Türkler için artık Almanya ikinci vatan, ikinci Türkiye, hem de genç bir nüfus... Türk işçilerinin Almanya macerası, iki ülke arasında 30 Ekim 1961’de imzalanan ‘işçi alımı anlaşması’ ile başladı. Anlaşmayı takip eden yıllarda Türkiye’den binlerce Türk işçisi Almanya’ya gelmeye başladı. Bir kaç yıl çalışıp, biraz para biriktirmek, daha sonra hemen geri dönmek niyetiyle gidildi. Gidenler bir daha dönmedi, geride kalanlar da oraya yöneldi. Almanya, petrol krizi ve ekonomik durgunluk nedeniyle, 12 yıl sonra Kasım 1973’te işçi alımını durdurdu. Bu zamana kadar Almanya’daki Türk işçilerinin sayısı 900 binlere ulaştı. Ve aileler de akın akın Almanya’ya kavuştu. Gruplar halindeki işçi odaları, birer birer Türk aile evlerine dönüştü. Yıllar geçti, çocuklar doğdu, torunlar oldu. Öyle böyle Almanya’ya alın teri karıştı, göz yaşı bulaştı ve Türk’ün ikinci vatanı oldu. Dernekler kuruldu, eller kenetlendi. Almanya onları geri göndermek istedikçe, onlar direndi. Ayakta kalmak için kalplerde Türkiye sevgisi beslendi. Aşları, işleri gurbet bildikleri Almanya’da, gönülleri ise hep Türkiye’de oldu. Onlar, Türk ve Müslüman geldikleri bu ülkede yine özü özüne, sözü sözüne uygun kalmayı başardı.

İletişim kolaylığı
Almanya’daki Türk varlığının durumu, merkezi Almanya’nın Essen şehrinde bulunan Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin (TAM) rakamları ve araştırmasıyla Türkiye’ye taşındı. İletişim araçlarındaki gelişme, Almanya’daki Türklere, Almanya’ya göçün ilk döneminde gecikerek ulaşan veya hiç ulaşmayan Türkiye gündemini eşzamanlı olarak takip etme şansı verdi. Bugün Almanya’da 9 Türkçe günlük gazetenin yanında, dijital ve analog çanak anten aracılığıyla 40’ın üzerinde (yerel birçok kanal da dahil olmak üzere) televizyon kanalını izleyebilmek mümkün hale geldi.

Avrupa’daki Türkiye
Almanya’da kalıcılığa neden olan diğer önemli bir faktör de giderek artan Türk nüfusudur. Bugün, Almanya’daki Türk vatandaşlarının yüzde 35.5’i bu ülkede dünyaya geldi. Türkler sayısal çoklukları nedeniyle geri dönmek zorunda kalmadan Almanya’nın orta yerinde bir Türkiye oluşturma imkanına sahip oldular. Bugün Almanya’daki Türkler kendi ürünlerini kolayca edinip, tüketme, diğer yandan kendi camilerinde ibadet edebilme, kendi spor klüplerinde spor yapma gibi her tür imkana sahipler. TAM’ın araştırmaları Türkiye’ye olan duygusal bağlılık devam etse de gelecek planlarının Almanya’ya yönelik olduğunu, bu şekilde kalıcılığın da kesinleştiğini ortaya koyuyor. Bu durum, Türk göçmenlerin Alman vatandaşlığına gösterdiği büyük ilgiden de anlaşılıyor.

730 bin vatandaş
TAM’ın verilerine göre, 2000 senesi başında yeni Alman vatandaşlık yasasına göre doğuştan çifte vatandaş olan Türk çocukları da hesaba katıldığında, Almanya’daki Türk kökenli Alman vatandaşı sayısı 2002 sonunda 730 bine ulaştı. Toplam nüfus içindeki yüzde 3.2’ye varan payları ile en büyük göçmen grubu olan Türkler, Alman ekonomisi içinde son zamanlarda hedef tüketici grubu olarak da kabul görüyor.

660 bin Türk evi
Almanya’da yaşayan Türklerin ekonomik gücü üzerine TAM tarafından yapılan araştırmalarda 2002 yılında Türklerde ortalama hane büyüklüğü 4 kişiden oluşurken, toplam hane sayısı da 660 bin olarak ortaya çıkıyor. Haneye giren ortalama 2020 euroluk net gelirin 1661 euroluk bölümü tüketim harcamalarına ayrılırken, 359 euroluk bir bölüm de tasarruf ediliyor.

