Iraktaki kültürel varlıkların yıkımı ve talanı üzerine çalışan Venezüellalı yazar Fernando Baeze göre, "Bir milyon kitap, 10 milyon belge ve 14 bin arkeolojik kalıntı ABD işgali sonrasında kaybolmuş durumda." Baez, bunun "1258deki Moğol istilasından bu yana gerçekleşen en büyük kültürel yıkım" olduğunu söylüyor.
"Irakın Kültürel Yıkımı" ve "Kitap Yok Etmenin Evrensel Tarihi" adlı kitapların yazarı ve yok edilen kütüphaneler üzerine bir uzman olan Baez, Iraktaki kültürel ve dini eserlerin tahrip edilmesi üzerine bir çalışmaya sahip. Sümer, Akad ve Babil gibi antik Mezopotamya uygarlıklarının doğduğu bu topraklar, uygarlığın beşiği olarak kabul ediliyor.
Baez, bu çalışmadaki bulgularını ve Iraktaki Koalisyon Kuvvetlerinin 1954 tarihli, savaş zamanında kültürel mirasın korunmasını garantiye alan Hague Sözleşmesini ihlal ettiklerini açıklaması üzerine, ABDnin yaptırımlarıyla karşılaştı. Yazarın konferans vermek üzere ABDye girişine izin vermeyen Bush yönetimi, Baezin araştırmasını derinleştirmek üzere Iraka geri dönmesini de engelliyor. Fakat Baez, bu engellemelerin sorun olmadığını belirtiyor:
"Çok geç kaldılar, zira, bu canavarlığın kanıtı olarak, elimizde belgeler, film çekimleri ve fotoğraflar var."
Baez, kültürel yıkımın Hague Sözleşmesine göre cezalandırılabileceğini, ABDnin de bu yüzden ne Hague Sözleşmesine ne de 1999 tarihli ek protokolüne imza attığını, hatta Bush yönetiminin askerlerini hukuki sorumluluktan uzak tutmak istemesinin nedenlerinden birinin de bu olduğunu söylüyor.
"Fakat bu eylemi gerçekleştirenler yalnızca ABD askerleri değil" diyor Baez, "Koalisyon Kuvvetlerinin geri kalanı da suçlu."
Kültürel Talanın Bulguları
Baezin Iraktaki kültürel talana dair sunduğu bulgular şöyle:
* ABDnin suçu, bütün uyarılara karşın yalnızca kültürel varlıkları korumayı ihmal etmek değil. Doğrudan yağma ve tahribat da var. Mayıs 2004te, Mukteda El-Sadrla çatışmalar sırasında, Koalisyon Kuvvetlerinin çıkardığı bir yangında, 40 bin el yazması yok oluyor.
* Askerler, Sümer şehri Urun (Mukayyar) Hz. İbrahimin doğum yeri olduğunu fark edince, antik tuğlaları alıp götürüyor.
* Mayıs 2004ün sonunda, İtalyan jandarması (carabinieri) yağmalanan arkeolojik eserleri Kuveyt sınırından kaçırmaya çalışırken yakalanıyor. British Museuma göre, Polonya kuvvetleri, Bağdatın güneyindeki Babil harabelerinin bir bölümünü tahrip ediyor.
* Polonya birlikleri, Babil kralı Nebuchadnezzarın İ.Ö. 6. yüzyıldan kalma sarayının civarına, ağır taşıtların kullanması için asfalt döküyor. Verilen zararın onarılması imkansız. Aynı zamanda, İştar Kapılarının tuğlaları da satılmaya çalışılıyor.
* ABD ve Polonya askerleri bugün hâlâ eser hırsızlığını sürdürüyor. Bu eserler, Kuveyt veya Ürdün sınırında satılıyor. Tarihi eser tüccarları, bir Sümer tableti için 57 bin dolar verebiliyorlar.
* ABD ordu kamyonlarının ve helikopterlerinin sürekli olarak kullandıkları alanlarda, tarihi duvarlar çöküyor. Bu duvarların üzerinde püskürtme boyayla yapılmış, "Ben buradaydım" ve "Maryyi seviyorum" gibi yazılar var.
* Bağdat Ulusal Kütüphanesinde yanan kitapların sayısı 1 milyon civarında. Bunların arasında "Bin Bir Gece Masalları"nın ilk örneklerinden bazıları, Ömer Hayyamın matematik üzerine yazdıklarının yanı sıra, İbn-i Sinanın ve İbn-i Rüşdün risaleleri de var.
* İlk raporlara göre, Ulusal Arkeoloji Müzesinden çalınan eserlerin sayısı 170 bin. Aslında, 25 ana eser ve 14 bin daha az önem taşıyan eser de kayıp durumda. Soruşturmaları sürdüren ABD albayı Matthew Bogdanosa göre, yağmacılar için çıkarılan affın ardından, 3,500 kadar eser geri alınabilmiş.
* Bunların ötesinde, El Evkaf Kütüphanesi, üniversite kütüphaneleri ve Beyt El-Hikma Kütüphanesi de talandan payına düşeni alıyor. Bütün Irakta kaybolan belgelerin toplam sayısı, en az 10 milyon.
SANSURSUZ.COM
Yayın Tarihi :
19 Şubat 2005 Cumartesi 02:35:41