Muhammed Ferid'in 11 defteri
Ferid’in “Hicretten Sonraki Hatıralarım” başlığı altında topladığı el yazması notlarından hazırlanan kitap, yazarın mensubu olduğu işgal karşıtı Millî Hareket ve bu hareketin siyasî uzantısı olan El-Hizbü’l Vatanî’nin iç yapısını anlatmakla kalmıyor, İngiltere, Osmanlı Devleti, Mısır Hidivi, Almanya, Fransa gibi dönemin siyasî aktörleri, önemli şahsiyetleri, öğrenci hareketleri, yayınları ve uluslararası konferanslarıyla ilgili zengin bir malumat sunuyor. Buradan hareketle hâtırâtın sadece Mısır’daki mahalli bir harekete değil, yüzyılın başındaki siyasi gelişmelere de ışık tuttuğunu hatırlatmak yerinde olur. Nitekim, Mısır meselesi dönemin uluslararası siyasetinin değişmez gündem maddeleri arasındaydı. Mısır’ın o dönemdeki mahalli siyaseti incelendiğinde hem Hizbü’l Vatanî’nin hem de partinin genel başkanı Muhammed Ferid’in Osmanlı devleti indindeki yerini anlamak kolaylaşır. Makamını ve mülkünü kaybetmemek için herkesle dirsek temasında bulunan Mısır Hidivi II. Abbas ve Mısır’a bir hâmi gerekiyorsa bu Osmanlı değil de İngiltere olsun diyen Ümmet Partisi’nin karşısında ülkeyi İngiliz işgalinden kurtarmak için çalışan tek siyasî hareket Hizbü’l Vatanî’dir. ‘Mısır Mısırlılarındır’ sloganıyla yola çıkan parti 1882’den itibaren Mısır’ı işgal altında tutan İngilizlere karşı yürüttüğü mücadele kadar Osmanlı Hilafeti’ne bağlılığı ile de tanınmaktadır. Arap Milliyetçiliği ve Türkçülük gibi akımlara sırf hilafeti zayıf düşürür endişesiyle mesafeli duran partide, Mısır’ı Osmanlı’nın bir parçası kabul eden küçük bir grup da vardı; ancak Muhammed Ferid, Osmanlı ile Mısır ilişkisinde tıpkı Avusturya-Macaristan İmparatorluğu gibi bağımsız; ama müşterek iki devlet modelini tercih ediyordu. Ferid, 1912’de ülkesinden ayrılmak zorunda kaldığında da İstanbul’a gelmiş ve işgal karşıtı faaliyetlerini buradan yürütmüştür.
Hâtırat, Muhammed Ferid’in siyasî hayata aktif olarak katıldığı 1904-1919 yıllarını kapsıyor. Yazarın akıcı ve açık bir üslupla kaleme aldığı 11 defterin, Türkçe çeviride de 11 bölüm hâlinde yayımlanması okumayı kolaylaştırıyor.
MISIR MISIRLILARINDIR İNGİLİZ İŞGALİNE KARŞI OSMANLI HİLAFETİ
Muhammed Ferid
Klasik
535 sayfa
0212 520 66 41
