Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök'ün bir süre önce bütün birliklere gönderdiği bir 'prensip emri'yle, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 21'inci yüzyıl koşullarına daha uyumlu ve etkin olabilmesi için yeni esaslar belirlediği ortaya çıktı.

Radikal gazetesine Murat Yetkin imzesiyla yayımlanan haberin ayrıntıları şöyle:


Özkök, 25 Şubat 2004 tarihli ve 'Hizmete Özel' ibareli 18 sayfalık prensip emrinde pek çok konuda ayrıntılı saptama ve uyarılarda bulunuyor.

Orgeneral Özkök, 21. yüzyılda Türk ordusunun 'Atatürkçülüğün ölçüsünü rozet, heykel, resim, laf' olarak görmemesi gerektiğini vurgulayarak, önemli olanın objeler değil, 'Onun gösterdiği yolda ilerleyerek hizmet ve milletin gönencine katkı yapmak' olduğunu söylüyor. Özkök, bununla birlikte, TSK mensuplarının 'Atatürkçü düşünce sistemi'nin takipçisi, dogmaları değil aklı ve bilimi temel alan, milli çıkarları her türlü değerin üzerinde tutan bir anlayışta görmek istediğini öne çıkarıyor.


Değişime ayak uydurmak

Özkök, prensip emrinin girişinde şu cümlelere yer veriyor: "Görevde doldurduğum bir buçuk yılın kazandırdığı tecrübeleri de dikkate alarak, TSK'nın gelecekteki faaliyetlerine ışık tutacak vizyonum ve TSK mensuplarının tatbik etmesini istediğim esaslar madde madde açıklanmıştır.
Vizyonum: TSK'nın tarihsel niteliklerini, kendini sürekli olarak yenileyen bir vizyonla en üst seviyeye çıkarmak ve dünyada yaşamakta olduğumuz değişime ayak uydurarak 21'inci yüzyılın çağdaş silahlı kuvvetlerini yaratmaktır." Özkök'ün daha sonra farklı başlıklar altında yaptığı saptamalardan öne çıkanlar şöyle:


Askeri öğretim


TSK hukuk kurumudur. Hukukun üstünlüğünü sağlamak, insan hak ve haysiyetini gözetmek en önemli hedefimiz. Personelin hukukuna riayet edilmeli, her durumda kendisini savunma hakkı verilmeli.

Silahlı kuvvetlerimiz, sayısal birlikler yerine, yetenek sistemine dayalı ve içinde bulunduğumuz yüzyılın özellikleriyle örtüşen devingen bir yapı içinde olmalıdır. TSK, personel-yoğun sistemden kurtarılmalıdır. TSK'ya tevdi edilmiş görevlerin yerine getirilmesi, hedeflenen nitelik ve nicelikte yetiştirilmiş insan gücünün elde bulundurulmasına bağlıdır.

Bu maksatla askeri okullar dahil, her kademede ihtiyaç duyulan personelin seçimi, hizmet alınması, öğretim ve eğitimi personel temin ve yetiştirme planlarındaki hedefleri sağlayacak tarzda olmalıdır. TSK personelinin kalitesinin yükseltilmesi ve personele entelektüel bir fikri temel kazandırılması personel politikasının esasını oluşturmalıdır. Bu hedefe ulaşmak için bütün okullarımızın öğretim sistemini yeni baştan incelemeliyiz.

Komutan eşlerine dikkat


'İhtiyaca evet, yeteri kadar, lükse asla' prensibi esas alınacak, devlet parasını her harcayışımızda, "Acaba kendi param olsaydı böyle mi harcardım?" diye düşünülecek. Devlet parasıyla alınacak hediyeler asgariye indirilecek ve kimin hangi değerde hediye verebileceği ve alabileceği bir talimata bağlanacak. Dünyada Doğu'ya gidildikçe hediyeler büyür ve pahalılaşır, Batı'ya gidildikçe küçülür ve ucuzlar.

Bu bağlamda astların üstlere hediye veremeyeceği İç Hizmet Yönetmeliği'nin kesin hükmüdür. Törelerimizin ve uluslararası ilişkilerin gerektirdiği durumlar maalesef istisnadır. Amacını aşan hediye asla verilemez ve alınamaz. Alanı da, vereni de utandırmayacak en güzel hediye kitaptır.

