Ankara - İki Türk bilim adamı, dünyada ilk kez yapılan bir çalışmayla yapay zeka tekniklerinden yapay sinir ağlarını kullanarak tsunami tahmin modeli geliştirdi.

ODTÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Ayşe Ergin ile Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nden Doç. Dr. Can E. Balas’ın geliştirdiği tsunami tahmin modeli, tsunami yaratabilecek bir depremin oluşma olasılığının ancak geçmiş deprem kayıtlarına dayanarak yapılacak tahminlerle bulunabileceğini ortaya koyuyor.

Dünyada ilk kez yapılan bir çalışma ile yapay zeka tekniklerinden "yapay sinir ağları" kullanarak tsunami tahmin modeli geliştiren bilim adamları, "Yapay zeka, insan düşüncesi ve davranışını taklit eden sistemler yanında akılcı düşünebilen ve davranabilen sistemlerin geliştirilmesidir. Yapay sinir ağları da, yapay sinir hücrelerinin katmanlar şeklinde bağlanmasıyla oluşturulan veri tabanlı sistemler ile insan beyninin öğrenme ve değişik koşullar altında çok hızlı karar verebilme gibi yeteneklerinin, basitleştirilmiş modeller yardımıyla karmaşık problemlerin çözülmesinde kullanılmasını amaçlar" açıklamasında bulundu.

Geliştirilen bu yapay zeka modeli ile Marmara ve Ege denizlerindeki mevcut tsunami verilerine dayanarak bu denizlerde yüz yıllık bir yinelenme dönemi ile oluşabilecek Sieberg sismik deniz dalgası ölçeğiyle 1 şiddetindeki tsunaminin kıyıda yaratacağı dalga yüksekliğinin 3 metreden daha düşük olacağı tahmin ediliyor.

Gerçekleştirilen yapısal hasar ve risk modeli uyarınca da olası tsunaminin kıyılarda nasıl bir hasar oluşturacağı ve yaratacağı riskler saptanıyor.

İki bilim adamı, yapılan çalışmanın ışığında Türkiye kıyılarında çok pahalı olan erken uyarı sistemlerinin yerleştirilmesi gereken noktalara doğru karar verilmesi ve bu çalışmalara da hızla başlanması uyarısında bulundu.

Tsunaminin okyanuslarda kıyılara ulaşma süresinin depremin merkezine bağlı olarak saatlerle ifade edildiğine dikkati çeken iki bilim adamı, ancak Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz’de tsunaminin kıyıya ulaşma süresi depremin merkez üssüne bağlı olarak dakikalarla sınırlı olabileceğini belirtti.