Türkiye'ye yardım onaylandı

Türkiye'ye yardımın reddedilmesi veya bir kısmının başka bir amaçla kullanılması yönündeki çabalar başarısızlığa uğradı. Yasa tasarısı hiçbir değişikliğe uğramadan onaylandı. ABD kongresinin üst kanadı Senato ve alt kanadı Temsilciler Meclisi, Türkiye'ye 1 milyar dolar yardımı da içeren yaklaşık 80 milyar dolarlık ek savaş bütçesi tasarılarını kabul etti. ABD Savunma Bakanlığı'nın, iki ay içinde Amerikan ordusunun ek bütçeye ihtiyacı olacağını bildirmesinden sonra kongre, geç saatlere kadar gerçekleştirdiği oturumlarda, Senato'da 93'e karşı 0, Temsilciler Meclisi'nde ise 414'e karşı 12 gibi ezici bir çoğunlukla kabul edildi. Türkiye'ye yardım konusunda Senato'da hiçbir sıkıntı yaşanmazken, Temsilciler Meclisi'nde, bazı milletvekillerinin engel çıkarma çabaları da yapılan oylamalarla reddedildi. ABD Başkanı George Bush'un Ulusal Güvenlik Danışmanı Condoleezza Rice ve ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Richard Armitage, Türkiye'ye yardım konusunda engel çıkarılmaması için Temsilciler Meclisi tahsisler komitesi başkanı, Cumhuriyetçi Parti Florida milletvekili Bill Young'a birer mektup yazarak destek istedi. Bu mektuplarda, ABD'nin stratejik müttefiki Türkiye ile ilişkilerinin zarar görebileceği uyarısında bulunularak, Ankara'nın, ABD'ye hava sahasını açarak destek verdiği hatırlatıldı. Armitage mektubunda, ''Türkiye'den, tam işbirliğinden daha az bir işbirliği görmemize yönelik hayal kırıklığımız, güçlü, ekonomik olarak istikrarlı, demokratik bir Türkiye'nin, İslam dünyasına model oluşturacağı gerçeğini değiştirmiyor'' ifadesini kullandı. Temsilciler Meclisi'ndeki görüşmelerde, Cumhuriyetçi Parti Colorado milletvekili Marilyn Musgrave, ''Türkiye, mevcut durumda bizibaşarısızlığa uğrattı. Eğer Türkiye ABD'nin taleplerini yerine getirseydi ve tam destek verseydi pek çok hayat kurtulacaktı'' iddiasında bulundu. Cumhuriyetçi Parti California milletvekili Randy Cunningham, Türkiye'ye 1 milyar dolar ayrılması talebinin, Bush'un bütçe tasarısından çıkarılması yönünde bir talepte bulundu. Ancak Cunningham'ın bu talebi, ezici bir çoğunlukla reddedildi. Cunningham, dün de, Temsilciler Meclisi tahsisler alt komitesinde, Türkiye'ye 1 milyar dolar verilmemesi için bir değişiklik önerisinde bulunmuş, alt komite de bu isteği oy çokluğuyla reddetmişti. Randy Cunningham, bugünkü oturumdaki konuşmasında da, Türkiye'nin, ABD'nin asker konuşlandırma ve üs taleplerine olumlu yanıt vermediğini ve bu yüzden Amerikan askerlerinin çok can kaybı vereceğini iddia ederek, ''Bu durumda Türkiye'yi ödüllendirmenin anlamı yok'' dedi. Cumhuriyetçi Parti Kentucky milletvekili Ed Whitfield ise Cunningham'a karşı, Türkiye'yi savundu. Whitfield, Türkiye ile ABD'ninilişkilerinin önemine işaret etti. Temsilciler Meclisi'nde Türkiye'nin konu olduğu başka bir değişiklik tasarısı da Demokrat Parti Oregon milletvekili Peter DeFazio'dan geldi. DeFazio, ek bütçe tasarısı için verdiği değişiklik teklifinde, Türkiye'ye ayrılan 1 milyar dolarlık hibenin 207 milyon dolarının, ABD ulusal muhafızlar kitle imha silahlarıyla savaş destek timine ayrılmasını istedi. Bu öneri, Temsilciler Meclisi'nde 313'e karşı 112 oyla reddedildi.