General/amiral, subay ve astsubay eşlerinin, bir kısım askeri hizmetlerin ifasında eşlerini desteklemekle yükümlü olduğu unutulmayacaktır. Ancak, bayanların askeri hizmetlere ilişkin işlere karışmalarına asla müsaade edilmeyecektir.

Erbaş ve erlerin, komutanlarını yürekten sevmesi hayati önemi haizdir. Onlara en ahlaki değerlere sahip olduğumuzu kendi yaşantımızla göstermeliyiz. Bu sağlanmadan ilkelerimizin erbaş ve erler vasıtasıyla bütün halka yayılması mümkün değil. Gericilik, bölücülük, kültürel yozlaşma ve milli varlık soyuculuğunun önüne ancak bu şekilde geçilebilir.

En büyük zararlar yanlış kararlardan kaynaklanır. Bunda komutanlar kadar karargâh subayları da suçlu. Her personel, görevini yapması için ihtiyaç duyduğu bilgileri ve mevzuatı temin etmek ve öğrenmekten sorumludur.

Amirlerin sözlü emirleri, emri alan tarafından hemen yazılı hale getirilerek aradaki amirlere parafe ettirilip takibe alınacaktır. Aynı konuya ait çok fazla emir, yönerge, talimat bulunuyorsa; bunların tespitiyle, birleştirilmeleri veya bir araya toplanmaları sağlanmalı, münferit olanlar yürürlükten kaldırılmalıdır.

Otoriter liderlik yerini ikna edici liderliğe bırakmıştır. Bu, ancak çok çalışmakla ve ilkeli hareketle başarılabilir. Komutanlar fikirleri bastırmayacak, kurutmayacak, yeşertecek, budamayacak, coşturacak. Lider, astlarına kulak veren, ancak inandıklarını onlara inandıran kişidir.

TSK insan gücü ve yapısı içinde yükümlülüklere, profesyonel askerlerin dengeli olarak istihdamı ile tüm refah seviyeleri ve coğrafi bölgelerin temsil edildiği bir silahlı kuvvetler oluşturmak hedef alınacaktır. Bu hedefe ulaşmada öncelik yüksek teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren görev yerlerinde olmak üzere, geçici ve yükümlü personel istihdamı kademeli azaltılacak, daimi uzman personel istihdam edilecek.

'Titre ve kendine gel'


Ülkemizde asgari ücret 303 milyon, açlık sınırı 451 milyon, yoksulluk sınırı 1 milyar 372 milyon lira. Harcadığımız her kuruş milletin boğazından kesip bize verdiği paradır. Milletin parasını harcarken titre ve kendine gel!

Generaller/amiraller, müstakil birlik komutanları ve satın almayla ilgili subay ve astsubaylar, kabul ettikleri, ziyaret ettikleri ve telefonla konuştukları sivil kişilerin resmi kaydını tutturmalıdır.

Gizlilik dereceli ve tek kaynak alımları hariç, yapılacak diğer ihalelerde açıklık ve şeffaflık sağlayacak tedbirler alınacaktır. Bu kapsamda ihale ilan ve sonuçlarının internet ortamında yayımlanması ve bu konuda kamuoyunun bilgi sahibi olması sağlanacaktır.

Yurtiçinde üretilen malzeme, teçhizat, araç ve gerecin ömürleri boyunca bakımının ve yedek parça ikmalinin üretici firmaya yaptırılması ve sistemin sürdürülebilirliği önemli. İhalede, firmanın bunu yapabilirlik durumu incelenecek. Cihazların kullanma ve bakım dokümanlarıyla onarım şemalarının cihazlarla birlikte alınması şartnamelere dahil edilecek.

Lojistikle ilgili uygulamalarda TSK'nın dışa bağımlılığının azaltılması, uluslararası standartların kullanılması, Türk savunma sanayinin güçlenmesine önem verilecek.

Devletin borçlandırılmaması ilkesi ana prensip olarak kabul edilecek, bütün ödemeler yıl içerisinde yapılarak duyuna bırakılmayacaktır. Ödeneği olmayan mal ve hizmet alımları için ihaleye çıkılmayacak, ödenek üstü harcama kesinlikle yapılmayacaktır.

