En büyük DNA operasyonu yapılacak

150 bin kişinin öldüğü, binlerce kişinin kayıp olduğu Güney Asya’daki tsunami faciasının ardından dünyanın en büyük kimliklendirme operasyonu başladı.

24 ülke, cesetlerin diş kaydı ya da DNA testiyle kimliklerinin belirlenmesi için adlı tıp uzmanını bölgeye yolladı. Bugün ise Interpol yetkilileri, en büyük adli tıp operasyonunu örgütlemek için Lyon’da buluşuyor.

Güney Asya’yı vuran deprem ve tsunaminin ardından binlerce sahipsiz ceset ortada kaldı. 40’a yakın ülke bölgede kaybolan vatandaşlarının kimliğinin belirlenmesi için çalışırken, uzmanlar, tarihin en büyük adli tıp operasyonunu yürütüyor. Bugün Interpol’ün Fransa’nın Lyon kentindeki merkezinde bir araya gelecek olan yetkililer, DNA operasyonunu örgütleyecekler.

Tsunaminin en feci vurduğu Endonezya’nın Aceh eyaleti ve Sri Lanka’da cesetler, hastalık ihtimaline karşı gömülürken, Tayland’da kimlik çalışmasına büyük özen gösteriliyor. Tsunamiden sonraki günlerde Phuket’teki tapınaklar morga çevrilmiş, cesetler burada toplanmaya başlamıştı. Bir panoda kaybolan insanların tsunami öncesi çekilmiş fotoğrafları, diğer bir panoda tsunamide kan revan içinde can vermiş kişilerin morarmış, şişmiş görüntüleri yer alıyordu. Afetzedeler, cesetlerin toplandığı morglara giderek kayıp yakınlarını arıyordu. Gün geçtikçe cesetler tanınmaz hale geldi, kesif koku da bu çalışmaları zora sokmaya başladı. Hatta bazı kişiler aynı cesedi sahiplenmeye kalkınca kavgalar bile çıktı. Bunun üzerine Taylandlı yetkililer, turistlerin morglara gidip kayıplarını aramasını yasakladı. 

DNA üssü Çin olabilir

Adli tıp uzmanları, artık bu aşamada diş kayıtları ve DNA testiyle kayıp kişileri kimliklendirmeyi umuyor. Bu nedenle, tsunamide yakınlarını kaybeden kişilerden DNA örneği alınıyor. Mesela Phuket’te annesini kaybeden 6 yaşındaki Dana Trickett isimli küçük kızın ‘genetik şifre’ diye anılan DNA kodunu çıkarmak için saçı, tırnağı ve ağzının içinden tükürük örneği alındı. Şimdi bunlar, sahipsiz cesetlerle karşılaştırılacak.

Çürümeye yüz tutan cesetlere ise numara verilip, nerede bulundukları ve belirgin özelliklerine dair bilgilerin yer aldığı mikroçipler takılıyor. Yine 40’a yakın ülkelerden kayıpların yakınlarından DNA örnekleri de alınıp karşılaştırma yapılacak.

Sonuç olarak dünya şimdiye kadarki, en büyük DNA operasyonlarından biriyle karşı karşıya bulunuyor. İşte bugün Lyon’da bir araya gelecek olan dünyanın çeşitli ülkelerinden emniyet yetkililerinin bu dev operasyonu örgütlemesi bekleniyor. Kapasite ve bölgeye yakın olmasın nedeniyle Çin’in operasyon merkezi olabileceği belirtiliyor.

Genetik parmak izi

İngiliz bilimadamı Sir Alec Jeffreys tarafından icat edilen DNA testi, kimlik belirlemede önemli bir teknik. Herkesin kendine has bir ‘genetik parmak izi’ var. Saç, tükürük, sperm, kan, tırnak, diş gibi kişiye özel materyallerden DNA molekülü elde edilebiliyor. Laboratuvarda saflaştırılan örnek, polimezar zincir reaksiyonuna (PCR) tabi tutuluyor. Böylece orijinal örnek çoğalıyor. Sonra 11 ayrı ilgi alanına göre örnek parçalara ayrılıyor, özel bir enzimle DNA çıkarılıyor. DNA örneğinin radyoaktif karakteri, X-ray filme çekiliyor. Bu filmden, bilgisayarda renkli şeritleri andıran bir görüntü elde ediliyor. Bilimadamları bu profilleri karşılaştırarak kimlik tespit ediyor.