Ankara Ticaret Odası`nın (ATO), 2001 yılında yaşanan kredi kartları krizinden ders almayan Türk halkının, ``kazanmadığı parayı harcadığı`` ve yeni bir kredi kartı krizinin kapıda olduğu uyarısında bulundu. ATO tarafından hazırlanan ``Plastikleşen Hayatlar`` raporunda, kredi kartı sayısının 23.2 milyona ulaştığı, kart işlemlerinin geçen yıla göre yüzde 66.9 artış gösterdiğini belirtilerek, her ay 10 bin kişinin eklendiği bankaların ``kara liste``sindekilerin 452 bini aştığına dikkat çekildi.

Raporda, Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre geçen yılın haziran ayı sonu itibariyle 17 milyon olan kredi kartı sayısının, bu yıl aynı tarihte yüzde 36 artışla 23.2 milyona ulaştı belirtildi. Bu yılın nisan-haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre kredi kartıyla yapılan işlem adedinin yüzde 39, tutarının ise yüzde 66.9 artış gösterdiğine işaret etildi.

Raporda, kredi kartıyla yapılan alıverişin 12 aya kadar teksitlendirmesinin de tüketiciyi aşırı borçlanmaya özendirdiği belirtildi.

KARA LİSTE UZUYOR

Bankaların, kart borcunu ödemeyenlere ilişkin kara listesine her ay 10 bin kişinin eklendiğini, listedekilerin toplam sayısının 452 bini geçtiği bildirildi. Merkez Bankası verilerine göre, ilk üç ayda 26 bin 187 kişinin bireysel kredi ya da kart borcunu ödeyemediği, gecikmeli ödeyenlerin sayısının ise 2 bin 585 kişi olduğu kaydedildi. Raporda, borcunu ödeyemeyenlerin toplam sayısının 28 bin 638 kişiye ulaştığı, geçen yıl boyunca 72 bin olan bu sayının yüzde 40`ının ilk üç ayda geçtiğinin altı çizildi.

Geçen yıl ilk yedi ayda 5.4 katrilyon lira olan kredi kartıyla yapılan alışveriş hacminin bu yıl aynı dönemde yüzde 86 aratarak 9.9 katrilyon liraya ulaştığı belirtilen raporda, tüketici kredilerinin yüzde 184 artarak 4.3 katrilyon liradan 12.1 katrilyon liraya çıkmasının kaygıları artırdığı ifade edildi.

TÜKETİM PATLAMASI

Rapora göre satışlar, geçen yıla oranla buzdolabında yüzde 36.8, çamaşır makinasında yüzde 83.9, fırında yüzde 71.2, elektirik süpürgesinde yüzde 43.6, dikiş makinasında yüzde 159.2, televizyonda yüzde 46.8, video, DVD, VCD playerda yüzde 530.9, bulaşık makinasında yüzde 25.3 arttı.

Tüketim malı ithalatı, temmuz ayları itibariyle bir kattan fazla artarak 6.4 milyar dolara çıktı.

``BANKALAR HALKI YAŞAM İPOTEĞİNE ALDI``

Raporda, tüketim patlaması ve kartlı yaşamın yaygınlaşmasından bankalar da sorumlu tutularak, şöyle denildi:

``Kriz nedeniyle ertelenen alış verişler gelire bağlı değil, geleceği bağlı olarak güvensiz bir biçimde yapılıyor. Tüketim eğilimi ve buna bağlı olarak kredi kartları ve tüketici kredileri de sayı ve kullanım hacmi olarak artıyor. Kredi ve kredi kartı pazarlama gayreti içindeki bankalar da vatandaşın gelir durumunun üzerinde kredi açarak tüketim eğilimi körüklüyor. Bu durum halkı bir `yaşam ipoteği` ile karşı karşıya bırakıyor. Henüz kazanılmayan paranın harcanması ekonominin kırılgan dönemlerinde yaşanan ekonomik ve sosyal sorunlara kapı aralıyor. Çünkü Türkiye`de gelir, ekonomideki olumlu gelişmelere rağmen tüketim kadar hızlı artmıyor.``

ATO raporunda, kredi kartı borçlularının ev, işyeri ve arabalarının haczedildiği, maaşlarına, emekli ikramiyelerine el konulduğu, kredi kartı borcu yüzünden ailelerin parçalandığına işaret edildi.

Rapora göre, yüksek kredi kartı borçluları ciddi sağlık sorunları yaşıyor. Bu kişilerde yaygın biçimde depresyon, uykusuzluk gözleniyor, intihar girişimleri, kalp krizi, felç vakaları artıyor. Çocuklar, okuldan alınarak ya da okul sonrası çalıştırılıyor, kap-kaç, hırsızlık gibi suçlara yönlendiriliyor. Bazı kadınlar kredi kartı borcu yüzünden ``uygunsuz işlere`` yöneliyor.

``YÜKSEK FAİZ UYGULANIYOR``

Yıllık enflasyon yüzde 10`un altına inerken bankaların kartlarına aylık ortalama yüzde 5.25; yıllık yüzde 107 faiz işletmeye devam ettiğine işaret edilen raporda, ``Oysa bir memurun maaşı bir önceki yıla göre ancak yüzde 10 artıyor`` denildi. Bankaların tüketiciye aylık gelirinin çok üzerinde limit belirlediği belirtilen raporda, bir bankaya borcunu ya da haciz masraflarını ödemek için başka bankadan kart alanlar olduğuna dikkat çekildi.

AYGÜN:``BANKALAR FIRSATÇILIK YAPIYOR``

ATO Başkanı Sinan Aygün, bu göstergelerin tüketim patlamasına işaret ettiğini belirterek, yurttaşları yeni bir tüketici kartlı harcamalarında dikkatli olmaları konusunda uyardı.

Aygün, yüksek kredi faizi uygulayan bankaları ise fırsatçılık yapmakla suçladı. Kredi kartı faizlerinin aylık yüzde 3`ün üzerine çıkmaması gerektiğini savunan Aygün, ``Türkiye`de 23 milyon kredi kartı sahibi cebinde pimi çekilmiş bir bombayla dolaşıyor`` dedi.