'İşsiz üniversite mezunu' sorunu

Ankara Ticaret Odası’nın hazırladığı ’Geleceğe Silgi: Eğitimli Küskünler Dosyası’ adlı rapora göre Türkiye’deki mevcut eğitim sistemi ’işsiz üniversite mezunları’ üretiyor.

Türkiye’de 53’ü devlet 24’ü vakıf olmak üzere 77 üniversite bulunuyor. İstihdam olanakları ve Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu meslekler dikkate alınmadan plansızca açılan üniversitelerden her yıl 230 bin civarında öğrenci mezun oluyor.

ATO’nun raporuna göre, 2001 krizinde 1 milyondan fazla beyaz yakalı işini kaybetti. Bu sayıya her yıl onbinlerce yeni mezun üniversite eğitimli genç ekleniyor.

En gözde meslek sahiplerinden biri olan doktorlar bile işsizlik tehdidi ile karşı karşıya. Tıp fakültelerinden her yıl 4 bin 500 civarında doktorun mezun olduğu ve 3 bininin işsiz kaldığı belirtiliyor.

10 bin civarında işsiz doktor bulunduğu, önümüzdeki 5 yıl içinde ’işsiz doktor’ sorununun ciddi bir boyuta ulaşacağı, 2020 yılına kadar ise işsiz doktor sayısının 40 bini bulacağı tahmin ediliyor.

Türkiye’de ’veteriner hekimler’ arasında da işsizlik ciddi bir sorun haline geldi. Yaklaşık 18 bin veteriner hekimin 3 bini işsiz. 6 bini de mesleklerinin dışında işlerle uğraşıyor. Sayısı 20’yi bulan veteriner fakültelerinden her yıl bin 200 veteriner hekim mezun oluyor.

Binlerce kimyager, fizik, biyoloji, matematik, felsefe, sosyoloji,tarih, psikoloji bölümü mezunu ile kimya mühendisi, fizik mühendisi, jeofizik mühendisi, çevre mühendisi ve peyzaj mimarı da işsiz... Bir iş sahibi olanların çoğu da öğretmenlik yapıyor.

2001 krizinde her 8 mühendis ve mimardan birinin işsiz kaldığı, ’’işsiz mühendis ve mimar’’ sayısının 50 binin üzerinde olduğu tahmin ediliyor.

İşsiz Mühendisler Derneği kuruldu

Üniversite mezunları arasındaki işsizlik öyle bir hale geldi ki, uzun süredir iş bulamayan ve umutlarını yitirenler ’İşsiz MühendislerDerneği’, ’İşsiz Ziraat Mühendisleri Derneği’ bile kuruldu.
Türkiye çapında 26 şubesi bulunan İşsizler Derneği’nin üyelerinin yüzde 70’i üniversite mezunu. Bunlar arasında makina mühendisleri, veterinerler ve ziraat mühendisleri çoğunlukta.

Üniversiteye hazırlığın topluma maliyeti

Türk Eğitim Derneği’nin (TED) yaptığı ’Üniversiteye Giriş Sisteminin Ailelere ve Topluma Maliyeti Araştırması’na göre, 2004 yılında ÖSS’ye giren 1 milyon 786 bin 963 öğrencinin üniversite kapısına gelene kadar ÖSS’ye hazırlık için yaptığı harcama tutarı 8.4 milyar dolara ulaştı. Kişi başına yapılan ÖSS harcaması ise ortalama 4 bin 711 doları buldu.

Bir yıllık ÖSS hazırlık harcamaları 2.9 milyar dolar. 2004 yılı rakamlarına göre öğrenci başına yıllık ÖSS harcaması bin 646 dolar. Araştırmada, son 15 yılda 21 milyon öğrencinin ÖSS sınavına girdiği ve bu öğrencilerin ÖSS için yaklaşık 34.5 milyar dolar harcama yaptıkları belirtiliyor.

Önümüzdeki 15 yılda ortalama yıllık 2.7 milyon öğrencinin sınava gireceği ve 2 bin dolar harcama yapacakları varsayıldığında bu miktarın 81 milyar dolara ulaşacağı öngörülüyor.

Araştırmada ayrıca, istihdam yaratmak için 2004 yılı rakamlarıyla kişi başı 90 bin dolarlık yatırım harcaması yapılması gerektiği, 34.5 milyar doların 377 bin 780 kişiye, 81 milyar doların ise 900 bin kişiye istihdam sağlayacak bir kaynak olduğu vurgulanıyor.

Üniversite mezununun maliyeti 28 milyar lira

Devlet üniversitesinde okuyan, devlet yurdunda kalan bir üniversite öğrencisinin barınma, harç, kitap, yemek, yol ve giyimden oluşan masraflarının aile bütçesi üzerindeki yükü yıllık 7 milyar lirayı buluyor.

4 yıllık bir fakülteyi bitiren üniversite mezununun ailesine maliyeti toplam 28 milyar liraya ulaşıyor. Bu durumda işsiz gezen 317 bin üniversite mezununun sadece topluma maliyeti 8 katrilyon 876 trilyon lira (6 milyar 574 milyon dolar).

Asıl mesleğini yapma oranları

Pek çok üniversite mezunu iş bulamama kaygısıyla asıl mesleklerinin dışında bir alanda çalışmak zorunda kalıyorlar. Elektrik ve elektronik teknisyenleri arasında asıl mesleğini yapma oranı yüzde 48.6, inşaat mühendisleri arasında yüzde 65.3, elektrik veelektronik mühendisleri arasında 61.2, makina mühendisleri arasında yüzde 59.3, orman mühendisi ve ziraat mühendisleri arasında yüzde 38.

Üniversite mezunu pazarcılar

Çıkış yolu arayan üniversite mezunu işsiz gençler, semt pazarlarında ya da sosyete pazarlarında açtıkları tezgahlarda ya da işportacılık yaparak geçimlerini sağlamaya çalışıyorlar.

Semt pazarlarında üniversite mezunlarının sayısı yüzde 30’u bulurken, İstanbul Bahçeşehir Belediyesi’nin yaptığı araştırmaya göre sosyete pazarlarında bu oran yüzde 80.