Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, daha iki gün önce görüşmesine rağmen, geçen cuma günü bir kez daha Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ı ziyaret etti. Bu ziyaret büyük önem taşıyordu. Çünkü Hisarcıklıoğlu, TBMM'deki odasında ziyaret ettiği Başbakan'a, mevcut ekonomik durumu anlatan ve yapılması gerekenlerin sıralandığı, 3 sayfalık bir rapor sundu. Bu ziyarette alınan randevu neticesinde Hisarcıklıoğlu, aynı gece yarısı, beraberinde bu kez Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Tuncay Özilhan, Koç Holding Şeref Başkanı Rahmi Koç ve Doğan Holding Yönetim Kurulu Başkanı Aydın Doğan olmak üzere Dışişleri Konutu'na giderek, Başbakan Erdoğan ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül ile kritik bir görüşme daha yaptı. Hisarcıkloğlu'nun Başbakan'a sunduğu TOBB Raporu ‘‘Güven Ortamının Sağlamlaştırılması İçin Alınması Gereken Önlemler’’ başlığını taşıyor. Bu başlık altında ‘‘Durum Tesbiti’’ yapıldıktan sonra, ‘‘Teşhis ve Acil Tedavi’’ ve ardından da ‘‘Acil Tedbir Önerileri’’ yeralıyor. TOBB durumu, ‘‘Irak harekatının yarattığı belirsizlik ortamında yapılan çelişkili açıklamalar ve verilen yanlış sinyallerin de etkisiyle bir güvensizlik ortamı doğmuştur’’ şeklinde özetliyor. Son dönemde açıklanan tedbirlerin piyasalar üzerinde etkisinin görülmemesinin bu durumu doğruladığı ve bekleyişlerin olumsuza döndüğü belirtilen raporda, olumsuz bekleyişlerin faizlerin artmasına yol açtığı, bunun da kamu borcunun çevrilmesini zorlaştırdığının altı çiziliyor. Raporda ‘‘Bu ortam Mayıs-Ağustos 2001 dönemine benzemektedir. Mayıs-Ağustos 2001 döneminde de ortada bir IMF desteği ve bir ekonomik program vardı. Ancak Hükümete duyulan güvensizlik, alınan tedbirlerin bekleyişleri olumlu yönde değiştirmesini engelliyordu’’ deniliyor. TOBB Raporunda, ‘‘ABD'den gelecek yardım ve-veya bir fedakarlık seferberliği neticesinde toplanabilecek kaynakların varlığı bu gerçeği değiştirmemektedir’’ denilerek, son dönemde ortaya çıkan yardım ve kaynak paketleri ile bu sorunun çözümlenemeyeceğinin de altı çiziliyor. IMF'YLE PROGRAM UZASIN Raporun kısa, ‘‘Teşhis ve Tedavi’’ bölümünde ise ‘‘İktisadi temelleri düzeltmekte olan bir programın varlığına rağmen, makro göstergelerde bu programla uyumsuz hareketler oluşmaktadır. Bunun temel nedeni güvensizliktir. Biran önce halledilmesi gereken ilk konu, bu güvensizlik ortamının ortadan kaldırılmasıdır’’ deniliyor. TOBB kendi görüşü için, ‘‘Kanaatimizce şimdi, süratli bir dizi güven artırıcı önleme ve bu önlemlerin en üst düzeyde sahiplenilerek açıklanmasına ihtiyaç vardır’’ diyor. 3 sayfalık raporun iki sayfası ise ‘‘Acil Tedbir Önerileri’’ne ayrılmış. Acil tedbirlerin ilk maddesini ‘‘IMF ile 4. gözden geçirmenin bir an önce tamamlanması’’ oluşturuyor. Kamuoyunu, artık bu konuda ikna edecek makul bir mazeret bulunmadığı, niyet mektubunun bir an önce gönderilmesi gerektiği ve IMF ile ilişkilerde ‘‘hasar kontrolü’’ yapılması gerektiği belirtiliyor. IMF'yle ilgili olarak ayrıca, ‘‘stand-by anlaşmasının süresinin uzatılması bir seçenek olarak görülmelidir’’ denilerek, orta vadeli yeni program önerilerine destek veriliyor. Bankamatik memurları