tutarının 1.6 katı talepte bulundular. Yapılan değerlendirmeler sonucunda THY hisseleri yurt içi bireysel yatırımcılara 6.11 YTL’ den satıldı.
Yapılan halka arz sırasında THY hisse senetlerine gelen talep, halka arz edilen hisselerin sanki 10 katıymış gibi Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) ek satış hakkını da kullandı. Böylece THY sermayesinin yüzde 25’ine ilave olarak yüzde 3.75 oranında devlet hissesi de ek satış hakkı yoluyla satılmış oldu. Daha önceki yıllarda yapılan halka arzlarda dikkate alındığında THY’nın sermayesinde devletin hisse oranı yüzde 46.43’ e düşürüldü.
THY’daki devletin sermaye payı yüzde 50 nin altına düşürülünce ne oldu? THY yasal olarak devlet şirketi olmaktan çıktı. Bu operasyon işte böyle sessiz sedasız yapıldı “
Dr. Süleyman Yaşar, THY özel şirket haline getirmek için zorlama yapıldığını da açıklıyor ..
1)- THY’nın halka arzı 16 Mayıs 2006 da başlatılıyor, ama yatırımcılara 2005 yılı bilançosu gösteriliyor. Halbuki THY, 2006 nın ilk üç ayında zarar ediyor. Oysa Mayıs ayının ikinci yarısında yapılacak bir halka arz için yılın ilk üç ayının bilançosunun yatırımcıya duyurulması gerekiyordu.Kısacası THY nın halka arzında ilk zorlama “zararı saklama“ oluyor.
2)- İkinci zorlama ise sanki halka arz edilen hisselere çok büyük talep gelmiş gibi “ ek satış hakkı “ kullanıyor. Oysa THY na gelen talep, halka arz edilecek hisselerin sadece 1.6 katı oluyor. Bu miktar talep için ek satış hakkı kullanmak, hisselerin ikincil piyasada düşeceğini, yatırımcıların zarara uğrayacağını baştan kabul etmek anlamına geliyor. Ayrıca Mayıs ayının ikinci yarısı küresel finansal piyasalarda faiz artışı nedeniyle hisse senedi fiyatlarının düştüğü bir dönem. Hatta planlanan bazı halka arzlar Avrupa’da bu dönemde iptal edildi. İşte bu ortama rağmen THY’nın halka arzında “ ek satış hakkı” ısrrala kullanılıyor. Amaç THY’nı özel statüye sokmak.
3)- Gelelim üçüncü zorlamaya.. Ek satış hakkı da kullanıldıktan sonra, THY hisse senetleri 25 mayıs’tan itibaren İMKB de işlem görmeye başlıyor. THY hisse fiyatları İMKB de hızla düşüyor ve halka arz fiyatının oldukça altına iniyor. Bunun üzerine Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, fiyat istikrarını sağlamak amacıyla THY hisselerinin İMKB de işleme başladığı tarihten itibaren 30 gün süreyle alım yapıyor. Fiyat istikrarı için yapılan alımların süresi 30 günle sınırlıdır.
Fiyat istikrarını sağlamak amacıyla yapılan hisse senedi alımlarının süresi bitince ÖİB 26 Haziran da yaptığı duyuruda THY sermayesinde devletin payının yüzde 46.43 ten yüzde 49 a çıktığını duyuruyor. Peki bunun anlamı ne ? ÖİB devletin payını ısrarla yüzde 50 nin üzerine çıkarmamakta direniyor. ÖİB ek satış tutarını fiyat istikrarı için kullanmıyor. Eğer ÖİB ek satış yaptığı tutarının tamamını fiyat istikrarı için kullansaydı, devletin THY sermayesindeki payı yüzde 50.18 e yükselecekti.. Böylece parlementonun THY nı denetleme yetkisi olacaktı.