Deprem ne zaman olacak?

Jeofizik Kurumu Kurucu Onursal Genel Başkanı Prof. Dr. Ahmet Ercan, Kuzey Marmara'da 2015 yılına kadar deprem beklemediğini belirterek, gerekli önlemlerin alınmaması halinde Marmara'daki depremden etkilenecek insan sayısının ortalama 16 milyon civarında olduğunu söyledi.

Gölcük'teki gibi bir depremin yaşanması halinde, ortalama 1 milyon kişinin yaralanarak etkilenmesi ve evsiz kalmasının beklendiğini belirten Prof.Dr. Ercan, "Yalnızca İstanbul'da 50-60 bin yapının göçmesi beklenmektedir.

Göçen yapı başına ölüm 3,3 kişi olduğu düşünülürse, yaklaşık 150 bin kişinin göçük altında kalması beklenir. Türkiye depremleri göz önünden bulundurulursa, göçük altından yüzde 83'ü ölü olarak çıkarılır, yüzde 17 si yaşama döner" dedi.

"2009'a girerken deprem durumu" başlığı altında bir yazılı açıklama yapan Prof.Dr. Ahmet Ercan, "1999'dan, 2008'e dek 9 yıl içinde hiçbir şey yapılmadı demek doğru değildir. Bu süre içinde İBB, Kandilli Gözlemevi, Üniversiteler, Tübitak,Yerel Belediyeler, Özel Araştırma Kuruluşları ile birlikte yapılan bilimsel araştırmalarla, "İstanbul'un Yerdavranış Yurukları (haritaları)" ile "Uram uram (mahalle mahalle) Yapı Ayrımlama - Değerlendirme Yurukları (haritaları)" yüzde 90 oranında bitirilmiştir.

Kısacası, deprem sırasında uram (mahalle) ölçeğinde yıkılacak yerler bellidir. Bu gün için odaklanılması gereken konu, kuramdan eyleme geçmektir. Bunu çözmek için 7 yıl çıkması beklenilen "Kat Mülkiyeti Yasası" yürürlüğe konmalı, "Yapı Dönüşüm Yasası" çıkarılmalıdır" ifadelerini kullandı.

Prof.Dr. Ercan, boşu boşuna deprem çığırtkanlığı yapmanın anlamsız olduğunu söyledi. Depremle ilgili çözümün konuşulması gerektiğinin altını çizen Prof.Dr. Ercan, "Tek bir gerçek vardır ki; "İstanbul yapıları, sanki 7.5 büyüklüğünde bir deprem, 10 ile 15 km kuzey Marmara'dan gelecekmiş, 7 ile 10 km derinde patlayacakmış, yer kabuğunu doğu-batı doğrultusunda yırtacakmış, kıracakmış gibi, depreme hazırlanmalıdır.

Böyle bir depremin olma olasılığı yüzde 0,1 olsa bile, yapısal tasarımlar (projeler) buna göre düzenlenmelidir. Marmara'daki depremden etkilenecek insan sayısı ortalama 16 milyon kişidir. Marmara'da depremle sarsılacak yapı sayısı ise 2 milyon dolayındadır.

Eğer İstanbul'un 15 km güneyinde, deniz içinde, 7-10 km derinde Gölcük'teki gibi deprem olsa, ortalama 1 milyon kişinin yaralanarak etkilenmesi, evsiz kalması beklenmektedir. Yalnızca İstanbul'da 50-60 bin yapının göçmesi beklenmektedir. Göçen yapı başına ölüm 3.3 kişi olduğu düşünülürse, yaklaşık 150 bin kişinin göçük altında kalması beklenir.

Türkiye depremleri göz önünden bulundurulursa, göçük altından yüzde 83'ü ölü olarak çıkarılır, yüzde 17 si yaşama döner. Oysa, bu konuda eğitilmiş sağlık görevlisi sayısı 2 bin 500, gönüllü kurtarıcı sayısı 4 bin dolayında olduğu düşünülürse 250 kişiye bir kurtarıcı düşmektedir" açıklamasında bulundu.

