Başbakan Recep Tayyip Erdoğan`ın AKP`den istifalar üzerine gündeme getirdiği, "Partisinden istifa edenlerin vekilliği düşsün" önerisinin, ilk kez 12 Eylül yönetimince 1982 Anayasası`yla uygulamaya konulan "Parti değiştirme yasağı" ile taşıdığı benzerlik tartışmalara yol açtı.

Başbakan Erdoğan`ın gündeme getirdiği ve AKP`de de hazırlıkları yapıldığı belirtilen partilerde istifaların önlenmesi yolundaki uygulamayla Türkiye ilk kez 12 Eylül döneminde tanıştı. Milletvekillerine, ``parti değiştirme yasağı`` koyan düzenleme siyasete ve siyasi partilere sıkı engeller getiren 1982 Anayasası`nın 84`üncü maddesinde yer aldı.

``TBMM üyeliğinin düşmesi`` başlıklı maddede, milletvekilliğinin düşmesine neden olacak haller şöyle sıralandı:

``.İstifa edenler,

.TBMM`ye seçilmeye engel bir suçtan dolayı hüküm giyenler, kısıtlananlar,

.Partisinden istifa ederek, başka bir partiye giren veya seçim hükümetleri hariç Bakanlar Kurulu`nda görev alanlar,

.Üyelikle bağdaşmayan bir hizmet kabul edenler,

.Meclis çalışmalarına özürsüz olarak 1 ay içinde toplam 5 birleşim günü katılmayanlar,``

Maddede sayılan nitelikteki vekillerin milletvekilliklerinin düşmesine TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğuyla karar verileceği belirtildi.

Aynı maddede milletvekilliğinin düşmesine ilişkin özel bir hükme de yer verildi. ``Anayasa Mahkemesi`nin kararında partinin kapatılmasına eylem ve sözleri ile sebebiyet verdiği belirtilenlerle dava açıldığında parti üyesi olanların`` milletvekilliklerinin otomatik olarak düşmüş olacağı hüküm altına alındı.

HÜLLEYLE DELİNİYORDU

Özellikle 12 Eylül yasaklısı liderlerin referandumla dönmeleri sonrası siyaset hareketlenince parti değiştirme yasağını delmek için ``hülle partileri`` kurma yoluna gidilmeye başlandı. 1995 yılında Anayasa`nın parti değiştirmeyi yasaklayan 84`üncü maddesi, ``demokratikleşme adımı`` olarak değiştirilene kadar çok sayıda milletvekilinin, partisinden istifa ettikten sonra bir hülle partisi kurup, ardından bu partiyi feshedip, asıl geçmek istediği partiye katılma olayı yaşandı.

1995 yılında yapılan değişiklikle, milletvekilliğinin düşmesini gerektiren haller arasından ``parti değiştirme`` hükmü çıkarıldı. Değişiklik sonrası maddede, ``milletvekilliğiyle bağdaşmayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar edenlerle, Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak 1 ay içinde toplam 5 birleşim günü katılmayanların`` milletvekilliklerinin düşeceği belirtildi.

Parti kapatma kararı üzerine milletvekilliğinin düşmesi hükmünde de değişikliğe gidilerek, madde, ``yalnızca partilerin kapatılmasına söz ve eylemleriyle neden olanların milletvekilliklerinin düşmesi`` şeklinde düzenlendi.

``12 EYLÜL`DEN DAHA GERİ``

AKP Ankara Milletvekili Ersönmez Yarbay, öneriye, ``Türkiye`de demokrasi dışı dönemde denendi. Bu nedenle demokrasiye ve insan haklarına aykırı`` diye tepki gösterdi. Kapatılan FP`nin eski Kahramanmaraş Milletvekili Mustafa Kamalak ise ``Erdoğan`ın bu isteği 12 Eylül`ün de gerisinde`` dedi.

Bu düzenlemenin gerçekleşeceğine inanmadığını belirten Kamalak, ``Ancak asıl sorun Başbakan`ın anlayışıdır. 12 Eylül Anayasası milletvekilinin parti değiştirmesini engellemeye çalışmıştı. Erdoğan ise istifaya bile tahammül edemiyor. 12 Eylül yasağı hiç olmazsa hülle partileriyle delinebiliyordu Erdoğan hülleye bile izin vermiyor. Erdoğan daha anti demokratik biçimde istifa edenin milletvekilliğinin düşmesini isteyebiliyor`` dedi.