BAŞBAKAN'IN EKONOMİ KARNESİ ZAYIFLARLA DOLU
İktidardaki yedinci yılını dolduran Başbakan Tayyip Erdoğan'ın ekonomi karnesi, zayıflarla doldu. Başbakan'ın karnesindeki zayıfların sayısı altıya çıkarken, sadece iki orta ve bir tane de iyi notunun olduğu görüldü
İktidardaki yedinci yılını dolduran Başbakan Tayyip Erdoğan’ın, ekonomide başarılarla dolu olan karnesinde son yıllarda zayıf notlar artmaya başladı. Ekonomist Dergisi, Başbakan’ın iktidardaki yedi yılındaki ekonomik performansını değerlendirmek için kendisine bir karne hazırladı. İlk beş yılda pek de fena olmayan notları, son iki yılda adeta dökülüyor. Dokuz ekonomik gösterge üzerinden hazırlanan karnede son bir yılda sadece bir adet iyi var. Erdoğan, son yılında iki orta alırken altı dersten ise çakmış durumda.
Büyüme kötü
Erdoğan’ın son karnesindeki ilk zayıf ekonomik büyüme konusunda. Henüz 2009 yılına ilişkin milli gelir açıklanmadı ama geçen yıl ekonominin ciddi küçülme yaşadığı genel kabul görüyor. Tahminler 2009’daki küçülmenin yüzde 5.5 çıkacağı yönünde. Erdoğan, iktidardaki ilk beş yılında büyüme açısından fena notlar almamıştı ama ekonominin resesyona girmesi, geçen yıl da bu dersten zayıf almasına yol açmıştı. Karnedeki ikinci zayıf, işsizlikle mücadeledeki başarısızlıktan geliyor. Erdoğan’ın bu konudaki notu en baştan beri zayıf. Erdoğan, yüzde 10.3’lerde aldığı işsizlik oranını ekonominin hızlı büyüdüğü yıllarda bile bir türlü tekrar tek haneye indirememişti. Son iki yılda işsizlik oranının 4 puan yukarı gitmesi ise buradaki zayıfı katmerleştirdi.
Seçim ekonomisi
Erdoğan’ın yedinci yıl karnesindeki üçüncü zayıf, bütçe disipliniyle ilgili. Erdoğan, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYİH) yüzde 11.2’si düzeyinde aldığı bütçe açığını yüzde 3’lük Maastricht kriterinin altına indirip orada tuttuğu için bu dersten altı yıl boyunca hep iyi notlar almıştı. Fakat geçen yıl bu performansını koruyamadı. Ekonomideki resesyon nedeniyle vergi tahsilatının azaldığı bir dönemde yerel seçimlerle harcamaları frenlemekte gecikince, bütçe açığının patlamasına engel olamadı. Yedinci yıl karnesindeki borç yönetiminden alınan zayıf da yine seçim ekonomisi uygulamasının sonucu. Geçen yıl bütçe açığındaki artış, Hazine’nin borca yüklenmesine neden oldu. Bu da Erdoğan’ın iktidar döneminde ilk kez kamu borç yükünün artmasına yol açtı. Borçtaki gerilemenin durmasıyla altıncı yıl karnesinde bu dersten orta alan Erdoğan, yeniden yükselişin başlamasıyla bu dersten bu kez zayıf almaktan kurtulamadı.
İhracatta ilk zayıf
Erdoğan’ın son karnesindeki beşinci zayıf geçen yıl ihracatta yaşanan kötü performanstan kaynaklanıyor. Küresel resesyonun etkisiyle geçen yıl ihracat yüzde 22.6 gerileyince, Erdoğan yedinci yılında ilk kez ihracattan zayıf not aldı. Karnedeki altıncı zayıf ise yerli yatırımcının ekonominin geleceğine olan güvenini kaybetmesinden geliyor. Bu güven kaybının geçen yıl özel sektör yatırımlarında yüzde 22 dolayında bir düşüşe yol açtığını tahmin ediyoruz. Özel sektör yatırımlarındaki düşüş Erdoğan’ın karnesine iki yıldır zayıf not olarak yansıyor.
Karnede iki orta var
Yedinci yıl karnesindeki iki orta notundan ilki dış dengenin biraz olsun toparlanmasından geliyor. Resesyonun (durgunluğun) etkisiyle ithalatın ihracattan daha hızlı daralması, geçen yıl cari işlemler dengesindeki açığın önemli bir düşüş göstermesini sağlamıştı. 2009’da cari açığın milli gelire oranının yüzde 2.3 dolayında gerçekleştiği tahmin ediliyor. Bu oranın tehlikeli sayılan düzeyin (yüzde 3.5’in üstü) altına inmesi sayesinde Erdoğan, bu dersten orta alıyor. Cari dengenin her şeye rağmen yine de açık vermesi ise iyi not almasını engelliyor.
Tek iyi not enflasyondan geldi
Erdoğan, diğer orta notunu ise yabancı sermayeye güven verebilme dersinden alıyor. Geçen yıl direkt yabancı sermaye girişleri epey düşmesine rağmen yine de Erdoğan’ın iktidara gelmesinden önceki seviyelerin üzerinde gerçekleşti. Türkiye’ye direkt yabancı sermaye girişleri Erdoğan’ın üçüncü iktidar yılında sıçrama göstermiş ve dört yıl boyunca kendisine iyi notlar getirmişti. Erdoğan’ın yedinci yıl karnesindeki tek iyi notu ise enflasyondaki düşüşten kaynaklanıyor. Enflasyon geçen yıl yüzde 7.5’lik hedefin altında yüzde 6.5 oldu. Böylece son üç yılda enflasyonun hedeflerin üzerinde çıkması nedeniyle enflasyonla mücadeleden zayıf alan Erdoğan, yedinci yılında sadece bu dersten iyi not alarak teselli buldu.
Yalnız enflasyonun son birkaç ay içinde yeniden yükseliş göstermesi sekizinci yıl karnesinde bu notun ne olacağı konusunda soru işaretleri doğurdu. Bugünlerde siyasetin gündemindeki konulardan birini hükümetin erken seçime gidip gitmeyeceği oluşturuyor. Muhalefet erken seçim için bastırıyor ama Erdoğan’ın zayıflarla dolu bu karneyle seçime gitmesi ihtimali düşük görünüyor. Bu arada IMF ile anlaşmanın suya düşmüş olması da bu karneyi düzeltme işleminin pek kolay olmayacağı sinyalini veriyor.
