Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), görev zararları hariç olmak üzere, kamu bankaları için 2.9 milyar dolar, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredilen bankalar için ise 21.7 milyar dolar olmak üzere 24.6 milyar dolarlık bir yeniden yapılandırma maliyetinin ortaya çıktığını bildirdi. BDDK, Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı Gelişme Raporu'nun altıncısını yayınladı. Raporda, 24.6 milyar dolar tutarındaki yeniden yapılandırma maliyetinin gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYİH) oranının yüzde 16.7 olduğu belirtildi. TMSF'ye devredilen bankalara aktarılan söz konusu 21.7 milyar dolarlık kaynağın 17 milyar dolarlık bölümünün Hazine tarafından, 4.7 milyar dolarlık bölümünün ise özel sektör tarafından üstlenildiği kaydedilen raporda, özel sektörün yeniden yapılandırılma maliyetinin önemli bir bölümünü üstlendiğinin görüldüğü anlatıldı. ''BEKLENİLEN KAZANIMLAR ELDE EDİLDİ'' Raporda, ABD ile Irak arasında savaş çıkması ihtimalinin yoğun olarak konuşulmaya başlandığı 2002 Ekim ayından bugüne kadar olan gelişmelerin, bankaları daha sağlıklı bir yapıya kavuşturabilmek amacıyla uygulamaya konulan bankacılık sektörü yeniden yapılandırma programından beklenen kazanımların elde edildiğini gösterdiği bildirildi. Yapısal sorunların büyük ölçüde aşıldığı, BDDK'nın titizlikle sürdürdüğü gözetim ve denetim sonuçlarının da doğruladığı gibi, Türk bankacılık sisteminin krizlere karşı duyarlılığının arttığı ifade edilen raporda, şöyle denildi: ''Irak savaşı sırasında bankalarımızın da katkılarıyla BDDK, Türk Lirası, döviz mevduat ile likidite durumunu günlük yakından izlemeye almış, Merkez Bankası, Hazine ile ortak hareket etmek suretiyle alınması gereken ve gerebilecek önlemleri saptamış ve krizin hasarsız atlatılmasında önemli rol oynamıştır. Ekonomimiz için yaşamsal önemi olan bankacılık sisteminin zor günlerde işlevini sağlıklı bir şekilde sürdürmesi, ilgili tüm kurum ve kuruluşların desteği, katılımı ve inancıyla sağlanmıştır'' 3 KATRİLYON LİRALIK SERMAYE ARTIŞI Raporda, özel sermayeli bankaların kendi kaynakları ile sermaye yapılarını güçlendirilmesi ve piyasa risklerini sınırlandırmaya ağırlık verildiği belirtilirken, bu çerçevede 2001-2002 yıllarında 3 katrilyon liralık (2.4 milyar dolar) sermaye artışı yapıldığı kaydedildi. KAMU BANKALARI 2000 yılı sonunda kamu bankalarının takipteki alacaklarının 1 katrilyon 17 trilyon lira ve bu alacaklar için ayrılan karşılıkların 296 trilyon lira olduğu hatırlatılan raporda, 2002 yılı sonu itibarıyla takipteki alacakların 3 katrilyon 613 trilyon liraya, ayrılan karşılıkların ise 2 katrilyon 904 trilyon liraya yükseldiği belirtildi. Kamu bankalarının canlı kredi portföyünün 2002 yılı sonu itibariyle 5.3 katrilyon lira olarak gerçekleştiği ifade edilen raporda, şöyle denildi: ''Yapılan kaynak aktarımları sonucunda, kamu bankalarının toplam ödenmiş sermaye tutarı Aralık 2000'de 476 trilyon lira iken, Aralık 2002'de 3.4 katrilyon liraya, özkaynakları da aynı dönemlerde 713 trilyon liradan 6 katrilyon liraya yükseldi.'' Kamu bankalarının Aralık 2002 tarihi itibariyle şube sayısının 1685'e, personel sayısının ise 30 bin 399'a düşürüldüğü belirtilen