ayıklanıp hemen atılsın TOBB raporunda, personel fazlalığı ve yolsuzluklar konusunda da şöyle deniliyor: İşsizliğin bu denli yüksek olduğu bir ülkede kamuda çalışan işçi ve memur sayısını azaltmak hiç de kolay değildir. Biz kamudan maaş alarak herhangi bir mal ve hizmet üretimine katkısı olmayanların (bankamatik memurları ve işçileri) ayıklanmasının hem adil ve politik olarak kolay savunulabilir, hem de önemli mali katkı sağlayabilen bir önlem olduğunu düşünüyoruz. Bunun için gereken hukuki altyapının tamamlanması son derece önemlidir. Yolsuzluklar halkın adalet duygusunu incitmiştir. Yolsuzlukla mücadelenin sistemi değiştirmekle alakalı olduğu unutulmamalıdır. Dünya Bankası'nın desteğiyle Başbakanlık Teftiş Kurulu öncülüğünde hazırlanan Yolsuzlukla Mücadele Eylem Planı mutlaka hayata geçirilmeli. Bu planla Kamu Mali Yönetim Reformu arasında gerekli koordinasyon sağlanmalı. Ekonomi tek başlı olsun, ekibinizi iyi seçin TOBB'un Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a sunduğu rapordaki önerilerden bazıları şöyle sıralanıyor: Ekonominin dümeninde, sorunların farkında olan, mevcut durumu ve alınması planlanan önlemleri açıkça ifade edebilen tek bir sorumlu olmalıdır. Maliye Müsteşarlığı, Hazine, DPT, Özelleştirme İdaresi, kamu bankaları ve görev alanları başka bakanlıklarla ilgili olsa dahi tüm KİT'ler tek elden koordine edilmeli. Hükümetin, programını en iyi şekilde uygulayabilmek için kendi kadrosuyla çalışmayı tercih etmesi anlaşılabilir. Ancak, bu yönde adımlar atılırken, kamuoyu gözünde belli bir saygınlık ve güven kazanmış bürokratların yerine benzer niteliklere ve liyakate sahip olan kişilerin getirilmesi gereği dikkate alınmalı. Aksi durum Hükümet'e güveni sarsar. Borç paniği yapmayın, dünyayı inandırın TOBB'un Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a iletilen raporunda, hükümetin güveni sağlamak için gayret etmek yerine özellikle borç çevirme riskini olumsuz etkileyecek panik davranışları eleştiriliyor. Raporun ‘‘Durum Tespiti’’ başlıklı bölümünde şu görüşlere yer veriliyor: Halkın Hükümet'e güveni sürmesine rağmen, özellikle dış piyasayı borcun döndürülebileceğine inandıracak bir dizi önlem almak gerekiyor. ABD'den gelecek yardım veya bir fedakarlık seferberliği neticesinde toplanabilecek kaynağın varlığı bu gerçeği değiştirmez. Güven ortamını güçlendirecek önlemleri almak kolay olmayabilir. Ancak, yakın siyasi tarihimizin, iktidardayken bu zor önlemleri alarak, sonuna kadar uygulayamadığı için politik arenadan silinmiş partilerle dolu olduğunu hatırladığımızda, önlemlerin alınmadığı durumda karşılaşılabilecek politik riskin daha da büyük olduğunu görmekteyiz. Halen bu denli tedirginliğe kapılacak kadar kritik bir yapı söz konusu değil. Halihazırda, devletin borç bulma veya ödeme kabiliyetinde herhangi bir aksama yok. Türkiye ekonomisi son 2 yılda çok önemli yapısal dönüşümleri gerçekleşti. Kamu maliyesi eskisine göre daha sağlıklı bir yapıda. Mali sistem de çürüklerinden büyük ölçüde ayıklandı. Serbest (dalgalı) kur sistemi işliyor. Ortada işlediği kanıtlanmış ama güçlendirilmeye muhtaç kapsamlı bir program çerçevesi bulunuyor. Ayrıca güçlü bir tek parti iktidarı da var