Jüpiter’’de şimşekler

Jüpiter’de şimşekler Dünya’dan 10 kat şiddetli..

NASA’nın uzay aracı Yeni Ufuklar, gaz devi Jüpiter’i gözlemledi. Gezegenin sanıldığından çok daha faal olduğu, kutuplarında Dünya’dakinden daha çok ve 10 katı şiddetli şimşekler çaktığını belirledi.

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) Jüpiter üzerinden Plüton’a gönderdiği “Yeni Ufuklar” (New Horizons) adlı uzay aracı, gaz devi gezegene bu yılın başında ilk göz atmasından sonraki dönemde çeşitli değişiklikler tespit etti.

JOVIAN SİSTEMİ’NDE 700’DEN FAZLA GÖZLEM YAPILDI
NASA’dan yapılan açıklamada, 28 Şubat’ta Jüpiter’in yakınından geçerek gezegenin yer çekimi gücünü bir tramplen gibi kullanan ve hızını artıran uzay aracının, Ocak’tan Haziran’a kadar üzerindeki 7 bilimsel araçla Jovian Sistemi’nde (gazlardan oluşan Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün gezegenleri) 700’den fazla gözlem yaptığı belirtildi.

KUTUPLARINDA ÇOK SAYIDA ŞİMŞEK ÇAKIYOR
Jüpiter’i ziyaret eden 8. uzay aracı olmasına karşın rotası, zamanlaması ve teknolojisi sayesinde şimdiye kadarki en ayrıntılı keşifleri yapan “Yeni Ufuklar”, Jüpiter’in kutuplarında çok sayıda şimşek çaktığını saptadı.

Bilim adamları, uzay aracının Güneş Sistemi’nin bu en büyük gezegeninin yakından geçerken elde ettiği görüntülerde, Jüpiter’in kuzey kutbunda 6, güney kutbunda 7 yıldırımın görüldüğünü, bunlardan bazılarının Dünya’dakilerden 10 kat şiddetli olduğunu belirttiler.

Jüpiter’in daha önce başka enlemlerinde ve ekvatorunda da yıldırımların görüldüğünü, ancak kutuplarında ilk kez tespit edildiğini belirten araştırmacılar, bunun 20 yıldır düşündüklerini doğruladığını ve Jüpiter’in olması gerektiği gibi davrandığını kaydettiler.

MANYETİK ALANDA GÖZLEMLENEMEYEN PARÇACIKLAR
“Yeni Ufuklar”, Jovian Sistemi’nde yaptığı gözlemler sırasında, ayrıca Jüpiter’in yeni amonyak bulutlarından oluşan “yaşam döngüsünü”, gezegenin belli belirsiz halkasında hızla dönen kaya kümelerini, Jüpiter’in uydusu Io’nun içindeki volkanik püskürmeyi ve gezegenin arkasında bıraktığı uzun manyetik alanda şimdiye dek gözlemlenmeyen parçacıkların varlığını belirledi.

Uzay aracı ekibinin Florida’daki Amerikan Astronomi Birliği toplantıları sırasında sundukları bu ayrıntılı bulgular, Science dergisinin iki gün sonraki sayısında da yayınlanacak.

SIRADAKİ ROTA:
NASA’nın Ocak 2006’da uzaya gönderdiği ve şimdiye kadarki en hızlı uzay aracı olan “Yeni Ufuklar”, sadece 13 ayda Jüpiter’e ulaştı. Halen Jüpiter ile Satürn yörüngeleri arasındaki uzaklığın tam ortasında Dünya’dan 1,19 milyar km uzaklıkta olan uzay aracı, Güneş Sistemi’nin sınırındaki kaya cisimlerden oluşan Kuiper kuşağına girmeden önce Temmuz 2015’te Plüton ve uydularına ulaşacak.

Jüpiter’in çekim gücünü Şubat’ta bir tramplen gibi kullanarak hızını saatte 14 bin 500 km daha artıran ve böylece saatte 84 bin km hıza ulaşan uzay aracı, Mart ayında da Jüpiter’in uydusu Io’daki dev volkanik püskürmenin fotoğraflarını göndermişti.

YAKITI PLÜTONYUM
On yıl sürecek yolculuğuna 60 metre boyundaki Atlas-5 roketiyle çıkan “Yeni Ufuklar”, uzun yolculuğunda radyoaktif plütonyum yakıtını kullanıyor. 700 milyon dolarlık aracın hedefi Plüton, Dünya’ya ortalama 5,7 milyar kilometre uzakta bulunuyor.

Ay büyüklüğündeki Plüton’da sıcaklık eksi 253 dereceye kadar düşebiliyor. Yani atom hareketinin durduğu mutlak 0’dan (-273) 20 derece eksiğine kadar.

“Yeni Ufuklar” aracı, İlk Çağ yeraltı tanrısından adını alan Plüton’un, 1978’den beri bilinen tek uydusu olan ve adı “ölü taşıyıcı” anlamına gelen Charon’u da yakından inceleme olanağı sağlayacak.

Son 30 yıllık hesaplara göre 2274 kilometrelik çapıyla Ay büyüklüğüne yakın olan Plüton’un uydusu Charon’un çapı, 1180 kilometre.

Amerikalı astronom Clyde Tombaugh, 75 yıl önce Arizona eyaletinde Flagstaff-Lowell Gözlemevi sayesinde Plüton’u keşfetti. Uydu Charon’u ise yine Amerikalı astronomlar James Christy ile Robert Harrington 1978 yılında buldu.

ROSETTA DA AYNI YÖNTEMİ KULLANMIŞTI
Kuyruklu yıldıza inmek üzere uzaya gönderilen AB’nin uzay çalışmalarının amiral gemisi Rosetta uzay aracı da, yolculuğunu sürdürmek için hafta sonunda Mars’ın çekim gücünü bir tramplen gibi kullanmıştı.

2014’te “67P/Churyumov-Gerasimenko” adlı kuyruklu yıldıza inmesi planlanan Rosetta uzay aracının, Kızıl Gezegen’in yörüngesinde yaklaşık 250 kilometrelik irtifada yaptığı ikinci kritik manevra ile kuyruklu yıldızı yakalayabilmek için yeterli hıza ulaşmıştı.

Rosetta uzay aracının 2014’te ulaşmayı planladığı kuyrukluyıldıza varıncaya dek iki kez daha Dünya yakınında yer çekimi manevrası yapması planlanıyor.