AVM kiracıları isyanda

Kira artışlarından sonra alışveriş merkezlerinin istediği yüksek aidatlar da markaları zorluyor.

Alışveriş merkezlerinde (AVM) yüzde 100'e varan kira artışlarının yanı sıra genel gider ve reklam masrafı adı altında metrekare başına istenen 10-17 dolarlık aidatlar markaların başını ağrıtıyor.

Tescilli Markalar Derneği'nin (TMD) üyeleri, çözüm için dernekten yardım istedi. Dernek de bunun üzerine bir komisyon oluşturdu. Üyeler, 10-17 dolarlık genel gider bedellerinin yüksekliğinden ve bu giderlerin nereye harcandığını bilmemekten yakınıyor.

TMD yönetimi geçen hafta üyelerle buluşup neler yapılabileceğini masaya yatırdı.

Genel giderler içinde güvenlikten temizliğe, peyzajdan ısınma ve reklam masraflarına kadar çok sayıda kalem var. TMD Başkanı Selçuk Güzenge, "Bir standart yaratılmasını ve verdiğimiz paranın nereye gittiğini bilmek istiyoruz" dedi.

5 bin YTL reklam gideri

Güzenge, üyelerinin yüksek kira, genel giderler ve reklam parası gibi yıllık alınan masrafların altından kalkılamaz duruma geldiğini vurgulayarak "Alışveriş merkezi daha açılmadan, genel gider parası isteniyor. Ama biz verdiğimizin karşılığında ne alacağımızı bilmiyoruz" dedi.

AVM'lerin yıl içinde "reklam gideri" altında aldığı bedellere de değinen Güzenge, "4 sezona bölünerek alınan ve firma başına yılda 4-5 bin YTL'yi bulan reklam masrafı da yanlış. AVM'leri inşa edip, kiracılardan kira istemekle bu iş bitmiyor. Yatırımcıların da artık aldıkları kiranın karşılığında müşterilerine hizmet götürmesi gerekiyor" diye konuştu.

TMD Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Sekreteri Füsun Çevikel ise bir komisyon kurduklarını belirterek "Bu konuda AVM'lere şunu öneriyoruz: Ortak alanlara harcanan para nedir? Genel giderler ortaya konulsun. Her alışveriş merkezinin dükkân metrekareleri düşüldükten sonra geri kalan üzerinden paylaşım yapılsın. Apartmanlarda bile aidatlar, dairenin büyüklüğüne göre bölüştürülüyor. Küçük boyutlu AVM'lerde gider bedeli daha yüksek. Merkezler büyüdükçe gider düşüyor. Bunun için adaletli olunsun istiyoruz" dedi.

Genel gider ofis kirası kadar

Genel gider konusunda mustarip olanlardan biri de Diesel Türkiye Temsilcisi Özlenir Giyim Yönetim Kurulu Başkanı Tahsin Özlenir. Aylık genel giderlerin neredeyse kira kadar bir rakama denk geldiğini vurgulayan Özlenir, "Metrekare başına 15 dolar isteyen de var, 17 dolar isteyen de var. 100 metrekare mağazası olan ayda sadece 1500 doları genel gider öder duruma geldi. Bu, neredeyse bir plazadaki ofis kirasına denk geliyor" dedi.

AVM'lerin maliyetlerinin YTL bazında olduğunu ama aidatların genellikle dolar olarak toplandığını belirten Olivium Outlet Alışveriş Merkezi Genel Müdürü Murat İzci ise "AVM'lerin işletme giderleri YTL bazında her geçen gün artıyor ama dolar kuru düşüyor. 4 yıl önce alışveriş merkezinin metrekaresini genel giderler olarak 5 dolara yönetirken şu anda 11.5 doların altına bu fiyatı düşüremiyorum. Örneğin Olivium'daki işletme giderim ocak ve kasımı karşılaştırdığımda, 55 bin YTL fark var. İşletme gideri ile ilgili üzerimizde inanılmaz bir baskı var. Bizde aylık olarak metrekare başına aldığımız aidat miktarı 11.5 dolar" dedi.

AVM'lerin ortak alan giderleri olduğu gibi ortak alan gelirleri de olduğunu belirten İzci, "Merkezlerin otopark, stand, kiosk, depo gelirleri gibi ortak gelirleri var. İşte bunlar da ortak giderin gelir hanesinde değerlendirilmeli. Bazı AVM'ler bunu dahil etmiyor. Markaların feryadının altında da bu yatıyor. Biz kiracıdan, kat malikinden aslında 6.5 dolar alıyoruz. 5 doları diğer ortak alanlardan elde ettiğimiz gelirden kapatıyoruz" diye konuştu.

Anlaşma yaparken itiraz edilsin

Markalar, aidatlar konusundaki şikâyetlerini Alışveriş Merkezleri ve Perakendecileri Derneği'ne de (AMPD) iletti. AMPD Başkanı Nuşin Oral, "AVM'ler yeni açıldıkları ve özellikle pazarlamaya ihtiyaç duydukları bu dönemde yüksek genel gider bedeli alıyor. Kiracılar bu yüzden daha anlaşmaya imza atmadan itiraz etmeli. Ortak gider rakamlarına imza atıp kabul ettikten sonra sözleşme yapılıyor. Bundan sonra değiştirmek çok mümkün değil. Bazı firmalara rakamlar çok yüksek gelebilir ama bunlar anlaşmalar dahilinde gerçekleşiyor" dedi.

Aidatların içinde tüm giderler var

Alışveriş merkezlerinde (AVM) ortak alan giderleri için her ay kiracılardan aidat toplanıyor. Bu aidatlar merkezin işletme giderlerinde kullanılıyor. Bir alışveriş merkezinin işletme giderleri arasında temizlik, güvenlik, peyzaj, çevre düzenleme, ilaçlama, tamir bakım, tesis yönlendirme panosu, elektrik, su, doğalgaz, yürüyen merdiven ve asansör, klima havalandırma, sıhhi tesisat gideri, elektrik tesisatı bakım onarım gideri, doğalgaz bakım onarım ve jeneratör gibi kalemler var. Bazı AVM'lerde ısıtma ve soğutma bedeli ayrıca alınabiliyor. Ayrıca AVM'ler markalardan pazarlama gideri altında da aylık 1-2 dolar bir aidat alıyor. Pazarlama gider kalemleri arasında ise gazete, dergi ilan bedeli, radyo ve TV gideri, bina süsleme, etkinlik gideri, özel gün ve hafta gideri bulunuyor.

BAZI AVM'LERDE METREKAREYE ALINAN AİDATLAR

* Carousel Alışveriş Merkezi 17-18 dolar

* Akmerkez 20-21 dolar

* Cevahir Alışveriş Merkezi 17-18 dolar

* Olivium Outlet Alışveriş Merkezi 11.5 dolar

* İstinyePark Alışveriş Merkezi 10 euro

Not: Aidat bedelleri AVM'lerdeki markalarca telaffuz edilen rakamlardır.