KÜRESEL KRİZİN MALİYETİ 5 TÜRKİYE'DEN DAHA FAZLA

Dünyanın en büyük yatırım bankalarından Lehman Brothers'ın iflasıyla açığa çıkan küresel kriz, dünyaya 2009 yılı için 5 Türkiye'den daha büyük bir maliyete neden oldu.

Dünyanın en büyük yatırım bankalarından Lehman Brothers’ın Eylül 2008’de iflasıyla açığa çıkan ve 2008 son çeyreği ve 2009’un Ocak-Eylül döneminde ortalığı kasıp kavuran küresel kriz, dünyaya 2009 yılı için 5 Türkiye’den daha büyük bir maliyete neden oldu.

Uluslararası Para Fonunun (IMF) Nisan 2010 tarihli Dünya Ekonomik Görünümü veritabanı rakamlarının hesaplamalarına göre, 2009’da yaşanan küresel kriz, dünya gayri safi yurtiçi hasılasını (GSYH) dolar cinsinden cari fiyatlarla 3 trilyon 283,5 milyar dolar azalttı. Bu rakam, 2009 yılında 615,3 milyar dolara inen Türkiye GSYH’sine göre, 5,34 katlık bir büyüklüğe karşılık geliyor. Dünyada, GSYH, 2008 yılında 61 trilyon 221 milyar doları bulurken, 2009 yılında 57 trilyon 937,5 milyar dolara indi. Krizi en fazla hisseden Avrupa Birliği’ndeki milli gelir kaybı, 2009 yılında 1 trilyon 940,2 milyar doları buldu.

GSYH’DA EN BÜYÜK DÜŞÜŞ UKRAYNA’DA, EN FAZLA ARTIŞ ERİTRE’DE...
IMF verilerine göre, kapsama dahil 182 ülkeden 133’ünün GSYH’si cari fiyatlarla, dolar cinsinden, 2009 yılında 2008 yılına göre gerilerken, 49 ülkede GSYH artışı oldu.

Dolar cinsinden cari GSYH gerilemesi, 2009’da, Ukrayna’da yüzde 35,57, Ekvator Ginesi’nde yüzde 33,66, Libya’da yüzde 32,88, Kuveyt’te yüzde 29,62, İzlanda’da yüzde 27,78, Ermenistan’da yüzde 26,88, Brunei Sultanlığı’nda yüzde 26,85, Rusya’da yüzde 25,95, Gabon’da yüzde 24,24, Irak’ta yüzde 23,91, Letonya’da yüzde 22,91, Suudi Arabistan’da yüzde 22,29, Trinidad ve Tobago’da yüzde 21,39, Litvanya’da yüzde 21,03, Romanya’da yüzde 20,95’i buldu.

Krizdeki İrlanda’da cari GSYH düşüşü yüzde 14,87, Portekiz’de yüzde 6,98, Yunanistan’da yüzde 6,01 oldu.

KRİZİ BAŞLATAN ABD’DE DE GSYH DÜŞÜŞÜ SADECE YÜZDE 1,28
Büyük ülkelerden Meksika’da yüzde 19,73, İngiltere’de yüzde 18,65, Türkiye’de yüzde 15,75, Kanada’da yüzde 10,88, Güney Kore’de yüzde 10,62, Hollanda’da yüzde 9,37, Almanya’da yüzde 8,72, İspanya’da yüzde 8,61, İtalya’da yüzde 8,20, Fransa’da yüzde 6,66, Avustralya’da yüzde 5,88, Brezilya’da yüzde 3,76, ABD’de yüzde 1,28 dolar cinsinden cari GSYH düşüşü oldu.

GSYH artışı dolar cinsinden ve cari olarak, Eritre’de yüzde 35,72, Etiyopya’da yüzde 21,16, Doğu Timor’da yüzde 18,24, Malavi’de yüzde 16,34, Mısır’da yüzde 15,71, Özbekistan’da yüzde 14,72, Lübnan’da yüzde 13,91, Burundi’de yüzde 13,39, Zimbabve’de yüzde 11,91, Bangladeş’de yüzde 11,81, Ruanda’da yüzde 11,76, Çin’de yüzde 8,61, Venezüela’da yüzde 5,59, Endonezya’da yüzde 5,45, Güney Afrika Cumhuriyeti’nde yüzde 3,78, Japonya’da yüzde 3,71, Hindistan’da yüzde 2,43 arttı.

İNGİLTERE, 2,68 TRİLYON DOLARDAN 2,18 TRİLYON DOLARA İNDİ
Cari rakamlarla miktar olarak milli geliri en fazla azalan ülke 500,6 milyar dolarla İngiltere oldu. İngiltere’nin dolar cinsinden 2008 yılında 2 trilyon 684,2 milyar dolar olan GSYH’si 2009 yılında 2 trilyon 183,6 milyar dolara geriledi. Bu ülkeyi milli gelirinin 4’de birinden fazlasını kaybeden Rusya, 430,8 milyar dolarla izledi. 2009 yılında Almanya 320,4, Meksika 215, Fransa 190,9, İtalya 189,2, ABD 185,2 milyar dolarlık GSYH kaybı yaşadılar.

En büyük 39 ekonomi içinde dolar cinsinden milli gelirini sadece 6 ülke artırdı. Çin, GSYH artışında 389 milyar dolarla başı çekerken, bu ülkeyi, Japonya 181,1, Hindistan 29,3, Endonezya 27,9, Venezüela 17,9, Güney Afrika Cumhuriyeti 10,4 milyar dolarla izledi.

TÜRKİYE, 115 MİLYAR DOLARLIK GERİLEMEYE RAĞMEN 17. BÜYÜK EKONOMİ
IMF verilerine göre, Türkiye’nin dolar cinsinden GSYH’si 2009 yılında 115 milyar dolar azaldı. 2008 yılında 730,3 milyar dolar GSYH’si olan Türkiye, ekonomik küçülme ve dolar kurundaki artış nedeniyle 2009 yılında 615,3 milyar dolarlık bir GSYH’ya indi. Türkiye, dünya sıralamasında, Hollanda’nın ardından
17. büyük ekonomi özelliğini 2009’da da korudu.

IMF’YE GÖRE ÇİN, 2010’DA JAPONYA’YI GEÇECEK
Büyük ekonomiler içinde, Çin, ikinci sıradaki Japonya’ya ile arasındaki farkı iyice azalttı ve 367 milyar dolardan 159,1 milyar dolara indirdi. IMF tahminlerine göre, Çin, bu yıl dünyanın ikinci büyük ekonomisi koltuğuna oturacak. 2008 yılında 8. büyük ekonomi olan Rusya, 2009 yılında Brezilya, İspanya, Kanada ve Hindistan’ın ardından 12. sıraya geriledi. Avustralya, 2009 yılında Meksika’yı geride bırakarak 13. sıraya yükselirken, 18. sıradaki Polonya, Endonezya, İsviçre ve Belçika’ya geçilerek 21. sıraya indi.