Tüketici harcamalarında, tüketici kredilerinin ve kredi kartlarınin ağırlığı artarken tüketici kredilerinin, tüketimi finansman oranı tarihinin en yüksek düzeyine ulaştı. Bu gelişme ailelerin bankalara olan borçluluğunu önemli ölçüde artırdı.

2004’te yaşanan yüksek büyümeye bankaların kullardırdığı tüketici kredileri de önemli bir katkı sağladı.

Kullandırılan tüketici kredilerinin hane halkı tüketim harcamalarını finansman oranı en yüksek düzeye ulaştı. Geçen yıl kullandırılan tüketici ve kredi kartı kredilerinin yıllık ortalama bakiyesi hane halkı tüketim harcamalarının yüzde 7’sine kadar çıkarken, lüks tüketim olarak kabul edilebilecek dayanıklı tüketim harcamalarının ise yüzde 46’sı tüketici kredisiyle finanse edildi.

EKONOMİ KREDİ İLE BÜYÜDÜ


Gayri safi yurt içi hasılada (GSYİH) 2004 yılında kaydedilen yüzde 8.9 oranındaki büyümeye 6.38 puanlık bir katkı sağlayan 284.6 katrilyon liralık hane halkı tüketim harcamalarında, reel gelirlerdeki sınırlı artışa karşın yaşanan hızlı büyümede, tüketici kredileri ve kredi kartlarının yaygın kullanımı etkili oldu.

2004’te bankalar tüketicilere toplam 21.3 katrilyon liralık tüketici kredisi kullandırdı. Bu tutar 2003’te 10.5 katrilyon, 2002’de 3.3 katrilyon, 2001’de 1.1 katrilyon, 2000’de ise 5.7 katrilyon lira olarak gerçekleşmişti. Hane halkının taksitli veya taksitsiz kredi kartlarıyla kullandığı ve çok yüksek faizler ödediği borçlar da benzeri bir seyir izledi.


KULLANILAN KREDİYE GÖRE FİNANSMAN


Borç bakiyesine göre hesaplanan bu oranlar yıl içerisinde kullanılan brüt krediye göre de aynı eğilimi gösteriyor. 2004 yılında bankaların kullandırdığı brüt tüketici kredilerinin (geri ödemeler düşülmeden) hane halkı tüketim harcamalarını finanse etme oranı yüzde 7.5’e kadar yükseldi.


Bu oran da 2000 yılındaki yüzde 6.9’ya kadar çıkmış, 2001’de kriz nedeniyle tüketim harcamalarındaki düşüş, faiz oranlarındaki yükseliş ve bankaların kredileri kısması nedeniyle yüzde 0.9’a kadar düşmüştü. 2002 yılında yüzde 1.8 olan yıl içeriinde kullanılan brüt tüketici kredilerinin tüketim harcamaları içerisindeki payı 2003 yılında ise yüzde 4.4’e çıkmıştı.


AİLELERİN BORÇLULUĞU ARTTI

Tüketim harcamalarının giderek daha ağırlıklı olarak tüketici kredisi ve kredi kartlarıyla yapılması ailelerin bankalara olan borçluluğunu önemli ölçüde artırdı.

Tüketici kredisi ve kredi kartlarına ait borçların yıl sonu bakiyeleri üzerinden yapılan belirlemelere göre, tüketim harcamalarının önemli ölçüde azaldığı 2001 yılında hane halkının bankalara olan borçlarında 1.9 katrilyon liralık azalma yaşandı. Ancak hane halkının borçluluğu 2002’de 1.7 katrilyon, 2003’te 6.7 katrilyon, 2004’te ise 13.5 katrilyon lira arttı. 2001’den bu yana hane halkının bankalara olan toplam borcunda 22 katrilyon liraya yakın büyüme yaşandı.


Yıl sonları itibariyle 2000 sonunda 6.7 katrilyon lira olan ailelerin bankalara olan toplam tüketici kredisi ve kredi kartı borçları, 2002 sonunda 4.8 katrilyona indi. 2002’de 6.5 katrilyon, 2003’te 13.2 katrilyon, 2004 sonunda ise 26.7 katrilyon lira oldu.