Yatırımlar Almanya’da
1960’lı yıllarda yaşanan işçi göçü önemli oranda tasarrufa ve bu tasarrufların anavatanda değerlendirilmesine yönelikti. Ailelerin Almanya’ya gelmesiyle birlikte, tüketim davranışları da değişti. 2002 yılı sonu itibariyle Almanya’da yerleşik bulunan 660 bin Türk hanesinin toplam tasarruf hacmi 2.8 milyar eurodur. Bir başka deyişle Türk hanelerinin 16 milyar euroluk toplam yıllık net gelirinin 13.2 milyar eurosu geçim ve tüketime yönelik harcanırken, eskiye oranla çok daha düşük bir bölümü tasarruf ediliyor.

Türk müteşebbisler
AB’de çalışan Türklerin yüzde 68.1 ile en büyük bölümü Almanya’da yaşıyor. Almanya’da yaşayan 2 milyon 642 bin Türk’ten 842 bini iktisaden faal durumda. Yine bu kesimden 785 bin 200’ü bağımlı çalışan Türklerden oluşurken, girişimcilerin 2002 senesindeki sayısı ise 56 bin 800 olarak ortaya çıkıyor. Toplam çalışan Türk nüfus içindeki girişimcilerin oranı yüzde 6.7 düzeyinde bulunuyor. Son 15 yıl içinde ortaya çıkan girişimcilik atılımının Almanya geneline ulaşabilmesi için yüzde 10’luk girişimcilik oranının yakalanması gerekiyor. Bu arada Almanya’da, dünya çapında güç sahibi Türk işadamlarıda ortaya çıkardı. Turizmci Vural Öger ve tekstilci Kemal Şahin, Türkler’in almanya’daki gururu oldu.

Almanlara iş veriyorlar
1985 yılında Almanya düzeyinde Türk işadamlarının sayısı 22 bin iken, 2002 sonunda bu sayı 56 bin 800’e ulaşmıştır. Türk işletmesinde istihdam edilen insan sayısı 290 bin olmuştur. İşletme başına ortalama 5 kişi istihdam edilmektedir. Aynı yıl içerisinde Türk işletmelerinin ulaştığı toplam yatırım 6.5 milyar euro olarak tespit edilirken, yıllık toplam ciro miktarının ise 26 milyar euro olduğu belirlenmiştir. Türkler bugün 100’ün üzerinde sektörde faaliyette bulunuyor. Kendi işini kuran Türkler iş piyasasında hem Türklere ve Almanlara hem de diğer göçmen gruplarına iş imkanı sunuyorlar. Bu arada Almanya’da rekor düzeye ulaşan işsizlik, hem Türk işçisini hem de Türk girişimcisini etkiliyor.

Rakamlarla Türk varlığı
* Almanya’da yaşayan Türk sayısı: 2 milyon 642 bin
* Alman vatandaşlığına geçenler: 730 bin
* Alman seçimlerinde oy kullanabilenler: 500 bin
* Çifte vatandaş olanlar: 100 bin
* Çalışan nüfus: 842 bin
* İşveren Türkler: 56 bin 800
* Türk işletmelerinde çalışan sayısı: 290 bin
* Türk işyerlerinin yıllık cirosu: 23 milyar euro
* Üniversite okuyan Türk öğrenciler: 25 bin
* Hane sayısı: 660 bin
* Almanya’daki cami ve mescit sayısı: 3 bin
* Hane başına ortalama gelir: 2 bin 20 euro
* Hane başına aylık tasarruf: 359 euro
* Yıllık tasarruf hacmi: 2.8 milyar euro

Neden ikinci vatan
* Maddi-manevi imkanların başarıya zemin hazırlaması,
* Çocukların eğitimi,
* Türkiye’de hayatı sürdürmek ve iş kurmak için gereken birikimin sağlanamamış olması,
* Geri dönenlerin Türkiye’de yaşadığı olumsuzluklar,
* Türkiye’ye karşı artan oranda kültürel ve sosyal yabancılaşma,
* Türkiye’ye mekansal uzaklığı kısaltan teknolojik ilerleme,
* Özellikle telekomünikasyon alanındaki gelişmeler

Patron, subay Türkler...
Almanya’daki Türkler, yalnızca ekonomik alanda değil, siyasetten kültüre, eğitime her alanda Alman toplumu arasında yerini aldı. Ana vatana bağlılık devam etse de Almanya’da kalıcılar. Gerek Alman Meclisine gerekse, Eyalet Meclislerine çok sayıda Türk asıllı milletvekili göndermeyi başarmışlardır. Türkler, artık Almanya’da, subay, hakim, milletvekili, profesör, işadamı, kısacası, Türkler, Alman toplumunun, Almanya’nın bir parçası olmuşlar, beraberinde getirdikleri kültürleri, hayat biçimleriyle Almanya’nın zenginliği olmuşlardır.