Saddam yarın yargı önünde

Irak’ın devrik lideri Saddam Hüseyin Irak yönetimine teslim edildi. Tarihi mahkeme yarın başlıyor. Duruşmalar televizyonlardan canlı yayınlanacak. ABD Başkanı George W. Bush ve İngiltere Başbakanı Tony Blair’in tanık olarak çağırılmasına izin verilmeyecek. Saddam Hüseyin, işlediği insanlık suçları, soykırım ve kimyasal silah kullanımından suçlu bulunması halinde idam cezasına çarptırılabilecek.

Saddam Hüseyin ile üst düzey 11 Iraklı tutuklu, yasal gözetimleri Irak hükümetine devredildikten sonra, bugün ilk defa hakim önüne çıktı.

35 yılık Baas Partisi’nin kanlı diktası döneminde binlerce Iraklıyı öldürttüğü ve işkenceye tabii tuttuğu öne sürülen Saddam Hüseyin, bugün ilk kez hakim önüne çıktı.

Saddam Hüseyin, Iraklı yargıca “günaydın” diyerek birkaç soru sormak için izin istedi. Saddam’ı yargılayacak mahkemenin liderliğini üstlenen Salim Çelebi’nin aktardığına göre, Saddam’a soru sormak için yarınki duruşmaya kadar beklemesi söylendi.

"Saddam sağlıklı, diğer rejim yöneticileri ise gergindi"

Çelebi, Saddam’ı yargılayacak heyetin başına geçtikten sonra ölüm tehditleri aldığını açıkladı. 67 yaşındaki Saddam’ın duruşma sırasında sağlıklı göründüğünü söyleyen Çelebi, buna karşın eski rejim üst düzey yöneticilerinin sinirli ve düşmanca bir tutum sergilediklerini kaydetti.

’Kimyasal Ali’ duruşmada titredi

Özellikle, Halepçe katliamındaki rolünden ötürü ‘Kimyasal Ali’ lakabıyla tanınan Ali Hasan El Macid’in duruşmada titrediği gözlendi.

Ayıntılar şöyle:

Irak geçici hükümeti bugün resmen, eski lider Saddam Hüseyin’le birlikte eski 11 üst düzey yetkiliyi Koalisyon yönetiminden devraldı. Ancak kaçmasını önlemek için Saddam`ı Amerikalı askerler korumaya devam edecekler.

Irak`ın ABD ordusundan Saddam Hüseyin`in yasal gözetimini devralmasıyla, devrik lider ile yönetiminin eski 11 üst düzey yöneticisi bugün Iraklı bir hakimin önüne çıkarıldı.

Amerikalı bir yetkili, ABD`nin Saddam ve diğer tutukluları yargılanmak üzere resmen Irak`ın yeni hükümetine verdiğini ancak Saddam`ın hapiste gözetiminin ABD birlikleri tarafından yürütülmesine devam edileceğini söyledi.

Geçici Başbakan İyad Allawi`nin makamından bir yetkili daha önce yaptığı açıklamada, bugün hakim önüne çıktıklarında Saddam ve yardımcılarına, karşılaşacakları suçlamalardan, yarın haberdar edileceklerinin söyleneceğini bildirmişti.

Irak Cumhurbaşkanı Gazi Yaver, hükümetin idam cezasını yeniden getireceğini söylerken, ulusal güvenlik danışmanı ise Saddam`ı yargılayan hakimlerin idam cezasına hükmedebileceklerini ifade etti.

Yetkili, "Yarın Saddam ve diğer 11 kişiye resmen suçlamalar yöneltilecek. Bu noktada odak noktası Saddam olacak ve yarınki oturum, yargılanmasının başladığını gösterecek" dedi.

Saddam`ın eşi tarafından eski diktatörü savunmak için tutulan 20 kişilik ekipte yer alan Fransız avukat Emmanuel Ludot, eski devlet başkanının herhangi bir mahkemeyi ya da yargıcı tanımayı reddedeceğini belirtti.

Irak Başbakanı İyad Allawi, eski diktatörün, halkına tanımadığı adaletle şimdi kendisinin yargılanacağını söyledi.

Allawi, “Saddam Hüseyin avukat tutma hakkına sahip olacak. Hüseyin avukat tutacak paraya sahip değilse, hükümet avukatların parasını ödeyecek. Yargılama, Saddam Hüseyin dönemindekilere benzemeyecek, açık ve adil olacak.” dedi.

