Dünya nufusunun akıl almaz bir hızla yükselişi, bu nufusu yaşatacak gereksinimlere en kısa yoldan en düşük maliyetle  sahip olmayı zorunluluk haline getirmiştir. Devletler halkının ihtiyaclarını karşılamaktan aciz kalınca hantal devlet ortaya çıkmış neyseki çok geçmeden e-devlet modeli  oluşmuştur. Peki bu ağızdan ağıza dolaşan e-devlet nedir ? Basit deyimiyle elektronik devlet. Personel, kira, elektrik, su gibi işyerlerinin temem gider kalemleri bu e-devlet modelinde yok. O bakımdan e-devlet yüzyılımızın vazgeçilmezi olmaya aday görünüyor. Aday diyorum çünkü kamuda ve özel sektörde alternatif dağıtım kanallarınında e-devletle sınırlı olmaması gerekiyor. Ülkemizde son zamanlarda fazlaca telaffuz edilsede e-devlet modeline geçişte dünya ülkeleri arasında 3 liğde olduğumuz rahatlıkla söylenebilir. Keza yaklaşmakta olduğumuz mahalli seçimlerden, beş yıldan beş yıla yapılan genel nufus sayımları bile içler acısı durumumuzu ortaya koymaya yetiyor. Türkiyede e-devletin yaygın olarak kullanılmaya başlaması mernis numarasının verilmesiyle konuşulmaya başladı. Mernis numarası kamu ve özel sektörde bir çok mükerrerlikleri ortadan kaldıracak ve hataları maksimum düzeye çıkaracak ancak devletin ilk adımı ne yazıkki “kıta dur” la sonuçlanmış görünüyor. Mernis projesinin kapsamın genişletilmesi e devlette bir atılım olacakken bu alanda duraklama devri yaşanması  elbette bilişim çevrelerini üzüyor. Bu anlamda bizi umutlandıran gelişmelerde olmasa e-karamsar olacağız vesselam. Mesela  kendi halinde ve alkışlanmaya değer projelerden biride hiç şüphesiz e-sigorta projesi. SSK’nın yüzünü ağartan bu proje çok daha genişletilmeli ve diğer dağıtım kanallarınıda kapsamalı. Bu proje kapsamında sigorta prim günlerinizi, emekliliğinize ne kadar kaldığını, isteğe bağlı günlerinizi anında öğrenme imkanınız var. Kaldıki SSK diğer kamu sektörlerinden 1 adım önde olduğunuda gösterdi. SSK’nın tele bilgi hattı 0 312 435 13 13 ile de sigortalılık günlerinize ulaşmanız mümkün. Ümit ediyoruzki insanlar mesela sigorta sicil numarasını cep telefonundan 4179 a gönderip, prim günlerini ceplerine SMS olarak talep etseler v.s. Zamanla bunlar yaygınlaşır. Ama sistemi oturtmak için “Başbakanlık Yönetim Bilişim Sistemi” daha etkin ve verimli çalışması lazım. Kanımca e-devlette ilk durak numara trafiğini yok etmekten geçiyor. Seçmen numarası, Vergi numarası, SSK numarası, Bağ-Kur numarası, Emekli sandığı numarası, Personel sicil numarası, Banka hesap numarası v.s bu numaraların birleştiririlerek kamudaki her kurumun güncelleyeceği bir arayüz oluşturulmalıdır. Böylelikle bilginin makbulü olan “güncel bilgi” sağlanmış olur. Bir diğer kazanmımı kurumlar arası yazışmayı en alt düzeye çeker. Bu bağlamda sade kamu eksenli değil, devlet-vatandaş işbirliği en üst düzeyde sağlanması, bilgi havuzu oluşturulması, yetişmiş kamu personelinin değerlendirilmesi ehemniyete haiz hadiselerdir. Bir sosyal yara haline gelen işsizlik ve yoksulluk artarken e-devlet adına yapılan bazı uygulamaların aslında e-devleti ısıtmak olduğu unutulmamalıdır. Neyin ne olduğu iyi ayırt edilmezse yüzyılımızın ülkemize ve Türk insanına karşı tahammül sınırı epey bir hasar görür. Türk Telekom bayilikleri açılınca kurumda kredi kartarıyla merkez  bürolarında tahsilat yapmaya başladı. Nakit ödeme kuyrukları yerini kredi kartlı ödeme kuyruklarına bıraktı. Kuyruklu e devlet olmaz. Ancak telekom internetten kredi kartıyla tahsilat yapsaydı bu hakikaten e-devlete katkı sağlardı. Bunu şimdi sadece gelirler genel müdürlüğü ve İSKİ genel müdürlüğü yapıyor. Telekomun ise  e-devlet projesine tek katkısı telefon rehberi ve borçların e-mail adresine bildirilmesi. Kamuda belirgin bir aksaklıkta e devlet modelinde koordinasyon eksikliği. Bu haliyle sağırlar diyaloğu diyebileceğimiz bir yapımız var ne yazıkki. İşbirliği yok. Ortak veri havuzu, veri ilişkilendirme ve sağlıklı bilgi oluşturamama gibi önem arzeden hususlardan yoksunuz. Mesela a kurumunda kayıtlı X şahısa ait bilgileri tüm kurumlar güncelleyebilmeli. Bankacılıktaki müşteri numarası modeli gibi bir model oluşturularak müşteri numarasını yazınca o müşteriye ait tüm hesaplar (objeler) ortaya konmalı. Sıcak ve taze bilgiyi isteyen kurum yazışma yapmaksızın kullanmalıdır. Böylelikle en basitinden aranıpta bulunamayan kişi ve kurum temsilcilerine ulaşmak için adalet teşkilatı ilan vermekten, kaynakları savurmaktan kurtulur. E-devlet, kuyruksuz bilgi, hızlı veri alışverişi elbette hoş ve luzumlu şeyler ancak yaygınlaşması ve vucut bulması bunun bir devlet politikası olmasıyla mümkün olacaktır. Telekomun hali hazırda uyguladığı internet tarifesiyle biz daha çok dağlar aşarız. Ve haykırırız “nerde e devlet nerde ey millet”…

 Ömer DEMİRKAYNAK