Yeni lira beş ay dayandı

Yılbaşında piyasaya sürülen Yeni Türk Lirası banknotları, beş ayda eskidi. Şimdiden önemli miktarda banknot Merkez Bankası’na döndü. Her birinin basım maliyeti 6 Ykr. olan bu banknotlar imha edilecek 

1 Ocak 2005’te piyasaya sürülen Yeni Türk Lirası (YTL) banknotlar, beş ayda yıprandı. Milliyet, fersudeleştiği (yıprandığı, eskidiği) için Merkez Bankası’na (MB) dönen ve imha edilmeyi bekleyen ilk YTL banknotları görüntüledi. Banka yetkilileri, fersudeleşmiş banknotlar arasında 50 YTL’lik kupürlerin bulunmasını hayretle karşılarken, "Cüzdan kullanılması" çağrısında bulundular.

Basım maliyeti 4,5 cent

Banknotların basım maliyetinin ortalama 4.5 cent (6 Ykr) civarında olduğuna işaret eden yetkililer, eskitilen her banknotun Türkiye’ye mali yük getirdiğini vurguladı. Fersudeleşmiş banknotlar arasında küçük kupürlülerin ağırlıkta olduğu bildirilirken, Türkiye’de her yıl tedavüldeki banknotların yüzde 90’ının imha edildiği öğrenildi.
MB, YTL hazırlıkları sırasında yaptığı açıklamada, Türk Lirası’ndan daha fazla değer taşıdığı düşünülen YTL’de yüzde 90’lık oranın aşağı çekilmesinin beklediğini ifade etmişti. Yetkililer, 1 Ocak 2005’te tedavüle giren hiçbir kupürün ortalama tedavül ömrünü tamamlamadığına dikkat çekti. Bu nedenle fersudeleşmiş banknotlarla ilgili mevcut istatistiklerin şu anda yanıltıcı olabileceği belirtildi.

AKP’nin prestiji

TL’den 6 sıfır atılarak basılan YTL’ler, enflasyondaki düşüşün kanıtı ve ekonomik istikrarın göstergesi kabul ediliyor. YTL, proje çalışmaları yıllar öncesinden başladığı halde, tedavüle sokan hükümet olarak AKP’nin prestij icraatlarından biri olarak tanımlanıyor.
Tanıtımını bizzat Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı YTL’nin TL’ye dönüşüm oranı yüzde 80’in üzerine çıkarken, yılsonunda bu rakamın yüzde 95’lere ulaşacağı öngörüldü.


’Dünyada kullanılan kağıt kullanıldı’
Banknotların kâğıdı kötü mü? YTL banknotları yüzde 100 pamuktan imal ediliyor. 1, 5, 10 ve 20 YTL’lik banknotlarda kullanılan kâğıtların, TL banknotlardan hiçbir farkı yok. 50 ve 100’lüklerin kalitesi biraz daha artırıldı. Dünyada ne kâğıt kullanılıyorsa Türkiye’de de aynısı kullanılıyor. Türkiye, dünyada miktar olarak çok sayıda banknot basan ülkelerin başında geldiği için, uluslararası üreticiler arasında yoğun rekabet yaşanıyor. Pazarı dikkatle izleyen uluslararası rakip şirketler, banknot malzemesiyle ilgili bir sıkıntı olduğunu tespit etse bu durum mutlaka gündeme gelirdi.

YTL banknotlar daha mı hızlı yıprandı? YTL’lerin yıpranma hızının daha yüksek ya da daha düşük olduğunu söylemek için henüz yeterli veri bulunmuyor. Bununla birlikte Merkez Bankası YTL’lere daha fazla özen gösterilmesini bekliyor.

YTL’lerin yıpranma hızı nasıl düşer? Madeni para ve kredi kartı benzeri araçların kullanımı arttıkça banknotların yıpranma hızı düşecektir. Henüz madeni paralar istenen düzeyde tedavüle girmedi. Ancak tespitlere göre halk hızla madeni paralara alışıyor. Tedavüldeki madeni para sayısı arttıkça özellikle 1 ve 5 YTL’lik banknot kullanımı da azalacak. Önümüzdeki yıldan itibaren özellikle 1 YTL’lilik banknot daha az basılmaya başlanacak.


Çıkarken uyarı yapılmıştı
YTL tanıtım kampanyası sırasında banknot kullanımında dikkat edilmesi gerekenler şöyle anlatılmıştı:

Banknotlara yazı yazmayın, buruşturmayın, delmeyin ve yırtmayın.
Banknot işleme sistemlerinin etkilenmemesi için, yırtılmış banknotları naylon bantlarla yapıştırmayın.
Cüzdan kullanma alışkanlığı edinin.
Yıpramış banknotlar Merkez Bankası veya bankacılık sistemi aracılığıyla değiştirilmeli.