Suçlamalar arasında soykırım, insanlığa karşı işlenen suçlar ve savaş suçlarının yeralması bekleniyor.

Irak hükümeti yasal olarak Saddam Hüseyin ve öteki yöneticilerin hukuki açıdan gözetimini resmen devralmakla birlikte, fiziiki gözetim Koalisyon yönetimine ait olacak. Irak, tutukluların güvenliğini sağlayabilecek düzeye gelene kadar da bu durum değişmeyecek.

Saddam Hüseyin’i yargılayacak mahkeme ve soruşturma ekibi birkaç ay önce kurulmuştu. Ancak, yargılamanın başlayabilmesi için daha en az birkaç aya daha ihtiyaç var.

Yargılama kamuya açık yapılacak ve henüz yakalanmamış bazı zanlılar da gıyaplarında yargılanacaklar.

Saddam Hüseyin Aralık ayında, Bağdat’ın kuzeyinde doğum yeri Tıkrit yakınlarında bir çiftlikte ele geçirilmişti.

Irak`ın eski diktatörünü yargılayacak mahkemeye ilişkin prosedürü yerine getiren avukat Salim Çelebi, Saddam`ın 1988 yılında Kürtlere yönelik katliam, 1990`da Kuveyt`in işgali ve 1980-88 arasındaki İran-Irak savaşı nedeniyle insanlığa karşı suç işlemekten yargılanacağını bildirdi.

Saddam`ın eşi tarafından eski diktatörü savunmak için tutulan 20 kişilik ekipte yer alan Fransız avukat Emmanuel Ludot, eski devlet başkanının herhangi bir mahkemeyi ya da yargıcı tanımayı reddedeceğini belirtti.

France Info radyosuna yaptığı açıklamada mahkemede görevli yargıcın Saddam`ı suçlu bulma baskısı altında olacağını kaydederek, "Bu bir intikam mahkemesi olacak" dedi.

Saddam`la birlikte yargılanacak 11 kişi arasında, eski Başbakan Tarık Aziz ve kimyasal silah kullandığı için Kimyasal Ali olarak bilinen Ali Hasan el Macid de bulunuyor.

SADDAM`A YÖNELTİLEN SUÇLAMALAR

Saddam`ı yargılayacak olan savcılar, eski liderin yaklaşık 24 yıllık yönetimi sırasında, emrini verdiği askeri eylemlerle bağlantılı 12 ayrı insanlık suçu ithamıyla yargılanmasını bekliyorlar.

Saddam`ın yargılanma sürecinin gelecek yıldan önce başlaması beklenmiyor. Eski lidere yöneltilmesi beklenen suçlar başlıca şöyle: - 1988 yılında Halepçe kentinde Kürt halka karşı kimyasal silah kullanılması.

- Kuzey Irak`taki Kürtlere karşı 1988 yılında uygulanan Anfal harekatı .

- Kürt lider Mesud Barzani`nin mensubu olduğu Barzani aşiretinden 5,000 kişinin öldürülmesi.

- Irak`ın komşusu Kuveyt`in 1990 yılında işgal edilmesi.

- Irak`ın komşusu İran`la 1980-1988 yılları arasında sürdürdüğü savaşla ilintili suçlar.

- ABD önderliğindeki güçlerin Irak askerlerini işgal ettikleri Kuveyt`ten 1991 yılında çıkarmasından sonra Saddam`ın güney Irak`taki Şiilerin başlattığı ayaklanmayı bastırmasına ilişkin suçlar.


------------------------------------

Saddam Hüseyin’e olası suçlamalar

1980’li yıllarda İran ve Irak arasında yaşanan kanlı savaşta yüzbinlerce kişi öldü. Bu sayı farklı kaynaklara göre 400 bin ila bir milyon arasında değişiyor.

Bunların yaklaşık 20 bininin ölümüne Irak’ın kullandığı hardal gazı ya da benzeri sinir gazlarının yol açtığı düşünülüyor.

İran hükümeti, savaşın başlamasından sorumlu tuttuğu Saddam Hüseyin aleyhinde uzun bir suçlama listesi sunma hazırlığında.

1988’de de Saddam Hüseyin İranlılara destek verdikleri gerekçesiyle, silahlarını bu kez Kuzey Irak’taki Kürtler üzerine çevirdi.

