Seçim sonrası Irak senaryoları
Serena Parker / Washington -Irak’ta yapılan seçim ülkenin ilk özgür ve demokratik seçimi olacak. Bush yönetiminin üst düzey yetkilileri Sünnilerin seçim boykotu ve güvenlik sorunlarından dolayı ümitsizliklerini gizlemiyor ancak Irak’ta seçim yapılması gerçeğinin kendisinin başlı başına önemli olduğunu da vurguluyor.
Washington’daki Stratejik ve Uluslar arası Araştırmalar Merkezi’nin müdürü John Alterman, gelecek hafta ne olacağının, seçimden daha önemli olduğunu belirtiyor: "Sonuçta bütün bu yaşananlar seçim siyaseti değil, kulis siyaseti. Söz konusu olan şey birilerinin anlaşmalar yaparak sonra da bu kararlarını yandaşlarına pazarlaması. Asıl sorun bu. Seçimi kimin kazanacağı değil, seçimden nasıl bir tablo çıkacağı ve bu sürecin zaten başlamış olan ülkenin birleşmesi sürecini, ülkeyi daha istikrarlı bir geleceğe taşıma sürecini sürdürüp sürdürmeyeceği."
Kulis politikaları veya pazarlıklar sonunda Irak devlet başkanı ile iki devlet başkanı yardımcısını, dolayısıyla da başbakanı belirleyecek siyasi koalisyonların oluşması bekleniyor. Başbakan da, Irak’ın 28 bakanını belirleyecek.
Lağvedilen Irak Geçici Koalisyon yönetiminin eski siyasi danışmanı Michael Rubin, herkesin gözünü petrol veya dışişleri bakanlığına değil Irak’ın iç güvenliğinden sorumlu olan içişleri bakanlığına dikeceğini ifade ediyor.
Rubin şöyle konuştu: "Bu kez, başbakanlığı bir yana bırakırsanız, üzerinde en fazla rekabet yaşanacak olan koltuk İçişleri bakanlığı koltuğu olacak. Bu konuda Iraklılar arasında yoğun bir rekabet yaşanacak. ve kulislerdeki koalisyon pazarlıklarının içişleri bakanlığı konusuna odaklanması bence bir sürpriz olmaz. Ve bu bakanlığı Şiiler alırsa benim için şaşırtıcı olmaz."
Bağdat’a yaptığı geziden yeni dönen Rubin, Iraklı siyasiler ile pragmatistlerin ülkeyi ileriye götürecek türden uzlaşmalara açık olduğunu söylüyor. Rubin, bu yaklaşımın Irak’ın yeni anayasasının hazırlanmasını da belirleyeceğini vurguluyor:
"Konuştuğum herkes anayasanın geçici kanuna benzemesini bekliyor, yani kimse için ideal olmayan ancak herkes için adil olan bir uzlaşma."
Irak’taki etnik ve dini farklılık, ülkenin iç savaşa sürüklenebileceği yorumlarına da yol açıyor. Stratejik ve Uluslar arası Araştırmalar Merkezi’nden John Alterman, Irak’ın kaynakların ve iktidarın dini gruplar arasında paylaşıldığı Lübnan gibi bir ülke olabileceğini öne sürüyor.
Alterman şöyle konuştu: "Bence bu, siyasetin kaynakların ihtiyaca, beceriye veya yeteneğe göre değil de kimliğe göre dağıtılması üzerine kurulu Lübnan tipi bir çözüm olma tehlikesini içeriyor. Bunun böyle olması gerekmiyor ama insanlar bir şeyleri değiştirmezse, izlenen yol böyle bir sonuca götürüyor."
Merkezi Haber Alma Örgütü CIA’nın eski Ortadoğu uzmanı Reuel Marc Gerecht’in de aralarında olduğu diğer bazı kesimler ise Irak’ın federal bir yönetim biçimiyle bütünlüğünü koruyabileceğini düşünüyor: Gerecht şunları dedi:
"Bence bir Lübnan örneğinden çok bir çeşit federalizm ortaya çıkacak. Geçici İdari Yönetim zaten bir ölçüde bunu içeriyor. Bence bu, anayasada daha da etkin biçimde yer alarak sistemi bir çeşit etnik bölünmeye göre biçimlendirmeden belirli yetkileri ve hakları garanti altına alacaktır. Şiilerin buna izin vereceğini sanmıyorum."
Anayasada ayrıca dinin devlet içindeki konumu, kadının toplum içindeki konumu ve aile hukuku konularının da yer alması gerekiyor. Stratejik ve Uluslar arası Araştırmalar Merkezi’nin Çatışma Sonrası Çözüm Projesi’nin eş başkanı Bathsheba Crocker, Amerika’nın Iraklıların kendilerini ilgilendiren konularda kendilerinin karar vermesine karışmaması gerektiğini söylüyor:
Crocker, "Şu ana kadar gerçek iktidardan vazgeçmeye yanaşmadık ama Irak’taki siyasi sürecin toplumsal mühendisliğini yapmaya devam edersek, bu Irak halkı tarafından, bölge ülkeleri tarafından ve daha genelde İslam alemi tarafından meşru görülmeyecektir" şeklinde konuştu. Uzmanlar, Irak’ta meşru bir yönetim, bütün Irak vatandaşlarının saygısını kazanacak ve Irak güvenlik güçlerinin uğrunda mücadele etmeyi isteyeceği bir yönetim oluşması açısından seçimlerin önemli bir adım olduğunu vurguluyor.
