Öğretmenlere yeni sistemi anlattı

3-12 yaş arası çocuklara uygulanan Sorgulamaya Dayalı Öğrenme Programı’nın (PYP-Primary Years Programme) danışmanlığını yapan Dr. Ufuk Akın, 1995’ten beri 500 öğretmenle çalıştı, onlara bu sistemi öğretti. Danışmanlık verdiği okullarda müfredatı öğretmenlerle birlikte hazırlayan Akın, eğitimde ezber bozmak için öğretmenin de bakış açısının değişmesinin şart olduğunu söylüyor: "Türk öğretmeni ezbersiz eğitim sisteminin eğitimini almıyor. Sadece 68 kuşağından eğitim almış olanlarla çok rahat çalışıyorum. Tüm öğretmenlere bu sistemin eğitimi verilmeli. Dolayısıyla Türkiye genelinde bunun oturması için çok zaman var."

12 yıldır okullara sorgulamaya dayalı öğrenme (PYP) danışmanlığı veriyorsunuz. Nedir bu PYP?

-PYP bir öğrenme programı. Öğrenen kişinin bilgiyi alıp kendisinin yapılandırmasını sağlıyor. Düşünmeyi öğrenmek üzerine kurulu bir sac ayağı. Bir şeyi ezberlemek, en düşük, en alt düzey düşünme becerisidir. Herkese bir şey ezberletebilirsiniz, ama 500 defada ama 2 defada. Çünkü ezberlemek düşünmeyi gerektirmez. Esas olan kişinin bilgiyi alıp, onu kullanabilir halde tutması ve gerektiğinde farklı durumlara uygulaması, dünyada ne olup bittiğini anlayabilmesi, birbiriyle bağlantılı olayların neden sonuç ilişkilerini görebilmesi. Bunu sağlamak için de çocuğun eğitim sisteminde değişiklikler yapıyoruz. Bir defa müfredatın ve birbirinden bağımsız gibi görünen derslerin birbiriyle nasıl bağlantılı olduklarını görmelerini sağlıyoruz. Biz buna alanlarüstü eğitim diyoruz.

Nasıl yapıyorsunuz bunu?

-Örneğin derste su konusunu ele aldık diyelim, buna fen bilimleri, matematik, sosyal bilimler, coğrafya vs. giriyor. Ya da afiş hazırlanması gerekiyor, buna görsel sanatlar girecek, Türkçe girecek, eğer yabancı dilde yazılacaksa yabancı dil girecek, bunu bilgisayarda da yapalım derseniz bilgisayar programları girecek vs. Bir şekilde tüm dersleri birbirine bağlayabilirsiniz. Herhangi bir şeyi ele aldığımızda mutlaka bunun içinde birden fazla bilim dalının bakış açısı vardır. Öğrencinin hayattaki her şeyin birbiriyle nasıl bir bağı olduğunu görebilmesi, kendisinin neler yapıp yapamayacağını bilmesi üst düzey öğrenme becerileridir. Biz de bunları öğretiyoruz.

Siz şu ana kadar kaç okula PYP danışmanlığı verdiniz?

-7 okula danışmanlık verdim sırf bu projeyle ilgili; Tarhan Koleji, Taş Kolej, Eyüboğlu Koleji, Irmak, Aka Koleji, Avrupa Koleji, Kent State Koleji. Pinokyo ve Işık Lisesi anaokullarının da danışmanlığını yaptım. 500’ün üzerinde öğretmene danışmanlık verdim.

Türkiye’de kaç okul var bu sistemi uygulayan?

-15 civarında olduğunu tahmin ediyorum.

Okullarda müferadatı öğretmenlerle birlikte mi hazırlıyorsunuz?

-İlk etapta 5 günlük temel eğitim veriyor ve öğretmenlerin bu doğrultuda ders planlaması yapmalarını sağlıyorum. Ondan sonra da sene içinde başlangıçta haftada bir gün olmak üzere danışmanlık yaparak öğretmenlerin bu programla ilgili yaptıkları çalışmaları değerlendirerek programın kalıcı olmasını sağlıyoruz. Burada öğretmenlere farklı öğrenme biçimlerini, bu sisteme göre sınıfların nasıl yönetileceğini öğreten bir ek eğitim programı daha veriyoruz sene içinde.

