ORTA ASYA KÖPRÜLERi YENİDEN KURULUYOR

Göreve seçildikten sonra Orta Asya Türk cumhuriyetleri ile ilişkilerin geliştirilmesine özel önem veren Abdullah Gül, bu coğrafyada ilk resmî ziyaretini Türkmenistan'a gerçekleştirdi.

12 Aralık'ta da Kazakistan'a gidecek olan Gül'ün Türkmenistan ziyareti, 7 yıl aradan sonra bu ülkeye cumhurbaşkanı düzeyinde ilk ziyaret olması açısından büyük önem taşıyor. Ahmet Necdet Sezer, görev süresi içerisinde Türkmenistan'a ziyarette bulunmamış, Türkmenbaşı ile tek görüşmeyi ise 2001 yılında İstanbul'da yapılan Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi'nde gerçekleştirmişti. Bu nedenle Gül'ün, 2007 yılı Şubat ayında göreve gelen Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov ile görüşmesi 'ilişkilerin yeniden canlandırılması için bir fırsat' olarak değerlendiriliyor. İki cumhurbaşkanı arasında dün baş başa iki ayrı görüşme yapılırken bu görüşmelerin öngörülenden uzun sürmesi dikkat çekti. Görüşmede 'hükümetler arası komisyon' kurulması ve bu komisyonun düzenli olarak cumhurbaşkanlarına rapor sunması kararlaştırıldı.

Abdullah Gül, Türkmenistan Cumhurbaşkanı'na "değerli kardeşim" diye hitap etti ve "Aslında ata yurdumuzu ziyaret ediyor olmaktan büyük mutluluk duyuyorum. Türkmen ve Türk, aynı millet; soyumuz, sopumuz, dilimiz, dinimiz aynı; fakat ayrı devletlerde yaşıyoruz." dedi. Berdimuhammedov da, Abdullah Gül'e, aynı şekilde "kardeşim" diye hitap etti ve ilişkilerin geliştirilmesine vurgu yaptı. Türkmen lider, ülkesinde bulunan Türk okullarından bahsetti. Türkmenistan'da, 19'u Türk sivil toplum örgütleri tarafından yaptırılan 20 lise ve bir üniversite bulunuyor.

Gül: Sorunları ortadan kaldırıyoruz

Edinilen bilgilere göre görüşmelerde, iki ülke arasında ilişkilerin ileriye götürülmesi için "hükümetlerarası komisyon" kurulması ve bunun düzenli olarak cumhurbaşkanlarına rapor sunması kararlaştırıldı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Türk büyükelçiliğindeki resepsiyon sırasında bir araya geldiği işadamlarına bu durumu, "Artık sorunları ortadan kaldırıyoruz. Komisyonlar da kurulacak. Bize, yürütülen işlerle ilgili olarak sürekli bilgi akışı olacak." sözleriyle aktardı. Aralarında ulaştırma, eğitim, sanayi ve enerji bakanlarının da bulunacağı karşılıklı olarak 5-6 bakanın yer alacağı komisyonun gündemindeki ilk konu, Hazar Denizi kıyısında bulunan "turizm bölgesi" ve "serbest ticaret bölgesi"ne Türk işadamlarının yatırımları olacak. Türkmenbaşı döneminde temelleri atılan bölgeye 1 milyar doların üzerinde bir yatırım yapılması planlanıyor.

Uzun yıllardan beri pek bir ilerleme sağlanamayan Türkmen doğalgazının İran üzerinden Türkiye'ye ulaştırılması ve Avrupa pazarlarına satışı ile ilgili proje de görüşmelerde gündeme geldi. İki cumhurbaşkanının imzasıyla yayımlanan bildiride de bu konuya dikkat çekildi ve "enerji alanında işbirliği yapılması" yönünde bir maddeye yer verildi. Türkmen gazıyla ilgili gelişmeler iki ülke arasındaki ilişkilerin gerilemesinde önemli bir rol oynamıştı. Türkmenbaşı, 1999 yılı Ekim ayında, dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Cumhur Ersümer'i, Aşkabat'ta basının önünde "Türk politikacıları halkının çıkarlarını düşünmüyor." sözleriyle fırçalamıştı. Bu tarih, iki ülke arasındaki ilişkilerin geriye gidişinin başlangıcı olarak görülüyor.

Güler: Doğalgaz boru hattı projesini canlandırmayı teklif ettik

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile birlikte Aşkabat'ta bulunan Enerji Bakanı Hilmi Güler, Türkmenistan'dan Türkiye'ye uzanacak doğalgaz boru hattı projesinin yeniden canlandırılmasını Türkmen tarafına önerdiklerini söyledi. Gül'ün bu öneriyi ev sahibi Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov'a ilettiğini söyleyen Güler, "Yılda 16 milyar metreküp gaz kapasiteli, Türkmenistan-İran-Türkiye doğalgaz boru hattının inşası konuşulacak." dedi. Ankara'da yetkililer önceki gün, Türkiye'nin Türkmenistan'a, sahip olduğu doğalgaz ve petrol sahalarının ortak işletilmesi yönünde de bir teklif götüreceğini söylemişlerdi. Türkmenistan ile Rusya arasında, Türkmen doğalgazını Rusya topraklarından geçirerek global pazarlara ulaştıracak bir Hazar doğalgaz boru hattı projesi görüşülüyor; ancak fiyatlandırma anlaşmazlıklarından dolayı bu proje fazla ilerleme gösteremedi.

Aşkabat'la sıcak ilişki 

Üst düzey bir yetkili, Abdullah Gül'ün Türkmenistan ziyaretini "siyasi yönü ağır basan bir ziyaret" olarak niteledi. Gül'ün ziyaretine, çok sayıda işadamı da katılıyor. Heyette Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da yer alıyor. İki ülke arasındaki ticaret, 2007 yılında büyük bir aşama kaydetti. Bu durum, yeni cumhurbaşkanının "açılım politikasının bir ürünü" olarak yorumlanıyor. İki ülke arasındaki toplam ticaret hacmi 1,1 milyar dolara ulaştı. 1991-2006 yılları arasında Türklerin yaptığı iş hacminin toplamı ise 6 milyar dolar. Türkmenistan'da 428 Türk şirketi iş yapıyor. Yabancı yatırımlar içerisinde Türk şirketlerinin payı, yüzde 35'in üzerinde. Müteahhitlik alanındaki pay ise yüzde 90. Türk müteahhitlerin Türkmenistan'da bugüne kadar yaptıkları işlerin toplamı da 9 milyar dolar olarak ifade ediliyor.

Türkmenbaşı'nın kabrini ziyaret etti

Cumhurbaşkanı Gül, Aşkabat yakınlarında Kıpçak köyünde medfun Türkmenbaşı'nın mezarı ve bunun hemen yanında bulunan Ruhi Mescidi'ni ziyaret etti. Abdullah Gül, Orta Asya'nın en büyük kubbesine sahip mescidin iç duvarlarında bulunan Türkmenbaşı tarafından yazılan Ruhname'den alıntıları okudu. Dönemin Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, geçen sene aralık ayındaki cenaze törenine Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile birlikte katılmıştı. Abdullah Gül, Türk Büyükelçiliği'nin yeni konutunu açtı, iki ülke işadamlarını bir araya getiren iş forumuna katıldı. Bugün de, Daşoğuz vilayetine geçerek Türk işadamı Ahmet Çalık'a ait firma tarafından yapılan elektrik santralını açacak.