'Hayır' sırası Fransa'dan sonra Hollanda'da

Yusuf ÖZKAN / AMSTERDAM

Fransa’nın ardından Hollanda halkı da AB anayasınını oylamak için bugün sandık başında...

AB anayasasına ilişkin referendum, Hollanda’da yapılan ilk ulusal halk oylaması.

"Hayır cephesi"nin, Jan Peter Balkenende başkanlığındaki muhafazakar sağ hükümete karşı güvenoylamasına dönüştürdüğü referandumdan AB anayasasına "hayır" çıkması bekleniyor.

Hükümetteki Hristiyan Demokrat Parti ile Lebaral Sağ Parti, ve ana muhalfet partisi İşçi Partisi ile Yeşiller partisi; AB anayasanına "evet" derken, kamuoyu yoklamaları, halkın partilerden farklı düşündüğünü ortaya koyuyor.

NIPO adlı araştırma kuruluşunun, referandumdan bir gün önce yaptığı araştırmaya göre, bugün oy kullanan Hollandalıların yüzde 62’si AB anayasasına "hayır" diyecek.

Hollanda Politika ve Toplum Enstütüsü’nün (IPP), dün orta dereceli okullarda yaptığı seçimden de AB anayasasına "hayır" sonucu çıktı. Seçime, Hollanda’daki orta öğretim öğrencilerinin yüzde 47.4’ü katıldı. 50 bin öğrencinin oy kullandığı seçimden, yüzde 69, 9 "hayır" çıktı. Politika ve Toplum Enstitütüsü yetkilileri, daha önceki genel seçimlerden önce, okullarda benzer uygulamalar yaptıklarını ve ve çıkan sonuçların seçim sonuçlarıyla büyük ölçüde örtüştüğünü vurguladılar.

Araştırmalar, Hollanda halkının referanduma rekor sayıda katılım göstereceğini de ortaya koydu. Son Avrupa Parlamentosu seçimlerinde katılım oranının yüzde 33’te kaldığı Hollanda’da, bugün halkın en az yüzde 60’ın sandığa gideceği belirtiliyor.

Yapılan aratşıtramalar göre, referandumda "hayır" oyu verecek Hollandalıların büyük bölümü, Avrupa içinde kimliğini kaybetmekten korkuyor. Halkın büyük bölümü, AB içindeki büyük ülkelerin, anayasa ile daha fazla söz sahibi olacağı ve Hollanda gibi küçük ülkelere söz hakkı tanınmayacağına inanıyor.

Başta Sosyalist Parti olmak üzere, Hristiyan Birlik Partisi, Pim Fortuyn’ın Listesi gibi partiler ise, referandumu, hükümete yönelik bir güvenoylamasına dönüştürdüler. Balkenende hükümetinin, eğitim, sağlık ve emeklilik gibi sosyal haklardan kesintiye gitmesine tepkili olan kesim, bu politikaları protesto etmek için referendumu bir fırsat olarak görüyor.

Hollanda Merkez Bankası Başkanı’nın bir süre önce, Avrupa ortak para birimi euroya geçiş sırasında, euroyu değerinin altında satın aldıklardını açıklaması da hükümete ve Avrupa Birliği’ne yönelik tepkileri körükledi. Merkez Bankası Başkanı’nın, "O zaman Almanya ekonomisi kötüydü. Onun için Alman Markı, Hollanda para birimine Gulden’den yüzde 22 daha fazla fiyat verildi" açıklaması, euora sonrası ekonomik sıkıntı ile karşı karşıya kalan Hollandalılarda, AB karşıtlığını artırdı.

Referandum öncesi dün, hem hükümet hem de "hayır cephesi" son kozlarını oynadı. Başbakan Balkenende ve kabine üyeleri, sokak sokak dolaşarak, halktan anayasaya "evet" oyu vermelerini istedi. Başbakan Balkenende, referandumdan "Hayır" çıkmasının ne Hollanda’nın ne de Avrupa’nın yararına olacağını söyledi. Hükümet ve "evet"çi diğer partiler, halkı ikna etmek için "terör" kartını gündeme getirdiler. "Evet" yanlıları, teröre karşı ortak mücadele için AB anayasınına "evet" denilmesi gerektiğinin altını çizdiler.

"Hayır cephesi" ise, bu çıkışı, "toplumda yeni bir terör fobisi yaratmak" olarak değerlendirerek, sert bir dille eleştirdi.

Tartışmalar sırasında, Türkiye’nin AB üyeliği konusu da gündeme geldi. Hollanda Başbakanı Balkenende’nin Türkiye’nin üyeliğine destek vermesininin "hayır" oylarının artmasında etkili olup olmadığı tartışıldı. Referandum öncesi kapsamlı araştırmalar yapan Hollanda’nın tanınmış gazetecilerinden Maurice de Hond, Türkiye konusunun Hollanda referandumunu etkilemeyeceğini vurguladı. de Hond, "Hollanda halkı AB’nin genişlemesine karşı değil.Oy kullanacak kesim medyanın öne çıkardığı konulardan farklı düşünüyor" dedi.

Fransa’daki referandum sonuçları da, Hollanda halkının eğilimini önemli ölçüde etkiledi. Fransa’daki "hayır" sonucundan sonra Hollanda’da "evet" ve "hayır"cılar arasındaki farkın hızla açıldığı belirtiliyor. Bu gerçeği dile getiren isimlerden birisi de, Hollanda Dışışileri Bakanı Bernard Bot. Bot, Amerikan CNN televizyonuna verdiği röportajda, "At başı bir yarış bekliyordum ama Fransa’daki referandum sonuçları Hollanda’daki hayırcıların ekmeeğine yağ sürdü" dedi. Hollanda basını, Bot’un bu açıklamasını, "Bugün sandıktan hayır çıkacağını kabul eden ilk hükümet üyesi Bot" diye diğerlendirdi.

Başbakan Balkenende ve Dışişleri Bakanı Bot, sandıktan çıkacak hayır oylarının hükümete bir etki yapmayacağını açıkladılar. Muhalfet ise, hükümetin "hayır"ın politik sonuçlarına katlanması çağrısını yapıyor. Yani muhalefet, bu akşam sandıkların kapanmasının ardından, hükümetin istifaya hazırlanması gerektiğini söylüyor.

Bugünkü oylamanın ardından, yarın Hollanda parlamentosu, sonuçları değerlendirmek için toplanacak. Sandıktan ezici oranda "hayır" çıkması halinde, Hollanda Parlamendosu’nun da, halkın iradesi yönünde eğilim göstermesi bekleniyor.