TRT, "Kültürel Zenginliğimiz" adlı programla başladığı Türkçeden farklı dil ve lehçelerde yayında şaşkınlık yaratan bir uygulamaya yöneldi. Aynı haber ve belgeselleri tercüme ederek tekrarlayan TRT’nin bandında değişen tek yer, farklı dillerde yinelenmesi mümkün olmayan müzik bölümü oldu. Yayınların bu şekilde devamı, Türkiye’nin anadilde yayın reformunun "yasak savma" biçiminde değerlendirilmesiyle sonuçlanabilecek.

MİLLİYET gazetesinin birinci sayfasında manşetten duyurulan haberi alıntılayarak aktarıyoruz:

TRT’de önceki günkü Boşnakça yayından sonra dün Arapça yayının formatı merak konusu oldu. Ancak Radyo 1 ve TRT 3’ten yapılan yayınların, Boşnakça yayındaki haber ve belgesellerin tekrarı olması şaşkınlık yarattı.

Arapça yayın Radyo 1’den sabah 06.10’da, TRT 3’ten 10.30’da yapıldı. Yayın radyoda 35, televizyonda 30 dakika sürdü. Radyo 1’deki yayının ardından Boşnakça’da olduğu gibi Türkçe tercümeye yer verildi. Türkçe altyazı geçilen TRT - 3’teki yayın, önceki günkü gibi spiker Yasemin Pamukçu’nun anonsuyla başladı.

Sadece ses değişti

Arapça yayınlar Boşnakça yayındaki haber ve belgesellerin tekrarı oldu. "Yurttan dünyadan" başlıklı bültende önceki günkü gibi ilk haber olarak KKTC’ye ilişkin gelişmeler duyuruldu. İkinci haber Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün Kerkük açıklaması oldu. Başbakan’ın kömür dağıtımına ilişkin sözleri, NATO zirvesi, Antalya’ya gelen turistler aynı sıra ve içerikle yer aldı.

Dünkü yayında sadece "seslendiren" kişi değişti. Arapça yayında en fazla ilgiyi müzik bölümündeki Arapça klipler çekti. Arap ülkelerinden bir konserle iki klip yayımlandı.

TRT, yayınlara bugün Kürtçe ile devam edecek. Kürtçe’nin Kirmanca lehçesiyle yapılacak yayında müzik bölümünde yer verilecek şarkılar merak ediliyor.

Yayınlar yarın Çerkezce, cuma günü Kürtçenin bir lehçesi olan Zazaca ile devam edecek.

’Zaman ve eleman yok’

TRT yetkilileri, yayınların bir haftalık derleme programlar şeklinde yapıldığını, sürekli güncelleme yapılmasının teknik olanaklar nedeniyle mümkün olmadığını belirterek, "Farklı dil ve lehçelerde sıcak haber için televizyon kurmak gerekir" dedi.

10 dakikalık programın tercümesinin bir saat sürdüğünü, montajın da fazla zaman aldığını kaydeden yetkililer, zaman, mekân ve eleman sıkıntısı yaşandığını ifade etti.

’TRT’nin yayını uydur kaydır’

Türkiye Avrupa Birliği Derneği Genel Başkanı Prof. Dr. Haluk Günuğur, ana dilde yayın kapsamında sadece tercümenin değiştirilerek aynı programların gösterilmesini eleştirdi. RTÜK Başkanı Fatih Karaca ise "Kamu kuruluşları yanlış yayın yapmaz" diye konuştu. Avrupa’da bu tür yayınların farklı olduğunu belirten Günuğur, şunları kaydetti:

"Avrupa’da programlar daha uzun. İspanya’da sadece Katalanca, Bask dilinde yayın yapan televizyonlar var. Yarım saat, 45 dakika yasak savma şeklinde ’uydur kaydır’ değil. Haber güncelse anlamlı. 5 gün öncesinin haberini niye izleyeyim? Özel televizyonlar başvursun, örneğin 24 saat Kürtçe yayın yapsın, buna engel durum olmaması lazım. Abdullah Gül de söyledi."

Karaca ise "TRT kamu kuruluşu. Yayınlar konusunda sıkıntı yaşanmayacaktır. TRT, ülkenin hassasiyetleri ve kamu yayıncılığı doğrultusunda yayın yapacaktır. Kamu kuruluşları zaten yanlış yayın yapmaz" dedi.

Baykal: Müsamere gibi yayın olmaz

CHP lideri Deniz Baykal, TRT’nin ana dilde yayın konusunda başlattığı uygulamanın göstermelik olduğunu savundu. Bu konuya devletin müdahalesinin yanlış olduğunu belirten Baykal şöyle konuştu: "Devletin görevi, toplumu oluşturan alt grupların kültürel değerlerini yaygınlaştıracak çalışmalar yapmak değildir. Herkes kendi anadilinde yayın yapabilmelidir. Yayın dogmanın kırılması açısından önemli. Ama müsamere havasında yapılmamalı."

İşte uydudaki 5 Kürtçe TV

TRT’nin bugün başlayacağı Kürtçe yayınlar, yaklaşık 200 milyon liralık bir harcamayla günün 24 saati aralıksız izlenebiliyor. PKK’nın Kürtçe ve Türkçe yayınları, kısa süre önce düzenli yayına geçen Roj (Gün) TV ile devam ediyor. PKK, bu kanalın da kapatılabileceğini göz önünde bulundurarak Mezopotamya TV’yi (ME-TV) de yayına soktu. Kürdistan Demokrat Partisi’nin yayın organı Kürdistan TV (KTV) her gün Kürtçe ve Arapça yayın yapıyor. Kürdistan Yurtsever Birliği’nin Kurd-Sat televizyonu da her gün Kürtçe programlar yayımlıyor. İran’da devlet kontrolündeki Sahar TV ise her gün 1 saat Kürtçe yayın yapıyor.