Çanakkale Savaşları sırasında boğaz savunması için merkeze bağlı Kumkale beldesi ile Halileli köylerinde konuşlandırılan, yıllar sonra çeşitli nedenlerle toprak altında kalan 9 top, gün yüzüne çıkarıldı.

Çanakkale Valiliği, Çanakkale Boğaz ve Garnizon Komutanlığı, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) ile Kumkale Belediyesi tarafından yürütülen projenin koordinatörü ÇOMÜ Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, yaptığı açıklamada, yıllarca tarım arazisi olarak kullanılan bölgede yaklaşık 1 ay önceki çalışmalarla değişik noktalarda kazı yapıldığını ve toplara ulaşıldığını söyledi.

Topun zemininde yazılı açılar ortaya çıktı
Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, Halileli köyündeki topların 15'lik seri atışlı toplar olduğunu, yönünün de Karanlık Liman'a doğru çevrildiğini söyledi. Topun yerleştirildiği beton zeminde, topun her iki yanında hilal şeklinde açıların yazılı olduğunu ortaya çıkardıklarını dile getiren Sayılır, şunları kaydetti:
''Çanakkale Savaşları sırasında, beton dökülüp, toplar yerleştirildiğinde zemine bu açılar askerlerimiz tarafından yazılmış. Bu açılar, uzak ve yakın atışlarda kullanılıyordu. Muhtemelen askerlere kolaylık olması açısından betona yazılmış. Bunu görünce oldukça şaşırdık, çok da sevindik. Çünkü bu yazıların tarih açısından ayrı bir önemi var. Bunları yazılı bir belge gibi algılıyoruz. Onun için de yazılara ulaştığımızda oldukça mutlu olduk.''