İnsanla maymunun son ortak atası

İspanya’da, insan ve maymunun son ortak atası sayılabilecek 13 milyon yıllık bir primat fosili bulundu. Canlının, Afrika’dan Ortadoğu’ya ilk geçen türlerden biri olduğu düşünülüyor.

Bilim dergisi Science’ın son sayısındaki makaleye göre, daha önce bulunan fosiller, maymunların ilkel morfolojilerine benzeyen özellikler arz ederken, Katalonya’da bulunan fosil, modern insana benzeyen formlara sahip bir örnek. Makaleyi kaleme alan bilim adamları türü, insanla maymun arasındaki ‘eksik halka’ olarak niteliyor.

Primata ait kemik parçalarının Barselona yakınlarındaki Pierola yöresinde bulunması nedeniyle bu türe ’Pierolapithecus catalaunicus’ adı verildi. Kemiklerin yaklaşık 35 kilogramlık bir erkeğe ait olduğu tespit edildi. İskelette yapılan incelemelerde göğüs kafesinin geniş ve yassı, omurganın alt kısmının ise bükülmediği, kürek kemiklerinin maymunların aksine sırtta, bileklerin de oldukça esnek olduğu saptandı.

BEDENİN ÜST KISMI İNSANA BENZİYOR

Pierolapithecus catalaunicus adı verilen canlının bedeninin genel hatlarıyla maymuna, elleri şempanzeye bedenin üst kısmı ve omuzların ise insanı andırdığı belirtildi. Türün, eski maymun türleri ile modern maymun arasında “köprü türü” olduğu ifade edildi.

’İNSAN GİBİ DİK DURABİLİYOR’

Salvador Moya-Sola ve Meike Kohler başkanlığındaki ekibin bulguları erkek canlıya ait toplam 83 kemiği kapsıyor. Bilim adamları bu türün orangutanlar gibi ağaçtan ağaca atlamadığını veya şempanzeler gibi dizlerini kırarak kambur yürümediğini öne sürüyor. Anatomik yapısı canlının esnek, atik ve güçlü bir üst kısma sahip olduğunu ve iyi bir tırmanıcı olduğunu gösteriyor. Bilim adamları, dik durabilen canlının kürek kemiklerinin sırtta yer aldığının altını çiziyor.

EVRİMDE EKSİK HALKALARDAN BİRİ

Makalenin bir diğer yazarı Meike Kohler de, Pierolapithecus catalaunicus bulgularını maymundan insana geçişte “kayıp halka” olarak niteledi. Kohler şunları ekledi: “Direkt olarak bu tür maymundan insane geçişin tek türüdür diye iddia etmiyorum, ancak bu türün veya onun benzerinin geçişte önemli bir işlev gördüğünü söyleyebiliriz”.

Fosilin bulunduğu bölgede sadece tek bir canlıya ait kalıntı çıkarıldı. Bölgede ikinci bir canlıya ait dişler bulundu. Zamanında bu bölgede söz konusu canlıların koloniler kurduğuna dikkati çeken bilim adamları daha yeni birçok fosili bulabileceklerini umuyor.

AFRİKA’DAN AVRUPA’YA GEÇİŞ TÜRÜ

Fosili bulan bilim adamları, türün maymunların Afrika’dan Avrupa’ya geçişi ve insanın ortaya çıkışı sürecinde kesin bir noktaya oturmaktan kaçınıyor. Ancak makalenin yazarlarından, Salvador Moya-Sola türün büyük olasılıkla iki kıtada birden yaşamış olabileceğini belirtiyor: “Afrika’daki bulgular çok az, bu kadar az bulgudan kesin bir sonuç çıkarmak tabii ki güç, yapılması gereken daha çok çalışmak ve yeni bulguları gün ışığına çıkarmak.”

University of Toronto öğretim üyesi David Begun, fosil bulgularının modern maymunun Avrasya-Ortadoğu bölgesinden dünyaya yayıldığı tezini güçlendirdiğini vurgulayarak; “Afrika’da çok fazla kanıt bulunmayabilir, modern maymunun ortaya çıkışı için en doğrusu Avrasya bölgesini ele almaktır” diye konuştu. Bulguların önemini vurgulayan University of California-Berkeley öğretim üyesi F. Clark Howell’e göre, fosiller, batı Avrasya-Ortadoğu bölgesi hominidleri arasındaki çeşitliliğe işaret ediyor. Barselona Paleontoloji Enstitüsü’nden Miguel Crusafont da, 12.5 ila 13 milyon yaşındaki primatın, maymunlar ile insanın son ortak atasıyla ‘akraba’ olabileceğini söyledi.

‘ATAMIZ DEMEK İÇİN ÇOK ERKEN’

University at Albany öğretim üyesi David Strait ise fosil bulguları için maymundan insane geçiş tanımını kullanmak için henüz erken olduğunu, çok daha metodik bir araştırmanın uygulanması gerektiğini belirtti. “Ata sözcüğü direct soy birliğine işaret ediyor” diyen Strait, fosilin böyle bir bağlantının kanıtlanması için yeterli olmadığına işaret etti.

Halen varlığı sürdüren maymun türleri arasında insanlar, şempanzeler, goriller ve orangutanlar sayılıyor. Bu türlerin diğer maymun soylarından 14 ila 16 milyon yıl once ayrıldığı düşünülüyor. Ancak bu hipotezler henüz kemik bulgularına dayanıyor.