TÜRKİYE'YE ÖVGÜ

Değişiklik önerisinin oylamasından önce Türkiye'yi en ateşli savunan, ABD kongresinde ''Türk dostluk grubunun'' kurucularından Demokrat Parti Florida milletvekili Robert Wexler oldu. Wexler, ''Türkiye, 50 yıldır, Kore Savaşı'ndan, Afganistan'daki Sürekli Özgürlük Operasyonu'na ABD ile omuz omuza durdu. Irak'a Özgürlük operasyonunda da Türkiye, ABD'ye hava sahasını açtı. Toprakları ve ekipmanının, yakıt ve insani yardım ulaştırılmasına izin verdi'' dedi. Robert Wexler, Türkiye'ye yardımın kesilmesi fikrini büyük hata olarak nitelendirerek, şunları söyledi: ''Kimse yanılmasın, Türkiye bizim ortağımız ve dostumuz. Körfez Savaşı'nda bize verdiği destek yüzünden ekonomik olarak sıkıntı çeken Türkiye'ye yardımı kesme fikri, sığ görüşlü, büyük bir hata. Türkiye bir demokrasi ve Müslüman dünyasına model. Güçlü, güvenli, ekonomik olarak istikrarlı bir Türkiye, sadece Amerika'nın değil, bütün dünyanın güvenlik ve istikrarının geleceğinin çıkarınadır. Bu kavşaktaTürk-Amerikan işbirliği seçenek meselesi değil, elzemdir. ABD ile Türkiye arasındaki işbirliği, Saddam sonrası Irak'ta barışın sürekliliğini sağlamak ve terörizme karşı savaşımızı kazanmak için şarttır.'' Wexler ayrıca, kuzey cephesinin Türkiye'den açılmaması yüzünden Amerikalıların kanının döküleceği yönündeki tezlere karşı, böyle bir sonuca varmanın çok yanlış olduğunu söyledi. Türkiye'ye ayrılan 1 milyar dolarlık hibenin kullanımı, ABD Başkanı Bush'un inisiyatifinde olacak. Amerikan yönetiminin, Irak savaşı yüzünden ekonomik kayba uğradığını kabul etmesi durumunda bu para Türkiye'ye aktarılabilecek. Türkiye isterse bu parayı, 8.5 milyardolara kadar kredi veya kredi garantisi olarak da kullanabilecek.

BÜTÇEDEN GENEL NOTLAR

Bush'un bütçe kalemleri içinde Irak'a karşı savaş dışında, müttefiklere yardım ve ulusal güvenlik konuları da yer alıyor. Beyaz Saray'ın, bütçenin daha fazla şişirilmemesi yönündeki uyarılarına karşın hem Temsilciler Meclisi, hem de Senato, zor durumdaki havayolu sektörüne yardım için 3 milyar dolar daha tasarıya ekledi. Temsilciler Meclisi, yine Beyaz Saray'ın uyarılarına karşın, Almanya, Fransa, Rusya ve Suriyeli inşaat şirketlerini, Irak'ta savaş sonrası ihalelerden pay almamaları yönündeki bir değişikliği kabul etti. Aynı yönde Senato'da sunulan değişiklik tasarısı, karşı yönde çok sayıda konuşmanın yapılması üzerine geri çekildi. Temsilciler Meclisi ve Senato'nun gelecek hafta toplanacak uzlaşmakomitesinde, Almanya, Fransa, Rusya ve Suriye inşaat şirketlerine yasak getirilmesi yönündeki değişikliğin çıkarılması bekleniyor. ABD kongresindeki tutum, bu ülkelerin, BM Güvenlik Konseyi'nden Irak'a savaş tasarısı çıkarmaya çalışan Bush yönetimine karşı durmalarından kaynaklanıyor. Bush, bütçenin, 11 Nisan'da kongre Paskalya tatiline girmeden önce kabul edilmesini bekliyor. Başkan Bush onayladıktan sonra tasarı yasalaşacak. Temsilciler Meclisi ve Senato, rekor sayılabilecek bir sürede tasarıyı bir gün içinde görüşüp, değişiklik önerilerini oyladıktan sonra kabul etti. Bush, bütçe tasarısını kongreye geçen hafta vermişti. Senato, 78.2 milyar dolarlık bir bütçe kabul ederken, Temsilciler Meclisi 77.9 milyar dolarlık bir bütçeyi onayladı. Uzlaşma komitesi, kongrenin iki kanadındaki farklılıkları tek metinde birleştirecek. Ancak bu ayarlamanın, Türkiye'ye etkisi olmayacak. Bütçenin yaklaşık 62.4 milyar doları savaş masrafları için, 8 milyar dolar Irak savaşında ABD'ye yardım eden ülkelere dış yardım için, 4.7 milyar dolar ülke güvenliğinin artırılması ve 3 milyar dolarda havayolu sektörü için ayrıldı.