ABD Büyükelçilik resepsiyonuyla ilgili yaşanan davetiye krizinin aynısı Haziran 2003`te Vatikan Büyükelçiliği`nin bir davetinde de yaşanmıştı. Birbuçuk yıl önce davetiyede ``Ekümenik`` unvanına yer veren Vatikan Büyükelçisi Dışişleri Bakanlığı`na çağrılmıştı, ancak şimdiki krizde ABD Büyükelçisi Eric Edelman Dışişleri Bakanlığı`na çağrılmadı. Konu Edelman`la Dışişleri Bakanlığı yetkilileri arasında başka bir vesileyle gündeme geldi.

İLK OLAY

Vatikan Büyükelçiliği`nin 17 Haziran 2003`te düzenlediği etkinlikte Fener Rum Partiği Bartholomeos bir konferans verecekti. Etkinlikle ilgili bazı Türk bürokratları ve diğer kişilere gönderilen davetiyede Bartholomeos ``Ekümenik`` unvanıyla anılırken şöyle denildi:

``Papa II. Jean Paul Hazretlerinin Kutsal görevine seçilişinin XXV. Yıl dönümü dolayısıyla Vatikan Büyükelçisi Monsenyör Edmond Farhat, Sayın....`den Ekümenik Patrik I. Bartholomeos`un Vereceği `II. Jean-Paul Barışın Hizmetinde` konulu konferansa ve akabindeki resepsiyona teşrifleriyle onurlandırılmalarını rica eder.-Vatikan Büyükelçiliği İstanbul Temsilciliği.``

Dönemin Başbakanlık Müsteşarı Fikret Üçcan, bugün ABD Büyükelçiliği resepsiyonunda söz konusu olan genelgenin aynısını yayınlamış ve kamu personelinin 2003`teki etkinliğe katılmasını yasaklamıştı. Genelgede ``Fener Rum Patrikhanesi`nin Lozan Anlaşması müzakereleri sırasında taraflarca bir nevi mutabakat şeklinde kabul olunan statüsüne göre Fener Rum Patrikhanesi`nin yetkileri İstanbul`daki Rum Ortodoks azınlığın dini ve ruhani hizmetlerini yerine getirmekle sınırlıdır. Bir Türk müessesesi olan Patrikhane`nin ekümenik olduğunu iddia etmesi ve bu sıfatı kullanılması ülkemiz tarafından kabul edilmemektedir`` denilmişti.

CHP Milletvekili Onur Öymen, Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül`ün yanıtlaması istemiyle TBMM`de verdiği soru önergesinde, Vatikan Büyükelçiliği`ne Patrik için Türkiye`nin kabul etmediği ``ekümenik`` sıfatını kullanmasıyla ilgili uyarının yapılıp yapılmadığını sormuştu.

VATİKAN`A DAVETLİ UYARI YAPILMIŞ

CHP`li Öymen`in sorusuna Dışişleri Bakanı Gül yerine vekili Devlet Bakanı Beşir Atalay yanıt verdi. Atalay, yanıtında ilk davetiye kriziyle ilgili Vatikan Büyükelçisi`nin Dışişleri Bakanlığı`na çağrıldığını şöyle anlattı:

``Vatikan`ın Ankara Büyükelçisinin, Fener Rum Ortodoks Patriği`nin vereceği bir konferans dolayısıyla düzenlediği resepsiyon için dağıttığı davetiyede `ekümenik` sıfatının kullanıldığı görülmesi üzerine, Büyükelçi derhal Bakanlığımıza davet olunarak gerekli girişimde bulunulmustur.

Vatikan Büyükelçisi, yapılan girişimde Fener Rum Patrikhanesi`nin Lozan Konferansı`nda belirlenen statüsü konusunda açık bir dille uyarılmıştır. Tabiatıyla, bu statüde herhangi bir değişiklik söz konusu değildir.

Türkiye, Lozan Anlaşması`yla azınlıkların din ve ibadet özgürlüklerini tanırken, bunu biçimsel bir yaklaşımla değil, yeni kurulan Cumhuriyetin temel ilkelerinden biri olarak benimsemiştir. Bu anlayış, iç hukukumuzun `din ve mezhep farkı gözetilmeksizin tüm vatandaşlarımızın eşit olması ve hak ve özgürlüklerinin Anayasa güvencesi altına alınmış bulunması` ana kuralıyla tam bir uyum ve bütünlük içindedir. Aynı anlayış, Lozan`da, Rum-Ortodoks vatandaşlarımızın ruhani işlerinden sorumlu bir Türk mercii olarak belirlenen İstanbul`daki Fener-Rum Ortodoks Patrikhanesi için de geçerlidir ve dolayısıyla Patrikhane`nin işlevini Türkiye Cumhuriyeti yasaları himayesinde sürdürmesi esastır.

Yasalarımız çerçevesinde faaliyet gösteren her kurumumuz gibi, Fener-Rum Ortodoks Patrikhanesi`nin de bu hak ve sorumlulukları çerçevesinde hareket etmesi esastır. Bu çerçevede, ihtiyaç duyulan her durumda, hak ve sorumlulukları, İstanbul Valiliğimizce Patrikhane`ye hatırlatılmaktadır.``

ABD BÜYÜKELÇİLİĞİ DAVET EDİLMEMİŞ

İlk davetiye krizinin aynısı, bir buçuk yıl sonra bu kez öznesi ve çözüm yöntemi değişik biçimde yaşanıyor.

Bu kez ABD Büyükelçiliği Fener Rum Patriği Bartholomeos`un ``Ekümenik`` ünvanıyla nitelendirildiği davetiyeyi ilgililere gönderdi. Başbakanlık yine kamu personelinin katılımını yasaklayan genelge yayımladı. Ancak ABD Büyükelçisi Eric Edelman, Dışişleri Bakanlığı`na şu ana değin davet edilmedi. Edelman ile Dışişleri Bakanlığı arasında davetiye rahatsızlığının iletildiği görüşmeler oldu ancak bu bakanlığa davet edilme biçiminde gerçekleşmedi.