İmamlardan 'şan'lı ezan

Cami minarelerinden yükselen İlahî daveti manevî bir yolculuğa çıkmışçasına dinlemenin hazzı bir başkadır. Evinde oturana, sokaktan geçene, namaz vaktini bekleyene bu hazzı tattırmak isteyen İstanbullu imamlar, daha güzel ezan okuyabilmek için devlet sanatçısı Arif Özgülüş'ten şan dersi alıyor.

Ezan, en güzel sözleri, melodileri barındıran İlahi bir davet. Güne başlarken saba, öğle vaktinde rast, ikindide hicaz, akşam segâh ve yatsı için uşşak makamında okunan ezanlar, insanı maneviyatın derinliklerine sürükler. Hele bir de okuyanı da maharetliyse, sesi güzelse ve o sesi iyi kullanabiliyorsa... İşte bu güzelliği evinde oturana, sokaktan geçene, namaz vaktini bekleyen cemaatine yaşatmak isteyen imamlar, seslerini daha iyi kullanabilmek için şan dersi alıyor.

İstanbul'da Laleli Camii'nin hemen bahçesindeki külliyeden 'a, e' gibi sesler, garip nefesler yükseliyor bugünlerde. Şaşırmamak lazım. Çünkü imamlar daha iyi ezan, Kur'an veya mevlit okuyabilmek için ders alıyor burada. Devlet sanatçısı Arif Özgülüş, her pazartesi günü imam, müezzin; hatta ilahiyat fakültesi öğrencilerine şan dersi verip seslerini nasıl kullanmaları gerektiğini öğretiyor. Laleli Camii'nin bahçesine girer girmez sesleri duyuyor ve takip ediyoruz. Kapıyı aralayıp içeri girdiğimizde önünde orgu, yanında ses kullanma tekniklerini gösteren çizimleri astığı tahtasıyla devlet sanatçısı Özgülüş karşılıyor bizi. Derslik İstanbul'un dört bir yanından gelen ve farklı yaşlardan yaklaşık 40 kişiyle dolu. Gencecik olanları bir yana 35-40 yıllık imamlarla karşılaşmak şaşkınlığımızı daha bir artırdı. Bir sandalye çekip imamların ilginç ses açma, ses çıkarma tekniklerine şahit oluyoruz. Ardından imamların 'hocam' diye hitap ettiği Arif Özgülüş, öğrettiği teknikleri kullanabilmeleri için tek tek ezan ya da kaside okutturuyor imamlara. Bir imam yeni öğrendiği teknikle ve güzel sesiyle kaside okumaya. Bir anda cep telefonları çıkıyor ortaya. Meğer iyi bir okuma tekniği duyduklarında hemen kaydediyorlarmış o sesi. Ardından da o güzel sesi tebrik için 'maşallah' sesleri yükseliyor derslikte.

Arif Özgülüş, Laleli Camii bahçesinde yer alan Ebul Vefa Vakfı'nın, özellikle de Laleli Camii imamı Behlül Düzenli'nin isteği üzerine burada şan eğitimi vermeye başlamış. Dersler iki aydır sürüyor. Fakat burası Özgülüş'ün ilk ve tek şan dersi verdiği yer değil. O, yaklaşık yedi senedir imamlara, müezzinlere, din adamlarına, hafızlara ve öğrencilere Üsküdar'daki Altunizade Kültür Merkezi'nde ses eğitimi veriyormuş. İmamlara verdiği şan derslerinin başlama hikâyesi ise şöyle: Kur'an-ı Kerim'i güzel okuma konusunda otorite kabul edilen 'kurra' Ramazan Pakdil, sesi kısılınca doktorunun tavsiyesiyle Arif Özgülüş'ün derslerine katılmış. Şan teknikleriyle Pakdil'in kısılan sesini düzelmiş. Yaklaşık 25 yıldır Haseki Eğitim Merkezi'nde Kur'an-ı Kerim'i güzel okumayı öğreten Pakdil'in çevresindekiler bu duruma şahit olunca Özgülüş'ün konservatuara hazırlık amacıyla verdiği şan derslerinin müdavimleri arasına imamlar da katılmış.

Özgülüş, imamların yüzde 90'ının güzel sese sahip olduğunu, fakat bu sesi kullanmayı bilmediklerini söylüyor. Mesleği icabı sesini kullanmak zorunda olan herkesin şan dersi alması gerektiğine dikkat çekerek şöyle konuşuyor: "Birçoğunun ses rahatsızlığı var. Farkında değiller. Sesin, vücudun hangi bölgesi kullanılarak çıkarılacağını bilmeleri lazım. Bilmezseniz bir süre sonra sesiniz çıkmaz."

İmamların ilk anlarda ses tekniğiyle ilgili çalışmaları yadırgadığını öğreniyoruz bu arada. Çalışma teknikleri, çıkarılan ses ve nefesler ilk kez görenler için oldukça garip çünkü. Sanatçı Özgülüş, her harf için ayrı bir antrenmanın olduğunu belirterek şunları söylüyor: "Birinci oktav ve ikinci oktav var. İkinci oktava geldiklerinde çıkan ince sesi yadırgıyorlar mesela. Ama o ses hafız sesidir." Özgülüş, eğittiği imamları camilerinde imtihan ettiğini de söylüyor. Görevini yaparken sesini iyi kullanan imamları gördükçe mutlu olduğunu belirtiyor.

18 yıllık imam Nafiz Sevindik, iki aydır şan eğitimi alanlardan. Gaziosmanpaşa Küçükköy Camii imamı Sevindik, derslere başladığı günden bu yana sesinde büyük bir değişim olduğunu belirterek şöyle konuşuyor: "Cemaat bile fark etti. 'Hocam sesin daha gür çıkıyor' diyorlar." İki yıllık imam Şeyho Karaca ise "Önceden bir ezan okuyunca işim bitiyordu. Çünkü gırtlağımı kullanıyordum." diyor. Sesini kullanmayı öğrendiğini söyleyen Karaca, gırtlağını kullanan bütün imamlara şan dersi almayı tavsiye ediyor.