Demir Export baskınının perde arkası

EÜAŞ Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Biçer, "EÜAŞ olarak şu anda Demir Export'u mahkemeye gitmemesi ve ihalenin yenilenmesi konusunda ikna etmeye çalışıyoruz. Hatta bu konuda kendileri ile önceki gün masaya oturduk ancak hiçbir sonuç alamadık. Görüşmelere devam edeceğiz" açıklamasında bulundu. Biçer, konunun bugün Meclis KİT Komisyon'nda EÜAŞ ilgili yapılacak yıllık değerlendirme toplantısında da ele alınacağını açıkladı.

Baskın yapılmıştı
sivas İl Jandarma Komutanlığı, geçtiğimiz perşembe günü EÜAŞ'ye ait Kangal Termik Santrali ile kömür sahasını işleten ve bu kömürleri termik santrale satan Demir Export Kangal Kömür İşletmeleri'ne eş zamanlı olarak operasyon düzenlemişti. Operasyon Demir Export İşletmesi'nin, termik santrala usülsüz ve düşük kalorili kömür satışı yaparak devleti milyonlarca lira zarara uğrattığı iddiası gerçekleştirildi. "Büyük Enerji" adı verilen operasyonda aralarında Kangal Termik Santrali İşletme Müdürü ile Demir Export Kömür İşletmesi Müdürü'nün de bulunduğu 22 kişi gözaltına alınmıştı.

Demir Export Kangal Kömür İşletmesi Müdür Yardımcısı Nizamettin İnsal ile EÜAŞ Kangal Termik Santrali İşletmesi Müdürü Ahmet Suat Üstün'ün de aralarında bulunduğu, 7'si Demir Export, 2'si ise EÜAŞ çalışanı, 9 zanlı tutuklanmıştı.

YPK müdahale etti
Demir Export ile bir süredir yeniden ihale yapılması için görüşme halinde olduklarını belirten Biçer, şu açıklamayı yaptı: "Yüksek Planlama Kurulu'nun (YPK) firmaya tanıdığımız ikinci bir 20 yıl için itirazı 1989'da yapılan sözleşme maddelerinin güncellenmesi yönündeydi. Biz de değerlendirdik ve kabul ettik.

Bu durum karşısında ise Demir Export kurumu mahkemeye vereceğini söyledi. EÜAŞ olarak şu anda Demir Export'u mahkemeye gitmeden ihalenin yenilenmesi konusunda ikna etmeye çalışıyoruz. Hatta bu konuda pazartesi günü (önceki gün) kendileri ile masaya oturduk. Demir Export'u eğer sözleşme iptal edilir ve ihale yenilenirse bile bu iş için kurumun hazırlıklar nedeniyle en az 2 yıla ihtiyacı olduğuna ve bu süre zarfında ruhsatı kendilerinin kullanması için çaba göstereceğimize ikna etmeye çalıştık. Konu çok çetrefilli olduğu için sonuç almak zor olacak. Sahadan kömür çıkarma işi bile durabilir. Yeniden bir ihale yapılması durumunda maliyetlerde de biraz artış olabilir. Sonuç olarak sıfırdan yatırım olacak. Oran vermek zor ama kömür maliyeti artabilir."

SEKTÖRDE CİNER VE KOÇ ARASINDA BÜYÜK YARIŞ VAR
Kömür ile çalışan termik santrallerinin hammadde tedarikini Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) ve EÜAŞ üstlenmiş durumda. Ancak EÜAŞ kömür üretimi konusunda tecrübeli olmadığı için sahibi olduğu kömür üretim sahalarını özel firmalara ihale ediyor. TKİ'nin de bazı noktalarda özel firmalara kömür üretimi ihale ettiği biliniyor. Konuya ilişkin bilgi veren Türkiye Madenciler Derneği Başkanı İsmet Kasapoğlu, termik santrallere uzun dönemli kömür tedarik eden iki grubun bulunduğunu bunların Koç ve Ciner olduğunu söyledi.

Koç Grubu'na ait Demir Export 20 yıldır Kangal kömür havzası işletme ruhsatını elinde bulundururken, Ciner Grubu ise Çayırhan Termik Santrali ile Afşin-Elbistan A Termik Santrali'nin kömür ruhsatına sahip.

