AÇILIM DERKEN GİTTİ PARALAR...

Ermeni açılımına kızan Azeriler, gaza yüzde 100 zam yapıp, geçmişe dönük de 600 milyon dolarlık fark çıkardı. Şimdi de 120 dolara aldığımız gazın fiyatına 250 istiyorlar. Açılımın ilk önemli faydası bu oldu. Bilin bakalım paraları kim ödeyecek?

Komşularla ticaret biliyorum ki çok önemli bir kavram. Bunun en belirgin örnekleri Avrupa Birliği (AB) üyelerinin kendi içlerinde, Amerika'nın da sınır komşuları Kanada ve Meksika ile yaptığı ticaret. Biz çok uzun yıllar komşularımızla ticareti hep ihmal ettik. Bizim neslimize, hatta bizden sonrakilere de hep "düşman komşularımız" öğretildi. Toplum öylesine şartlandırılmıştı ki, ne olduğunu tam kavrayamadan hep düşmandan korunmaya çalıştık.

Son sekiz on yıldır komşularımızla ticaretin ne denli önemli olduğunun farkına vardık. Ancak her nedense bu tür ticarette hep borçlu çıkan taraf biz oluyoruz, çok alıp az satıyoruz. En büyük harcamayı da enerji için yapıyoruz; çünkü biz, bizi yönetenler, hep birlikte enerjiyi yönetemiyoruz. Bunun içindir ki iki yakamız bir araya gelmiyor.

Son iki örnek Azeri ve İranlı kardeşlerimizle ilgili. Ermeni açılımı, bayrak krizi, Karabağ politikası derken Azeri kardeşler kızdı, tek millet iki devlet işe yaramadı; dediler ki "size artık bu fiyata gaz yok, ya istediğimiz parayı verin ya da gazı keseriz." "Yapma, etme" dedik ama kardeş fırsatı iyi değerlendirdi; Ermeni açılımı derken aldığımız gaza yüzde yüz zam geliverdi. Zammın gelmesi yetmedi, "geçmişte alınan gazları biz ucuza veriyorduk, siz madem Ermeni kardeşlerimize de açıldınız, biz hesapladık; arada altı yüz milyon dolar fark çıkıyor, bunu da bize ödeyiverin" dediler. Hemen kabul ettik, büyüklerimizin söylediği açılım zarar görmedi. Şimdi de yüz yirmi dolara aldığımız gazın fiyatına iki yüz elli istiyorlar, biz de "iki yüz yirmi olmaz mı abi" diyerek dolanıp duruyoruz. Açılımın ilk önemli faydası bu oldu. Bilin bakalım paraları kim ödeyecek?

Elektrik santralları satışta
Biz bir garibiz değil mi dostlar. Elimizdeki değerleri, fabrikaları, cumhuriyetimizin kazanımlarını yok pahasına satar, paraları da yok ederken habire borçlanıp duruyoruz. Biliyorsunuz şeker fabrikalarını satacaklar. Sanırım bu satışın yarı geliri, Azeri kardeşlerimizin mutluluğuna, geçmişte aldığımız, kullandığımız gazın bugün istenen fiyat farkına harcanacak. Yeri gelmişken hayırlara vesile olacak bir satış haberini daha paylaşalım, kamuya yani size ait tüm elektrik santrallarını da satıyorlar. Su ile kömürle gazla elektrik üreten tüm santralları. Enerji Bakanı muhtemel alıcıları gaza getiriyor. "İçinde kilovatı yedi sente elektrik üreteni de var, kaçırmayın, elinizi çabuk tutun, bize de para lazım" diyor. Aziz milletimize önerim: Siz de televizyon dizilerini aman kaçırmayın, bakalım kız oğlanı sevecek mi, gerisi boş.

Konumuza devam edelim. Bizim bu enerji işinde sevdiğimiz kendi enerjimizi üretmek yerine her nedense boru hattı yaparak petrolü, gazı taşımak. Ama bu işte pek kazanç yok. Bol bol borunuz oluyor, borucular seviniyor. Bin metreküpünü 250 dolara aldığınız gazı yüz kilometre taşıdığınızda sadece iki dolar elde ediyorsunuz. Boru hattına yaptığınız milyarlarca dolar yatırımı hesaba katarsanız moral bozan bir sonuç çıkıyor.

Yatırım neden başka ülkeye
Biz kendi enerji kaynaklarımızı harekete geçirmek yerine her nedense parayı verip almayı yeğliyoruz. Ama bu arada karar vermişiz, İran gazını çıkartmak için dört milyar dolardan fazla yatırımı İran'da yapacakmışız. Hem de yatırımı kendi ülkemizde imtiyazını elinden aldığımız ülkemizin kuruluşu "Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı" yapacakmış. Model de güzel "yap-devret" yani "işlet" bölümü yok.

Biz petrol yasası çıkartıp tüm kaynaklarımızı peşkeş çekmeye niyetlenirken komşu İran'ın anayasası "petrolün, gazın devri"ni yasaklıyormuş. İran'da kendi paramızla çıkarttığımız gazı, paşa paşa parasını ödeyerek satın alıp karşılıklı ticareti inşallah otuz milyar dolara çıkartacakmışız. Bugün İran ile ticaretimiz çok büyük açık veriyor. İran'dan 2008 yılı itibariyle sekiz milyar dolarlık ithalat yapmışız yani mal almışız. Tabiidir ki çok büyük bölümü petrol ve gaz. İran'a satabildiğimiz ise sadece iki milyar dolar tutuyor. Yani daha bugünden altı milyar dolar açığımız var. Karşılıklı ticaretin toplamı otuz milyar dolara çıktığında artık siz seyreyleyin açığı, Rusya'dan beter olacak.

Bütün bunlar olur, bu yılın kasım ayında İran'da gaz aramaya başlayacak iken, geçen günlerde birdenbire durduk. Bu amaçla hazırlanan sözleşmeler Türk tarafının isteğiyle üç ay süreliğine askıya alındı. Kim bilir biz mi akıllandık, yoksa kimi kötü niyetlilerin dediği gibi İran'a karşı duyguları yakinen bilinen büyük müttefikimiz mi ağır bastı. Madem yatırım yapacak milyarlarca dolarımız var, neden kendi ülkemizde yapmaz, kendi enerjimizi çıkartmayız? Tanrım aklımızı biraz daha koru, az kaldı.