Medya okur yazarlığı

Okullar açıldığında bütün televizyonlarda bir reklam dönüp durdu: Çocuklarınız için medya okuryazarlığı dersini seçin! Eleştirel düşünmeyi, medyayı doğru algılamayı öğretmeyi amaçlayan bu ders, geçen yıl pilot uygulama olarak beş ilin ilköğretim okullarında başlatılmıştı. Bu yıl seçmeli ders olarak tüm okullara yaygınlaştı.

Dersin içeriği Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın işbirliğiyle hazırlandı. Hedef, bu yıl 120 bin öğrencinin bu dersi seçmesi. İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıflarda haftada bir saat okutulacak derste televizyon, radyo, gazete ve internetin çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirecek bir bilincin kazandırılması isteniyor.

Ders için ilk protokol geçen yıl 22 Ağustos’ta Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik, zamanın Devlet Bakanı Beşir Atalay, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı İrfan Erdoğan ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanı Zahid Akman tarafından imzalandı.

İletişim Bilimleri akademisyenlerinden oluşan komisyon ise konu başlıklarını belirledi. Geçen yıl Adana Seyhan Dumlupınar, Ankara Çankaya Ahmet Vefik Paşa, Erzurum Merkez Barbaros Hayrettin Paşa, İstanbul Şehit Pilot Muzaffer Erdönmez, İzmir Karşıyaka Metaş İlköğretim Okulu’nda zorunlu seçmeli ders olarak pilot uygulama başladı. Bu öğretim yılından itibaren ise 6,7 ve 8’nci sınıflardan sadece birinde öğrencinin bu dersi seçme zorunluluğu getirildi. Bu dersi hizmetiçi eğitim alan Sosyal Bilgiler dersi öğretmenleri veriyor. Eğitimler sırasında medyanın zararları üzerinde özellikle duruluyor. Öğretmen el kitaplarında, "Görsel, işitsel ve yazılı medya karşısında savunmasız bir alıcı durumunda bulunan çocukların, ilköğretimden başlayarak medya karşısında bilinçlendirilmesi" gereği üzerinde duruluyor.

Hangi konuları görüyorlar

-İletişime giriş (iletişim süreci ve öğeleri, iletişim türleri)

-Kitle iletişimi (kitle iletişim araçları, iletişim ve kitle iletişim arasındaki ilişki)

-Medya (medyanın başlıca işlevi, ekonomik boyutu, medya ve etik, medya okuryazarlığı)

-Televizyon (Türkiye’de televizyon yayıncılığı, televizyon program türleri)

-Aile, çocuk ve televizyon (televizyon izleme alışkanlıkları, televizyon program analizleri, uyarıcı simgeler)

-Radyo (radyonun olumsuz etkileri, radyo program türleri, radyo program analizleri)

-Gazete ve dergi (temel kavramlar, haber ve fotoğrafın önemi, gazete hazırlama süreci, dergi türleri ve işlevleri)

-İnternet (internetin özellikleri ve işlevi, internet kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar)


Çocuklar liseyi bitirene kadar yaklaşık 15 bin saat TV izliyor
Talim Terbiye Kurulu Başkanı İrfan Erdoğan Bu dersteki en temel amaç, medyayı daha bilinçli takip edecek bireyler, medyaya karşı daha duyarlı nesiller yetiştirmek. Türkiye’de çocuklar bir haftada yaklaşık 25 saat TV izliyor. Ortaöğretimi bitirene kadar bu süre 15 bin saati buluyor. Süre, iki yıl toplam gece ve gündüze eşdeğer. Bir metni okuyup yazmak, artık yemek içmek gibi bir gereklilik. Ancak gelişmiş eğitim sistemleri son yıllarda başka okur yazarlık türlerini de gündemine almış durumda. Bilgisayar okuryazarlığı, fen okuryazarlığı gibi kavramlarla karşı karşıyayız. İşte medya okuryazarlığı da bu kapsamda ele alındı. Artık bizler için vazgeçilmez olan medya, eğer eleştirel bir şekilde izlenmezse zararlı dahi olabilir. Ancak gerekli sorgulamalar yapılabilirse, bağlantılar kurulabilirse medya bireyin gelişimine, çocuğun yaratıcılığına katkı sağlayabilir.

Öğrencilerim RTÜK’ü arayıp şikayet ediyor

Birsen Özaktaş (Yeşilköy Şehit Pilot Muzaffer Erdönmez İlköğretim Okulu öğretmeni; geçen yıl bu dersi verdi) Ankara’da 15 öğretmenle birlikte özel eğitim aldım. Medyanın çocuklar üzerinde etkisiyle ilgili bu eğitimden sonra okullarımızda konuyu onlara anlattık. Çocuklar bu dersi çok sevdi. Hatta ailelerini bile etkilemeye başladı. Medyada her gördüğünü gerçek sanan çocuklar vardı. Gördüklerinin sanal olduğunu anlattık. İzledikleri programları, okudukları yazıları sorgular hale geldiler. Çocukların en korunmasız olduğu alan internet. Bu konuda aileleri uyardık. Çocukları televizyon izlerken yanlarında olmalarını, bilgisayarlarını kullanırken ekranının kapıya dönük ve kapının da açık olması gerektiğini söyledik. Bu derste not yok. Zaman zaman televizyon izleyip, programlarla ilgili değerlendirme yapıyor, zaman zaman da gazeteleri çocuklarla birlikte inceliyoruz. Artık medyanın her verdiği mesajı doğru kabullenmiyorlar, sorguluyorlar. Bazı programların kurgusal olduğunu öğrendiler. RTÜK’ü arayıp şikayet edenler çoğaldı. Akıllı işaretleri öğrendiler. Ailelerini de şiddet içeren programlar izlediklerinde uyarıyorlar.

Reklamların abartılı olduğunu öğrendim

Nadide Ölçmen

Eskiden reklamların her zaman doğru söylediğini düşünürdüm. Artık, bazı yayınların abartılı hatta yanıltıcı olduğunu anladım.

Akıllı işaretlere göre program izliyorum

Işık Can Kul

Medyanın maddi amaçları olduğunu, yayınları hayır amaçlı yapmadıklarını öğrendim. Akıllı işaretlerle kendime uygun programı görüyorum.

RTÜK’e şikayet ettim

Selim Tezel İzlediğim programa katılanlar sürekli kavga ediyordu. RTÜK’ü aradım ve "genel izleyici" programı olmasına rağmen çocuklar için uygun olmadığını gördüm.

Her yazılana inanmamayı gördüm

Berk Bulut Bazı yayınların para amaçlı olduğunu öğrendim. Her yazılana inanmamayı gördüm. Medyada kötü olan şeyler de varmış.