İran, Turkcell’in yaklaşık bir yıl kadar önce kazandığı cep telefonu ihalesinin koşullarını değiştirdi. 

İran Meclisi’nde dün yapılan oylamada, Turkcell’in yeni kurulacak İrancell adlı şirketteki payının yüzde 70’ten yüzde 49’a indirilmesine karar verildi.

Böylece yerel şirketlerin İrancell’deki payı yüzde 51’e çıkmış oldu.

Turkcell dana önce, böyle bir girişimde bulunulması durumunda, anlaşmanın tehlikeye girebileceği uyarısında bulunmuştu. Turkcell yetkilileri, henüz bir karar vermediklerini, İran’ın kararını değerlendirdiklerini söylüyor.

İran ile benzer bir sorunu da, Türk Avusturya ortaklığındaki TAV konsorsiyumu yaşamıştı. Türk şirketleri Tepe ve Akfen’in öncülüğündeki TAV konsorsiyumu Tahran’daki İmam Humeyni Havalimanının işletme ihalesini kazanmış, ancak havalimanı geçen Mayıs’ta faaliyetlerine başlamasından hemen sonra Devrim Muhafızları tarafından kapatılmıştı.

Tahran yönetiminin bu tutumunu BBC’nin İran uzmanı Sadık Saba’yla değerlendirdik.

BBC Türkçe Servisi: İran’ın, Turkcell ve TAV Konsorsiyumu’na yönelik tavırlarının arkasında ne var?

Sadık Saba: İran Parlamentosu şu anda muhafazakarlarca kontrol ediliyor. Dolayısıyla bu kararın İran yönetimindeki muhafazakar kesimi tarafından alındığına dikkat çekmek gerek.

Daha önce parlamento, Cumhurbaşkanı Hatemi’ye bağlı reformcuların yönetimindeydi. Reformcular Türkcell ya da bir başka şirketin İran’da herhangi bir sektörde yatırım yapmasından hiçbir rahatsızlık duymuyordu. Anayasa’ya yabancı şirketler için konan yüzde 49 hisse sınırını da bu yüzden işletmediler. Muhafazakarlar şimdi bu anayasa maddesini gerekçe gösteriyor Turkcell ile ilgili kararlarında.

Durum şu; İran yönetimindeki iki kanadın çatışması ile karşı karşıyayız. Reformcular, İran ekonomisini içinde bulunduğu durumdan kurtarmak için yabancı sermaye çekmeye çalışıyor. Muhafazakarlar ise anahtar konumdaki sanayi kolları üzerindeki kontrollerini kaybetmek istemiyorlar.

İran ekonomisinin yüzde 80’i, zaten devlet yönetiminde. Geriye kalan yüzde 20 ise, adı özel sektör olsa da, muhafazakarlar tarafından kontrol edilen şirketlerden oluşuyor.

BBC Türkçe Servisi: Peki İranlı muhafazakarların tek derdi, anahtar konumdaki ekonomik faaliyetlerin kontrolünü ellerinde tutmaktan mı ibaret? Söz konusu şirketlerin Türk olmasıyla ilgili bir sıkıntısı hiç mi yok?

Sadık Saba: Özel olarak Türklerle ilgili bir dertleri olduğunu sanmıyorum. Ama bazı muhafazakarlar, bu Türk şirketlerinin, siyonist olarak tanımladıkları İsrail ile ilişkileri olduğunu da öne sürüyor. Türkiye son yıllarda İsrail ile ilişkilerini geliştirdiği için, tabii ki özellikle muhafazakar İranlılar da bir kaygı söz konusu.

Tahran’daki İmam Humeyni Havalimanı ihalesini kazanan TAV konsorsiyumunu, siyonistlerin kontrolünde olmakla suçlamışlardı. Ame yine söylüyorum. Belli bir payı olsa da, asıl mesele bu değil. Asıl mesele, muhafazakarların İran ekonomisinde, yabancıların değil, kendilerinin söz sahibi olması ısrarı.