Askeri işçi ücretlerinin yüksek oluşu maliyeti artırmaktadır. Kolaylıkla ve daha ucuza temin edilecek malzemeler ve ürünler piyasadan alınacak, temin edilemeyenler ise fabrikalarda üretilecektir. Fabrikaların maliyet analizleri mutlaka yapılacaktır.

Yeni bina yapılınca eskisi elden çıkarılacak. Yeni binalar, duvar ve oda sayısı az, sivil ofis tip karargâh binaları şeklinde dizayn edilecek. Genelkurmay Başkanlığı onayı olmaksızın sosyal tesis yapılmayacak.

TSK envanterindeki tüm araçların tahsis amaçları doğrultusunda ve usulüne uygun kullanılması sağlanacak. Hizmet satın alınması suretiyle ulaştırma vasıtaları azaltılacak. Hava vasıtaları çok pahalı ve savaşın en kıymetli vasıtaları. Bu vasıtaların ihtiyaca yetecek ve asgari düzeyde kullanılması komutanlık sorumluluklarındandır.

Emekli komutanlara verilecek hizmette standartlık sağlanmalı. Her şey mevzuata tam olarak uymalıdır. Birini mutlu etmek isterken, çoğunluk mutsuz edilmemeli.

Yalan haber sızdırana hapis


Evrak, faaliyet ve bilgi güvenliği üzerinde önemle durulacaktır. Bilinmesi gereken prensibi titizlikle takip edilecektir. Bu prensip emekli TSK mensupları için de geçerlidir. Basına haber sızdırma, yalan haber yayımlanması gibi konular üzerinde özellikle durulmalıdır. Bunları ihlal edenler mutlaka cezalandırılmalıdır.

İnternet, yapısı itibarıyla denetlenemeyen sistemler ve bilgisayar ağları topluluğu olması nedeniyle emniyetsiz bir ortam olarak kabul edilecektir. Bu nedenle internet amaçlı kullanılan bilgisayarların diğer sistemlerden bağımsız çalışması sağlanacaktır. (Bu uyarıya karşın, Özkök, tasarruf amaçlı olarak tebrik kartı yerine elektronik posta kullanılmasını, komutanlardan 'astlarından elektronik posta almaktan üzüntü duymayacaklarını, bunun bir kabalık olmadığını' onlara anlatmalarını istiyor.)

Kimse, inanılır bir tehdit olmaksızın gereksiz yere koruma altına alınamaz. Bazı avantajlardan yararlansın diye, kimseye koruma statüsü verilemez. Aile bireylerinin korunması istisnai durumlara münhasırdır. Evvelce verilmiş aile bireylerini koruma kararları derhal yeniden değerlendirilecektir.

Soğuk Savaş kavramları


Harekâta hazırlık seviyesinin dış tehdide bağlı olarak sürekli değişkenlik göstermesi gerekir. Aksi takdirde bütün birliklerin harekâta hazırlık seviyesinin yüksek tutulması çok büyük maliyet gerektirir. 'Muharebe eder gibi eğitim ve her an harekâta hazır birlikler' kavramı Soğuk Savaş yıllarının kavramıdır. Sadece emir verildiğinde emredilen birliklerce uygulanacaktır.

Geçmişte her yerden düşman geleceği farz edilerek, her yerde kuvvetli bulunulmaya çalışılmıştır. Tehdit ortamı değişmiştir. 'Yetenek Havuzları Sistemi'ne geçilmeli, yetenekler asıl ihtiyaç yerine süratle yığılabilmeli, hareketli ve modüler bir yapıya sahip olunmalıdır.

Birlik mevcutlarının asgari yüzde 70'inin eğitim alanında tutulması hedef olarak alınacak. En iyi eğitim, aynı yeteneği kazandıran en ucuz eğitimdir. Eğitim ve tatbikatların ucuzlatılması için yeni metotlar oluşturulacak. Eğitim pahalı bir yatırımdır.
Rütbe itibarıyla uçmasına, dalmasına ve paraşütle atlamasına gerek kalmayanlar, kazanılmış hakları gözetilerek, asgari düzeyde uçuş, dalış, atlayış yapacak. Gerekirse bu konuda yasal düzenlemeler geliştirilecek.