Hazar petrollerini dünya pazarına ulaştıracak olan Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının açılışı bugün yapıldı.

Üç yıl önce start verilen projede boru hattının Bakü’deki ’başlangıç noktası’ olan Sengeçal terminaline ilk petrolün gelişi nedeniyle tören düzenlendi.

Törene Türkiye’den Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ve Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili katıldı.

Törende ABD, İngiltere, Norveç, Rusya, İran’dan da temsilciler hazır bulundu.

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, törende yaptığı konuşmada BTC hattının bölgenin istikrarı ve ekonomik kalkınması için yaşamsal önem taşıdığını söyledi.

Sezer, "Dünyadaki son gelişmeler ekonomik büyüme ve istikrarın enerji güvenliği sağlanmadan gerçekleştirilemeyeceğini ortaya koymuştur" dedi.

ABD Enerji Bakanı Sam Bodman da hattın bölgede enerji güvenliği açısından büyük önem taşıdığını belirtti.

Petrolün Ceyhan’a ulaşması ve dünya pazarlarına sevkine başlaması için altı aylık çalışma daha gerekiyor.

Ayrıca Kazakistan da bu süreçte boru hattını işleten konsorsiyuma katılıyor.

Tören öncesinde bu konudaki anlaşmaları imzalamaya hazırlanan Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, ülkesinin petrolünün büyük bölümünü bu hat üzerinden dünyaya satacağını açıkladı.

Dev proje

Uzunluğu 1760 kilometreyi aşan olan boru hattının yarısından fazla bir bölümü Türkiye’den geçiyor.

Hedef başta Azeri petrolü olmak üzere, bölgede üretilecek yıllık yaklaşık 50 milyon ton ham petrolün, Ceyhan üzerinden tankerlerle dünya pazarlarına ulaştırılması.

Dünyada enerji kaynaklarının güvenliği ve pazarlara istikrarlı akış sağlanması son yıllarda giderek artan bir önem kazanıyor.

Irak, Orta Doğu ve Suudi Arabistan gibi geleneksel sahaların güvenliği konusundaki kaygılar petrol devlerini alternatif kaynaklara aramaya ittiğinden, Hazar petrolü son yılarda dikkatlerin çevrildiği bir kaynak.

Proje Hazar’ın enerji kaynakları üzerindeki Rus tekeline ciddi bir rakip oluşturuyor. Rusya ise başta karşı çıktığı bu projeye bir gün kendisinin de katılması fikrini artık reddetmiyor.

İngiliz Enerji Şirketi BP öncülüğünde, katılımcı ülkelerin petrol şirketlerinin katılımıyla 2002 yılında oluşturulan Bakü Tiflis Ceyhan (BTC) konsorsiyumunun inşa ettiği boru hattı, 3 milyar 600 milyon dolara mal oldu.

Eleştiriler

Ancak geçtiği bölge itibarıyla bu proje yoğun tartışmaların da ortasındaydı.

Bazı kesimler, boru hattının çevre dokusuna zarar vereceğini savunurken, kimileri hattın bölge halkının haklarını ihlal edeceğini savunuyordu.

İngiliz Independent gazetesine göre, hattın Gürcistan güzergahında iki önemli ormanlık bölgede inşaat çalışması yapıldı. Hattın koruma altındaki bir doğal parkın tampon bölgesinden geçmesi buradaki canlı türleri için tehdit oluşturuyor.

Türkiye’de aynı koridorda bölgeye özgü 500 bitki türü var.

Küresel olarak nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan hayvan türlerinin üçte biri de bu koridorun çevresinde yaşıyor.

Bazı uzmanlar, hattın depreme dayanıklılığı konusunda yeterli teknik çalışma yapılmadığını, olası bir patlama veya sızıntının bölgedeki su kaynakları için tehdit oluşturacağını söylüyorlar.

İstimlak uygulamaları, BP’nin hattı korumak için yer yer özel muhafızlara başvuracak olması da tartışma yaratan başlıca unsurlar arasındaydı.

Bazı gözlemciler ise hattın geçtiği bölgede silahlı çatışmaların hala zaman zaman alevlendiğine dikkat çekerek projenin uzun vadedeki istikrarını sorguluyordu.