HINCAL, ÖCAL, SAVAŞ, ZAFER, STALİN, YETER, İMDAT!..

Çocuklar tarihimizin son köleleri. Reşit olana kadar ailenin mutlak hâkimiyetindeler. Köleliğe ilk adım isimle başlıyor. Dinle devam ediyor. Çocuk sonradan edindiği aitliklerden kendi seçimiyle ayrılabilse de, ilk ikisini taşımayı sürdürüyor.

Sürdürüyor çünkü, kurtulmak başına iş almak demek. Adını mı değiştirmek istiyor? Mutlaka bir kimlik sorunu vardır diye önce psikologlar girer devreye. Çocuklara verdikleri isimlerden ötürü ailenin, toplumun kimliğini, patolojisini sorgulamak aklımızın ucundan geçmez.

Türkiye kullandığımız kimi isimleri otomatiğe bağlanmış gibi söylemek yerine, üstünde bir an duralım. ‘Hıncal’ ya da ‘Öcal’, mesela... Kimin hıncı, kimin öcü alınacak? Çocuklar kan davasının gelecekteki kurban ve katilleri olarak mı yetiştirilecek? Böyle bir ismi çocuğun sevmesini, benimsemesini ondan nasıl bekleyebiliriz. Ya Savaş? Zafer? İsimdir deyip geçip hafife almayın. O zaman, örneğin, Cumhuriyet’in de içini boşaltmış olursunuz. Ne Atatürk’ün adının anlamı kalır ne de İnönü’nün.

1960’da Türkiye’de asker darbe yaptı, meclisi kapattı, başbakanı astı. Adına devrim dediler. Askeri rejime yaranmak istediklerinden, başbakan ve arkadaşlarının asılmasıyla sevinip bayram yaptıklarından anneler babalar çocuklarına ‘Devrim’ adını verdiler. Kaç çocuk tanıyorsunuz böyle bir ibret verici darbeyle anılmak isteyen? 20. yüzyılın en büyük canilerinden Stalin’in adını Sovyetler’de çocuklarına veren çok oldu. Şimdi o adın gölgesinde yaşıyorlar. Türk komünistleri bile Stalin’e atfen oğullarına Çelik adı vermişti. Şansları varmış, çoğu nedenini bilmeden yaşıyor.

Sevgiden, saygıdan ya da korkudan hesap sormuyor çocuklar.
Annenin babanın aşağılık komplekslerinden çocuklarına verdikleri isimleri de unutmayalım. Kimi sınıf atlamak gayesiyle burjuvazinin moda isimlerini verir, kimi kahramanlarının. Beterin beteri var. Çok çocuklu aileye bir çocuk daha gelince ona ‘İmdat’ dendiğini biliyorum. Erkek evladı olmayan bir aile de kızlarına ‘Yeter’ adını vermişti. Örnekler çok. Bir düşünün, aklınıza neler gelecek. Çocuklara isim verme hakkını aileden alıp başkasına devretmek çözüm değil. Yağmurdan kaçarken doluya tutuluruz.

Ailelelerin her istediği isimi çocuklarına vermelerini engelleyen yasalar var. Var ama yanlış nedenlerden. Ulus devlet kutsallığının Türkiye’de Kürt isimlerini engellemesi buna örnek. Son yıllarda Türkiye’de kimi Kürtler de çocuklarına isyan, savaşçı, anlamına gelen isimler takmaya başladı. Ender durumlarda devlet, çocuğu anne babanın isim patolojisinden koruyabiliyor. Almanya’da bir Müslüman Türk ailesi yeni doğan çocuklarına ‘Bin Laden’ adını vermek isteyince, çocuğun çevreye uyum sağlamasında psikolojisini bozar gerekçesiyle izin verilmemişti.
Burada, geçen ay ölen sevgili arkadaşım Atilla’yı anmak istiyorum. ‘Kılıç’ olan soyadı saldırganlığı çağrıştırdığından değiştirmek istedi. Avukat akrabasının yardımıyla uğraştılar, o mahkeme senin, bu mahkeme benim dolaştılar, sonunda hâkimi ikna ettiler.

Her sorunda olduğu gibi, çözümün ilk adımı, sorunun adlandırılmasında. ‘Sömürü’, ‘kadın hakları’ gibi kelimeler, kavramlar bulup, ancak bunları dilimize, bilincimize yerleştirdikten sonra özgürleşebilme mücadelesine koyulabildiğimiz gibi.

Yoksa, geçmiş çağların değer yargılarıyla, Öcallarla, Hıncallarla Savaş’a devam...