İki grup ihalelerde kıyasıya bir rekabet yaşıyor. Son olarak Afşin-Elbistan C ve D termik santralleri için açılan ihalede her iki şirket de bu santraller için açılan ihale öncesinde şartname alma yoluna gitmişti. Yapılan son ihalede ise Koç teklif sunmamış ancak Ciner grubunun fiyat teklifi yüksek bulunarak ihale iptal edilmişti. Bundan sonra yeniden başlaması öngörülen C ve D ihale sürecine ise yine Ciner grubunun teklif vermesi beklenirken, Demirexport'un da yeni ihale sürecine teklif vermek istediği öğrenildi.


DEMİR EXPORT: İDDİALAR ASILSIZ
Demir Export yetkilileri, tesislerdeki yapılan arama üzerine yaptığı açıklamada şöyle demişti: "sivas-Kangal Kömür Sahaları'nda bulunan kömürün çıkarılması ve Kangal Termik Santrali'ne tedariki işi, Türkiye elektrik Kurumu (şimdiki EÜAŞ) tarafından 1988'de ihaleye çıkarıldı. Yapılan ihale neticesinde, belirtilen iş 15 Eylül 1989'da yılından başlamak üzere şirketimize 20 yıllık süre için ihale edilmiş olup, taraflar arasındaki sözleşme halihazırda yürürlükte. Yıllardır ihalesiz ve usulsüz milyonlarca ton kömürün santrale verildiği iddiası asılsız ve hukuka aykırıdır. Şirketimiz kendisine ihale edilen işi ilgili mevzuata ve taraflar arasındaki sözleşmeye uygun yerine getirmiş ve getirmeye de devam edecektir."

BAKAN YILDIZ: RAPORU BEKLİROYUM
Demir Export'a yönelik operasyonları değerlendiren ve "Orada ihalesiz herhangi bir işlemin yapılabileceğini düşünmüyorum" diyen Enerji Bakanı Taner Yıldız dün de gazetecilerin sorusu üzerine şu açıklamayı yaptı: "Hukuk belli, mevzuat belli, kanunlar belli. Bütün bürokrasimiz dürüst çalışmak durumunda. Özel sektörü de kamuyla beraber yapılandıracağız. Kurallara uymayan olursa tepkimizin son derece net olduğunun bilinmesi lazım. Dürüst insanların da hakkını korumak bizim tercihimiz olacak. Bu açıdan herkes tercihini yapmalı. Dürüstçe çalışmalı. sivas'taki konuyla alakalı, 'laboratuvardaki kalorifik değerlerle oynandığı' iddia edildi. Ben de bizim Ankara'dan hukukçularımızı gönderdim, 'takip edin' diye... Onların da raporunu bekliyorum."

İHALE YENİLENİRSE KİMLER GİREBİLİR
Kangal'daki kömür sahaları için ihale yenileme kararı çıkarsa uzmanlara göre her şey Demir Export yöneticilerinin yargı sürecine bağlı. Kamu İhale Kanunu'nun 10. maddesi uyarınca, ihale tarihinden önce mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyen, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen istekliler kamu ihalelerine katılamıyor. Yani Demir Export yöneticileri mahkemede mesleki faaliyet ve meslek ahlakına aykırı faaliyet yüzünden hüküm giyerse firma yeni ihaleye katılamayacak. Bu tür faaliyet aynı zamanda firmayı bağlıyor.

Ancak bazı durumlarda yalnızca yargılanmış olmak bile kamu ihalelerinden yasaklı olmaya yol açabiliyor. Burada da ilgili bakanlık devreye giriyor ve söz konusu firmayı ihaleden men edebiliyor. EÜAŞ Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Biçer'e göre ise Kamu İhale Kanunu'na uygun kriterlerde olan tüm kömür işletmeleri bu ihaleye girebilir. Biçer, "Türkiye'de bu işi yapan birçok firma var. Bazıları zaten halihazırda ihaleleri almış durumda. Örneğin Zonguldak havzasında kömür çıkaran herhangi bir işletme de eğer KİK kriterlerine uygun ise ihaleye girme şansı var" dedi.