ABD'li uzman; Türkiye'de Türk geni az

Dünyanın genetik geçmişini aydınlatma projesinin başına getirilen ABD’li bilim adamı Dr. Wells, ’DNA’mızdaki sırlar, tarihin sil baştan yazılmasına yol açabilir. Kendinizi ’Türk’ sayabilirsiniz, ama kökleriniz başka yerlere uzanabilir’ diyor

Ayrıntıları Milliyet gazetesinde Yasemin Çongar imzasıyla yayımlanan haberi alıntılayarak aktarıyoruz:

Genetik bilimi, süt beyaz tenli olanlarımız da dahil tüm insanların soyunun Afrika’ya dayandığını birkaç yıl önce ortaya koydu. Peki bu yolculuk nasıl oldu da on binlerce yıl sonra, bizi bugün yaşadığımız coğrafyaya ve farklı fiziksel özelliklerimize vardırdı? Orta Asya’dan geldiğimizi sanırken genlerimiz bambaşka diyarların izlerini taşımasın?
Bu sorulara yanıt bulup insanlığın genetik soyağacını çizme iddiasındaki "Genografi Projesi," 13 Nisan’da, "National Geographic" Derneği" ile IBM şirketinin ortaklığında başlatıldı. Çalışmanın başına da "yaşayan bütün erkeklerin, 60 bin yıl önce Afrika’da yaşamış bir ortak büyükbabanın torunları" olduğunu kanıtlayan genetik paleontolog Dr. Spencer Wells getirildi.
Genetik yapısı nispeten saf yerli topluluklardan en az 100 bin DNA örneği toplamayı hedefleyen projeye, dünyanın her yanından genetik geçmişini bilmek isteyenler de katılabiliyor. Wells’in Milliyet’e verdiği özel mülakatın ilk bölümü şöyle:

YASEMİN ÇONGAR: Bulunduğumuz yere nasıl bir genetik yolculuktan sonra vardığımızı nasıl keşfedeceksiniz?

SPENCER WELLS: Bu güzergâhı belirlemek için kadınların mitokondrial DNA’sına, erkeklerin Y kromozomuna bakıyoruz.

DNA ’hataları’

Benim gibi baba tarafı Makedonyalı, diğer dedesi muhtemelen Arap, anneannesinin ailesi Kuzey Avrupa’dan göçmüş birini, bir güzergâha oturtabilecek misiniz?
Çocuğumuza DNA’mızı aktarırken bazen imla hataları yapıyoruz. Belki her kuşakta mitokondrial DNA ile Y kromozomu birer kez değişime uğruyor. Değişimin DNA’da bıraktığı işaret kuşaktan kuşağa geçiyor. Bu işaretlerin dağılımından yola çıkıp insanlığın genetik soyağacını bir ortak atamıza götürmek mümkün.

Tarih ’sil baştan’

Araştırma sonucunda, örneğin Orta Asya’dan geldiğini sanan bir Türk, atalarının Afrika’dan Anadolu’ya geçtiğini öğrenebilir, öyle mi?
Kesinlikle. Bu İzlandalıların başına geldi. İzlandalı kadınların soyunun İrlanda’ya dayandığı anlaşıldı. Yazılan yeni tarih, denizci Vikinglerin seferlerde İrlanda’dan eş seçtikleri yönünde. DNA’mızdaki sırlar, tarihi sil baştan yazmayı gerektirebiliyor.
Proje sonucunda, Anadolu’nun genetik haritası nasıl olacak?
Ortaya çıkacaklar hepimizi şaşırtabilir. İmparatorlukların göç hareketleri üzerindeki etkisinin genetik yansımalarını bulacağız... Anadolu’da Türk dili ve kültürünün yayıldığını biliyoruz. Ancak genetik veriler, Selçuklu ile Orta Asya’dan Anadolu’ya gelen Türk geninin burada fazla yayılmadığını gösteriyor. Kendinizi ’Türk’ sayabilirsiniz, ama kökleriniz başka yere uzanabilir.
Türkiye çok heterojen. Kafkas genleri bu karışımı nasıl etkiledi? Mikrobölgelerdeki genetik veriler bize nasıl bir tarih anlatıyor? Anadolu’da Türkler gelmeden önce de bulunan yerli halkların bugün aynı genetik özellikleri koruyan torunları var mı, göreceğiz.

Adem’in de izini sürecek

GENETİK paleontolog Dr. Spencer Wells, Türkiye’de de yayımlanan "The Journey of Man" (İnsanın Yolculuğu) belgeselinin yapımcısı ve aynı başlıklı kitabın yazarı. 1969 doğumlu bir Teksaslı. Bilime ilgisi çocukken, biyoloji doktorası yapan annesinin peşinde laboratuvara gide gele başlamış. Genetik bilimini "tarihi kavramanın bir aracı" sayıyor. Doktorası Harvard’dan. Sonra Stanford ve Oxford üniversitelerindeki çalışmaları için dünyanın her yanını dolaşmış. Erkeklerin Afrikalı ortak atasını bulduktan sonra, şimdi "Adem’i Ararken" adlı yeni bir belgesel - kitap hazırlığında.

Katıksız bir Türkiye âşığı

"Yakında evleneceğim kadınla hayatımdaki ilk romantik hafta sonunu İstanbul’da geçirdim" diyor Wells ve soruyor: "Bir lokantada yemek yerken yanı başınızdaki duvarın Bizans suru olduğunu bilmekten daha etkileyici ne olabilir?" ABD’li bilim adamının Türkiye merakı, İstanbul ile sınırlı değil. Wells, 1998’de Kapadokya, Hattuşaş, Trabzon ve Karadeniz kıyısını arabayla gezdiğini, Türkiye üzerinden Gürcistan’a geçtiğini anlatırken, "Olağanüstü bir memleketiniz var" diye mırıldanıyor.

Cinsel cazibe coğrafyaya bağlı

Dr. Wells’e göre, cinsel açıdan kimi cazip bulduğumuz, dünyanın neresinde yaşadığımıza göre değişiyor.

"Hepimiz topu topu 2000 kuşaklık bir farkla Afrikalı kuzenleriz" demiştiniz daha önce...
Evet, çünkü bugün yaşayan bütün erkeklerin 60 bin yıl önce yaşamış bir Afrikalı erkeğin akrabası olduğunu bulduk. Başka bir grup bilim adamı da bugün yaşayan bütün kadınların 150 bin yıl önceki büyükannesini buldu.

Proje, örneğin "kuzeyli" tipteki sizle "Akdenizli" görünümündeki benim gen haritasında aynı güzergâhlardan geçtiğimizi gösterebilir mi?
Kesinlikle mümkün. Diyelim ki sizin anneannelerinizin güzergâhını "Afrika - Orta Asya Kuzey Avrupa - Anadolu" diye belirledik. Benim soyağacım da bu güzergâhın duraklarını paylaşabilir.

Neden birbirimize hiç benzemiyoruz öyleyse?
Birbirimizden farklı görünmemize yol açan genetik değişim, insanlığın yolculuğunun nispeten çok kısa olan son bölümünde oluştu. Bu farklılaşmayı hâlâ en iyi açıklayan, Darwin’in 130 yıl önce orta attığı cinsel seleksiyon teorisi. Bizi cezbeden insanlarla çiftleşiyoruz. Bizim için kimin cinsel cazibe taşıdığı ise, dünyanın neresinde yaşadığımıza göre değişiyor. Yerel düzeydeki her cinsel tercih, farklı görünümde bir insanın doğumunu hazırlıyor. Çalışmamızda bu cinsel seleksiyonun tarihini de öğreneceğiz.