raporda, kamu bankalarının finansal ve operasyonel yeniden yapılandırılmasının olumlu sonuçlarının karlılık performansına yansıdığı kaydedildi. Kamu bankalarını yeniden yapılandırma çabaları ile bir taraftan söz konusu bankaların sistem üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirilirken, diğer taraftan kamu maliyesi üzerinde bir yük yarattığı ifade edilen raporda, bu kapsamda mevcut görev zararı alacaklarının Hazine tarafından menkul kıymete bağlanması ve sermaye desteği sağlanması amacıyla aktarılan kaynağın, 2001 yılı sonu itibariyle GSYİH'nın yüzde 14.8'ine ulaştığı bildirildi. Raporda, şöyle denildi:''Ancak kamu bankalarının aktarılan DİBS'lerin çok büyük bir kısmının bu bankaların bilançosunda gizlenen bütçe açıklarının kamu maliyesinin şeffaflaşması doğrultusunda bir ödeme planına bağlanması işlemi olduğu dikkate alındığında, yeniden yapılandırmanın kamu maliyesi üzerinde yarattığı ek yük daha düşüktür. Nitekim görev zararları hariç yapılan sermaye desteği göz önüne alındığında, yaratılan ek yükün GSYİH'ye oranı yüzde 2'ye gerilemektedir.'' FON BANKALARI Çözüm alternatiflerinin uygulanabilirliğini ve ekonomi üzerindeki olası etkilerini göz önüne alan BDDK'nın, söz konusu bankaların TMSF bünyesinde çözümlenmesinin tek alternatif olarak kaldığı kaydedilen raporda, krizlerin yarattığı maliyetlere katlanılırken sistemin devamlılığına ve makro dengelerin sürdürülmesine öncelik verildiği vurgulandı. Raporda ''Bu bankaların, TMSF bünyesinde çözümlenmesi kamuya maliyet yüklemiş olmakla birlikte, bu çözüm seçeneğinde tasfiye seçeneğine göre daha düşük bir malit oluştuğu düşünülmektedir'' denildi. TMSF'ye devredilen bankaların yükümlülüklerinin yüzde 83'ünün mevduat hesaplarından oluştuğu belirtilen raporda, Fon bünyesine alınan bankaların devralındıkları tarihler itibariyle zarar toplamının 17.3 milyar dolar olduğu bildirildi. Bu meblağ içerisinde sadece mali bünyelerin bozulması suretiyle TMSF'ye devrolunan bankaların zararları toplamının 3.2 milyar dolar, toplam zarar içindeki payının yüzde 18.7 olduğu kaydedildi. Raporda, mali bünyelerin bozulması ve banka kaynaklarının banka hakim ortaklarının lehine ve banka zararına sebep olacak şekilde kullanılması nedeniyle Fon'a devrolunan bankaların zararları toplamının 14 milyar dolar seviyesinde olup, toplam zarar içindeki payının yüzde 81.3 olduğu ifade edildi. Raporda, şöyle devam edildi: '' TMSF'ye devrolan bankaların toplam zararlarının çok önemli bir kısmı hakim ortakların kendi bankalarından yasal limitlerin çok üzerinde kullandıkları kaynaklardan oluşmaktadır. Nitekim, hakim ortakların kendi ve TMSF bankaları vasıtasıyla kullandıkları toplam kaynak tutarı 11 milyar dolardır.'' Halen TMSF bünyesinde bulunan Bayındırbank, Pamukbank ile tasfiye sürecindeki Türk Ticaret Bankası'na ait toplam şube sayısının 339 olduğu belirtilen raporda, kapatılan 828 adet şube de dikkate alındında Fon'a devredilen şube sayısının 1476 adet azaldığı bildirildi. TMSF'ye alınan bankalarda 37,889 personel devralındığı hatırlatılan raporda, banka satışları ile 7,872, satılan şubeler ile 2,465 olmak üzere toplam 10,337 personelin istihdamı korunarak yeni bankalarda çalışmasının sağlandığı belirtildi. (aa)