Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) DGM’de yargılanan iki gençle ilgili "yeniden yargılanmaları" kararı vermesi Ankara’da, Abdullah Öcalan için de emsal teşkil edeceği gerekçesiyle panik yarattı. Dışişleri Bakanlığı’nı harekete geçiren karar süreci şöyle işledi:

İstanbul DGM, 1996 yılında, o tarihte 16 yaşında olan Volkan Ükünç ve Deniz Güneş’i "terör örgütüne yardım ve yataklık" suçundan mahkum etti. İki genç, AİHM’e başvurdu. Öcalan’ın davasına da bakan AİHM 3’üncü Dairesi, geçen Haziran ayında "gençlerin adil yargılanmadığı" sonucuna vardı, ancak diğer başvuruların aksine Türkiye’yi tazminata mahkum etmeyip, 3 bin Euro’luk mahkeme masraflarının karşılanması istemekle yetinirken, bir "şart" koydu:

"Mahkeme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6/1’inci maddesi uyarınca (Öcalan’ın da başvurusuna dayanak olan adil yargılanma hakkı), başvuranların bağımsız ve tarafsız bir mahkemece yargılanmadığı tespitinde bulunduğu durumlarda, prensip olarak başvuranın bağımsız ve tarafsız bir mahkemece tekrar yargılanmasının uygulanabilecek en doğru yöntem olduğu görüşündedir."

AİHM’in kararı Ankara’ya ulaşınca Dışişleri Bakanlığı’nda panik yaşandı. Daha önce 3 bin Euro’dan çok daha fazla mahkeme masrafı ve tazminatları itiraz etmeksizin ödeyen Ankara, hukukçularla yaptığı toplantı sonunda "yeniden yargılanma" şartının Öcalan davası için de emsal olabileceği sonucuna ulaştı ve AİHM’e itiraz etti. İtiraz başvurusunda, AİHM’in "yeniden yargılanma isteme gibi bir yetkisinin olmadığı" savunuldu, "Bu durum, AİHM’in yetkisinin feriliği ile çelişmektedir" denildi.

Ankara, bu nedenle karardan, "Prensip olarak başvuranın bağımsız ve tarafsız bir mahkemece tekrar yargılanmasının uygulanabilecek en doğru yöntem olduğu" cümlesinin çıkarılması için, dosyanın, (Öcalan için de son kararı verecek olan) AİHM Büyük Dairesi’ne sevkini istedi. Ancak, AİHM’de "ön mekanizma" olan kişilik yargıçlar heyeti talebi görüşüp, dosyayı Büyük Daire’ye gönderme talebini reddetti ve 3’üncü Daire’nin verdiği kararı kesinleştirdi. Kararın kesinleştiği bilgisi Ankara’ya geçen ay ulaştı.

UYUM VE ÖCALAN

Türkiye, geçen yıl Şubat ayında çıkardığı Uyum Yasası ile AİHM kararlarının iç hukukta yeniden yargılanma nedeni sayılmasını kabul etti. Ancak yeniden yargılama için, AİHM kararının yasanın yürürlüğe girdiği Şubat 2003 tarihinden önce kesinleşmiş olması veya AİHM’e başvurunun bu tarihten sonra yapılmış olması şartı getirildi.

Öcalan’ın AİHM’e başvurusu bu tarihten önce olduğu için, bu düzenlemeyle Öcalan’ın "yeniden yargılanması" ihtimalinin de önüne geçilmiş oldu. Ancak, Uyum Yasası’ndaki bu hükme rağmen AİHM’in, son davada, bu koşulları dikkate almaması, Ankara’da panik yarattı.

Öcalan dosyasıyla ilgili önümüzdeki günlerde karar verecek olan AİHM Büyük Dairesi, Ükünç ve Güneş için verdiği "yeniden yargılama" kararını, Öcalan için de verebilir. Bu durumda Türkiye Öcalan’ı yeniden yargılamadığı sürece, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlalini ortadan kaldıramayacak. Bu durumda da Türkiye’ye karşı yaptırımlar gündeme gelecek.