Farklı öğrenme biçimleri eğitimleri neleri kapsıyor?

-İnsanların beyninde 4 farklı öğrenme noktası var; ikisi sağ yarım kürede, ikisi sol yarım kürede. Bazı çocuk anlatılan, özetlenen, yapılandırılan formattan öğreniyor, bazı çocuk ise kendi hayal gücünü kullanarak öğreniyor. Bu öğrenme biçimlerine göre ders planlamayı öğretiyoruz öğretmenlere. Daha sonra sınıfın içinde çocukların düşünmesini sağlayacak soruları sorma, kendilerini ifade etmelerini sağlayacak iletişim biçimlerini geliştirme eğitimleri veriliyor.

Başarı nasıl ölçülüyor peki?

-Klasik ve alternatif ölçme değerlendirme sistemleri var, OKS başarısı ya da öğrenci memnuniyeti ve veli mutluluğu gibi. Ama bence sistemin başarısını öğrencilerin ürettikleriyle ölçmek gerekir. Bu sistemi uygulayan tüm okullarda öğrencilerin ürettikleri ürünleri kapsayan dosyalar bulunur. Öğretmenler öğrenciyi tanıtan, öğrenciye özgü ürünleri toplarlar. Bir öğrencinin dosyasını aldığınızda çocuk nelerden hoşlanıyor, hangi konularda daha başarılı anlarsınız, onu diğer çocuktan ayıran özellikleri görebilirsiniz.

Türkiye’de öğretmenlerin bu sisteme adaptasyonu nasıl?

-Türk öğretmeni ezbersiz eğitim sisteminin eğitimini alıp gelmiyor. Sadece 68 kuşağından eğitim almış olan öğretmenler buna çok yakın. Onlarla çalışırken çok rahat ediyorum çünkü ne dediğimizi çok iyi anlıyorlar. Zaten konuları birbirine bağlamayı öğrenmişler. Son bir iki yıldır da sadece birkaç üniversite çok iyi eğitim vererek gönderiyor öğrenciyi. Eğitimde ezber bozmak için öğretmenin zihninin bakış açısının değişmesi gerekiyor.

Bugün Türkiye’de sistemin geldiği noktadan memnun musunuz?

-Ben aslında sorgulama programlarının geldiği noktadan çok memnunum. Çünkü 1995’te bu projeyle İngiltere’den döndüğümde hiç kimse bunu yapabileceğime inanmamıştı. Ama zamanla özel okulların bu programa sahip çıkması ciddi bir ivme kazandırdı. 2006-2007 öğretim yılında MEB kitaplarındaki değişikliklerle bu yönde çok kocaman bir adım atıldı. Ama hala kitaplarda pek çok şey karmaşık, öğretmenlerin bu alanda bir eğitimleri yok. Çünkü bu farklı bir felsefe. Sorgulamayı, düşünmeyi öğretiyorsunuz. Devlet okulları öğretmenlerinin şunu yaptığını duyuyoruz; kitap çok çabuk bitiyor deyip test kitaplarına yani ezbere dayalı sistemin materyallerine geçiyorlar. Öğretmenlere de bu sistemin eğitimi verilmeli. Dolayısıyla Türkiye genelinde bunun oturması için çok zaman var.

NASIL PYP DANIŞMANI OLDU

Dr. Ufuk Akın, University of Evansville (ABD) ve Boğaziçi’nde gördüğü eğitimle 1985’te psikoloji dalında lisans, 1989’da sosyal psikoloji dalında yüksek lisans aldı. 2000’de Eğitim Bilimleri dalında doktora aldı. Özel bir anaokulunda bir yıl, özel bir lisede beş yıl felsefe grubu öğretmeni ve rehber danışman olarak görev yaptı. Uluslararası Okul Projesinin uygulanması ve Uluslararası Okulların Yönetimi konularında British Council ve Oxford Brookes Üniversitelerinin ortaklaşa hazırladıkları İngiltere’deki seminerlere katıldı, başka Avrupa ülkelerindeki uygulamaları inceleme fırsatı buldu.