Google, Amazon gibi internet devleri elektronik kitap işine giriyor. Artık cep telefonları ve mp3 çalarlardan bile kitap okunabiliyor. Bir CD'ye 500 kitabın sığdırılabildiği bu ortamda kitaplıkların sonu geliyor.

Arama motoru Google'ın dünyanın önde gelen yayınevleriyle birlikte elektronik kitap (e-kitap) projesi üzerinde çalışmaya başladığı haberi, yayın dünyasında ve son kullanıcılarda heyecan yarattı. Referansları, günde 15 milyon insanın tıkladığı en popüler arama motoru, GoogleEarth gibi popüler internet uygulamaları olan Google'ın bu girişimi, okuyucular engin arşivdeki kitapları bilgisayarlarına indirecek. Sonrasında cep telefonlarının ve PSP gibi avuç içi oyun konsollarının yanı sıra Librie, Reader, Blackberry gibi elektronik kitap cihazlarında bu kitaplar okunabilecek. 

Aslında son birkaç yıldır dünyada bir elektronik kitap patlaması yaşanıyor. Şu anda yüzlerce şirket internet üzerinden e-kitap hizmeti veriyor. Dünyanın en büyük online kitap satıcısı Amazon da e-kitap satmaya hazırlandığını duyurmuştu. 

Birkaç yıl önce, çoğumuzun "Kitap cildiyle, kağıttan sayfalarıyla kitaptan okunur" diyerek burun kıvırdığı e-kitap uygulaması, bugün insanlığın kültürel-teknolojik evriminde önemli bir safha olarak değerlendiriliyor. E-kitap cihazlarının boyutları küçülürken, dijital kitaplar cep telefonları ve mp3 çalarlardan bile okunabiliyor. 

Gutenberg Projesi
E-kitap kavramının fikir babası olarak 1971'de öğrencisi olduğu Illinois Üniversitesi'nde kişisel çabalarıyla okulun bilgisayarlarında sınırsız kullanım hakkı elde eden Michael Hart kabul ediliyor. Hart henüz üniversitelerin, büyük araştırma kurumlarının tekelinde olan devasa bilgisayarların bir gün geniş kitleler tarafından da kullanılacağı öngörüsünde bulunmuş, tarihi belgeleri, edebiyat eserlerini bilgisayara aktarmaya karar vermişti. 

Hart'ın, 15'inci yüzyılda matbaayı bulan Alman Johannes Gutenberg'in adını koyduğu Gutenberg Projesi kapsamında, bilgisayara aktardığı ilk metin ABD Bağımsızlık Bildirisi oldu. Hart ve gönüllü arkadaşları, 90'ların ortasında tarayıcılar ve optik yazı tanıma yazılımları ortaya çıkana dek binlerce kitabı parmaklarıyla dizerek bilgisayara aktardı. 

Bugün Gutenberg Projesi'nde hiçbir bedel ödemeden bilgisayarlara indirilebilecek 20 binin üzerinde kitap bulunuyor. Çoğu edebiyat klasikleri olan bu kitaplar, telif süreleri dolduğu için bedelsiz olarak www.gutenberg.org adresinden indirilebilir. Ancak Gutenberg, kitapların ABD'de telif kapsamı dışında olduğu, bu yüzden e-kitabı indirmeden önce yaşanılan ülkenin telif kanunlarının kontrol edilmesi gerektiği yönünde uyarıyor.

"Kama Sutra" birinci sırada

Gutenberg Projesi'nden son 30 günde en çok indirilen 100 kitap listesinin birinci sırasında "Kama Sutra" bulunuyor. Vatsyayana'nın seks öğretileri bir ayda 10 bin 342 kez indirilmiş. Gutenberg arşivinde bulunan ve ilgi gören kitaplardan bazıları şunlar:
2) "Leonardo Da Vinci'nin Not Defterleri (8 bin 290)
5) "Gurur ve Önyargı"-Jane Austen (6 bin 840)
10) "Savaş Sanatı"-Şunzi (1408)
13) "Ulysses"-James Joyce (1207)
33) "Kuran" (127)
90) "İncil" (73)

Türkçe yok, İngilizce Nasreddin Hoca var
Ne yazık ki Gutenberg arşivinde 50'nin üzerinde dilden eserler olmasına rağmen Türkçe kitap yok. Turkish diye tarayınca karşımıza çıkan az sayıdaki kitaptan biri İngiliz seyyah George Henry Borrow'un 1884'te İngiltere'de yayımlanan "Nasreddin Hoca Fıkraları" (The Turkish Jester or, The Pleasantries of Cogia Nasr Eddin Effendi). 

Bedava Gutenberg'in dışında internette e-kitap satışı yapan çoğu bağımsız, yüzlerce site ve şirket var. E-kitap kavramı yazarlara da bağımsızlığın yolunu açtı. Yayınevi kaprisleriyle uğraşmak istemeyen birçok yazar, artık kitaplarını e-kitap formatına uygun, kullanıcı dostu bir dille yazıyor.

E-kitabın artıları ve eksileri

Artılar: Zifiri karanlıkta bile okunabilir, çevrecidir, dağıtımı kolaydır, ekonomiktir
Metin içinde kolay arama yapılabilir. Bu sayede sözlükler, referans kitapları ve benzeri eserler için eşsiz bir platformdur.
Yer tutmaz. Yüzlerce, binlerce kitap bir cihaz içinde taşınabilir. Raflarca alan kaplayacak 500 kitap, bir CD'ye sığdırılabilir.
Baskının tükenmesi sorunu yoktur.
Zifiri karanlıkta bile okunabilir.
Yazı karakterinin tipi, boyu isteğe göre ayarlanabilir.
Metni sese çeviren yazılımlar sayesinde kitabı okumak yerine dinleyebilirsiniz de.
Kolayca kopyalanabilir.
Dağıtımı kolaydır. Kitap çıktığında, bir kitapevine gitmek zorunda kalmazsınız.
Metindeki hatalar, indirilebilir güncellemelerle düzeltilebilir.
Çevrecidir; kağıt üretimine gerek duymadığı için ağaçların kesilmesine gerek duyulmaz.
Ekonomiktir; mürekkep istemez.
Türkiye'de bulunması mümkün olmayan bir kitabı, birkaç tıkla e-kitap cihazınıza indirebilirsiniz.

Eksiler: "Hack"lenebilir
Yeni çıkan donanımlar veya yazılımlarla uyumsuzluk sorunu olabilir.
E-kitabı taşırken, kullanırken bir hasara ve veri kaybına neden olmamak için dikkat gerekir.
Uzun süreli kullanımda gözleri bozabilir.
Görece pahalıdır; bu yüzden çalınma riski geleneksel kitaptan daha fazladır.
Cihazın pilleri biter, bozulabilir.
"Hack"lenebilir. Bu da yayın dünyasında, mp3'ün müzik dünyasına yaşattığı krizin bir benzerine neden olabilir. Yayınevleri ve yazarların kazancı azalabilir.