İstanbul'da yaklaşık bin 400 konut olduğunu ifade eden Prof.Dr. Ahmet Ercan, yapı niteliği ile yer davranışına bakıldığında, her 30 konuttan birinin göçeceğini söyledi. Prof.Dr. Ercan, köprü ile viyadüklerin güçlendirilmesi çalışmalarının sürdüğünü belirterek, "Tüm yapıların güçlendirilmesi için 20 milyar dolar gereklidir. Oysa, mahalle ölçeğinde yıkılıp, kat karşılığı toplu konutlar yapılsa ,eylem kendi kendini ödeyecektir.

Ne var ki, bireysel olarak, bazı kişiler "konutumu veririm ancak yerine 2 ile 3 daire" isterim diyerek, kırımdan kazanç elde etme eğilimleri, ya da "Ben yapıma dokundurmam" gibi ters davranışları eylemi geciktirmektedir. Oysa, "Kentsel Dönüşüm", yıkılmaz bir İstanbul yaratırken 8 milyar dolar da katma değer yaratacaktır.

Zeytinburnu'nda 63 bin metrekarelik Sümer Mahallesinde Ekim 2008'de yapı dönüşümüne sokularak 2011 yılında dek bin 38 konut, 212 iş yeri yapılması çok olumludur. Bu eylemin tüm diğer deprem çekincesi yüksek semtlere yayılması sağlanmalıdır.

3 milyon kişinin oturduğu 1999 Doğu Marmara depreminde, 200 bin kişinin evsiz kaldığı, depremde 67 bin konut ile 11 bin işyerinin göçtüğü, 67 bin konutun, 10 bin işyerinin orta, 80 bin konutun 10 bin iş yerinin az oranda yaralandığı, her 100 kişiden 6 kişinin öldüğü, yaklaşık 18 bin kişinin öldüğü, 45 bin kişinin yaralandığı unutulmamalıdır.

Kuzey Marmara'da yaşayanların çoğunu (nüfusu), yaklaşım 3 milyon kişiyi etkileyen 1999 Gölcük Depremine göre 5 kat büyüktür. Gölcük depremiyle, her 100 kişiden biri ölmüştür. O büyüklükteki bir depremin İstanbul ile dolayında her 200 kişiden 1 birini öldürmesi beklenir. Her ne denli, Sakarya Çukuruna göre İstanbul'da yer davranışı daha iyi olmasına karşın, yapı güvenliğinin düşük olması, çoğunun (nüfusun) yoğun olması yitimleri çok büyütecektir" dedi. Prof.Dr. Ercan, açıklamasını şöyle tamamladı:
"Daha deprem olmadan, kent içi oraltının (trafiğin) yürümez durumda olduğu İstanbul'da deprem sonrası kurtarma takımların göçüklere ulaşmasını beklenemez. Göçük altında kalanlar yazgıları ile baş başa kalacaklardır. Biricik çare, depremde yıkılacak depremlerin kentsel dönüşümle bir an önce yıkılarak yerine depreme dayanıklı yapıların yapılması, güçsüz yerlerin yeşil alanlara dönüştürülmesidir. Bu konuda, İstanbul'luların ilgili uraylarla (belediyelerle), yönetimle anlayış, işbirliği içinde çalışması beklenir.

Eylemsiz geçen her gün kırıma daha çok yaklaştırmaktadır. Kırım gelmeden, yurttaşlarımız ile varlıklarını korumak ana erek olmalıdır. Deprem; ekonomik, siyasi, hukuki bir sorun bileşenidir. Bu üçlünün iyi işlemesiyle sorun çözüli-60 bin yapının göçmesiür. 2015'e dek deprem beklemediğim Kuzey Marmara'da, gelen 6 yılı eylem, uygulama, çözüm üzerine odaklanarak geçirmemiz en akılcı tutum olacaktır."