Kürtler özerklik taleplerini yoğunlaştırdığı sırada Irak kuvvetleri Halepçe bölgesinde siyanür gazı kullanarak yaklaşık 5 bin sivilin ölümüne yol açmışlardı.

Aynı yıl Şubat - Eylül ayları arasında süren Enfal kampayası sırasında da Irak ordusunun çoğu erkek 50 ila 100 bin kadar Kürt’ü yakalayarak infaz ettiği düşünülüyor.

Irak rejimi ayrıca, bundan yaklaşık 10 yıl kadar öncesinden itibaren, Kürtleri yeniden yerleşim planları çerçevesinde köylerinden sürmekle suçlanıyor.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi aslında, 1986’da Irak’ı kimyasal ve biyolojik silah kullandığı gerekçesiyle kınayan bir karar almıştı.

Ancak savaş 18 Temmuz 1988’de imzalanan ateşkesle son bulana dek Amerika Birleşik Devletleri ve diğer bazı batılı hükümetler Irak’a siyasi ve askeri destek vermeyi sürdürdü.

Kuveyt’in işgali

1990 Ağustos ayında, Irak’ın Kuveyt’i işgali sırasında Iraklı askerlerin yakaldıkları kişileri yargılamadan infaz ettikleri, başkent Kuveyt’i yağmaladıkları ve yüzlerce Kuveytliyi de beraberkerinde Bağdat’a götürdükleri belirtiliyor.

Irak askerleri geri çekilirken de Kuveyt’teki 700 kadar petrol kuyusunu ateşe verdi, boru hatlarının vanalarını açarak petrolün Körfez ve diğer su kaynaklarına karışmasına yol açtı.

Savaş sonrasında ise Irak yönetimi güneyde bu süreçte ayaklanma girişiminde bulunan Iraklı Şiilerin eylemlerini şiddetle bastırdı.

Askeri helikopterlerin katıldığı bombardımanlarda 30 ila 60 bin kişinin öldüğü iddia ediliyor.

İsrail’e Scud saldırıları

İsrail de Irak’ın 1991 Körfez Savaşı sırasında topraklarına atılan Scud füzeleri nedeniyle cezalandırılmasını istiyor. Ülkeye düşen 39 füze, 2 kişinin ölümüne ve geniş çaplı hasara yol açmıştı.

İsrail ayrıca Saddam Hüseyin’in Filistinli intihar komandolarına verdiği mali ve manevi destek dolayısıyla da yargılanmasını talep ediyor.

Cinayet ve işkenceler

Ülke genelinde ortaya çıkarılan 270 toplu mezarda onbinlerce kişinin cesedinin bulunduğu tahmin ediliyor.

BM İnsan Hakları Komisyonu 2001 yılında Irak’ı ’yaygın, sistematik işkenceye başvurmak ve suçluların cezalandırılmasında zalimce ve insanlıkdışı uygulamaları sürdürmekle" suçluyordu.

İşkence yöntemleri arasında kişileri askıya asmak, dayak, tecavüz, ve diri diri yakmak bulunuyor.

1979 İran Devrimi’ni destekledikleri suçlamasıyla yakalanan binlerce Şii’den bir daha haber alınamadı.

Bağdat yönetimi, 1990’lı yıllarda ülkenin güneyindeki bataklıklarda yaşayan Arapları, rejime karşı savaşan isyancılara destek verdikleri gerekçesiyle cezalandırmak üzere bataklık alanları kuruttu.

1996’da Saddam Hüseyin’in iki damadı bir yıl önce ülkeden kaçarak Ürdün’e sığındıkları için idam edildi.

Saddam Hüseyin ise kızlarının eşlerine ülkeye aileleriyle birlikte dönmeleri için davette bulunmuş ve güvenlikleri konusunda teminatlar vermişti.

1979’da da, Saddam Hüseyin Baas Partisi liderliğine geldiğinde yüzlerce üst düzey parti üyesi hapsedilmiş ya da öldürülmüştü.

BM Denetimleri

1990’lı yıllarda Saddam Hüseyin Birleşmiş Milletler ve uluslararası topluma kafa tutarak kitle imha silahları konusunda uluslararası silah denetçilerinin taleplerine uymayı reddetmişti.

Saddam Hüseyin ayrıca halen Irak’ta Amerikan askerlerine karşı yürütülen direniş konusunda da yargılanabilir.