Avrupa'ya çöp ihraç ediyoruz

İhracat hedefi her yıl katlanarak artan Türkiye yeni bir açılımın peşinde. Bugüne kadar tekstil, otomotiv ve kimyevi maddeler pazarlayarak önemli bir noktaya gelinirken bu kez ilginç bir proje öne çıkıyor.

Kocaeli ve Konya'da yapımı tamamlanan iki büyük katı atık arıtma tesisinden yurtdışına çöp ihracatı yapmaya hazırlanıyor. Hatta küçük bir ihracat dahi gerçekleştirildi. Avrupa'ya boya çamuruyla ilgili atık pazarlandı. Altın değerinde görülen çöplerin taliplileri ise gelişmiş Avrupa ülkeleri.

Avrupa Birliği'ne uyum çerçevesinin önemli köşe taşlarından birini çevre konusunda yapılacak düzenlemeler oluşturuyor. Türkiye bu konudaki mevzuatı sert kurallar uygulayan Almanya'dan aldı. Bundan dolayı da sanayici ciddi yasal müeyyide ile karşı karşıya. Atık üreticisi yasal yollardan atıklarını yok etmek zorunda. Aksi halde 5 yıl hapis ve ciddi para cezası alabilir. Sadece sanayi çevrelerinde geçen yıl 1,5 milyon ton tehlikeli atık Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'na beyan edildi. Atık stoku çok fazla ve Türkiye'de bu işi çözecek kuruluş ise sadece Kocaeli Belediyesi'ne bağlı İzmit Atık Yakma ve Depolama Şirketi (İzaydaş). Ancak kurumun kapasitesi 45 bin ton ve 2017'ye sıra veriliyor. Çevre ve enerji alanında dünyanın önemli gruplarından biri olan Suez'e bağlı SitaDeutschland firması ile ortaklık anlaşması imzalayan Erksan Çevre Teknolojileri firması İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere büyük şehirlerde 11 bölge ofisi kurdu. Ofis sayısını artırmayı planladıklarını belirten Erksan Çevre Teknolojileri Genel Müdürü Hüseyin Erkanlı, atık ihracatı yapmaya hazırlandıklarını söylüyor. Erkanlı, "Şimdi Avrupa senin çöpünü mü alıyor? diye kimse bize inanmak istemiyor ama Avrupa için çöp büyük bir hammadde." diyor. Almanya gibi ülkelerin katı atıklara enerji gözüyle baktığını anlatan Erkanlı, büyük gelirlerin elde edildiği bu sektörde Türkiye'nin önemli bir açılım gerçekleştireceğine inanıyor. Erkanlı'ya göre, ülkemizde önemli bir atık israfı var. Bunun altyapısı kuruldu. Atık ihracatını gerçekleştirebilmek için ciddi mevzuatlar aşıldı ve gerekli lisanslar alındı. Hatta küçük bir ihracat dahi gerçekleştirildi. Avrupa'ya boya çamuruyla ilgili atık pazarlandı. Atık ihracatı Basel kriterlerine göre yapılıyor. Her atıkla ilgili banka teminatı vermenin esas olduğunu, çevre sigortasının istendiğini kaydeden Erkanlı, Türkiye'de böyle bir altyapının olmadığını ve işlemleri yurtdışında yaptırdıklarını söylüyor. Atıklar lisanslı araçlarla taşınmak zorunda. Kara veya denizyoluyla taşındığında hangi sınırdan geçiliyorsa o ülkeden izin alma şartı aranıyor.

Kocaeli'nde kurulan tehlikeli atık depolama merkezi ve Konya'daki geri dönüşüm tesislerinin faaliyete geçmesiyle stok sıkıntısının ortadan kalkacağını söyleyen Erkanlı, kurulan tesislerin maliyeti hakkında 'az bir yatırım değil' nitelendirmesinde bulunuyor. Yatırımların bununla da sınırlı kalmadığını, fabrikaların yoğun olduğu illerde atığın çeşidine göre tesisler kuracaklarını açıklayan Erkanlı, en az 15 tür atığın olduğunu ifade ederken, çöpten altının bile elde edildiğine dikkat çekiyor ve ekliyor: "Analizler geliyor bakıyoruz, içinde yüzde 45 demir veya bor var. Bu kez metali ayrıştırıyoruz ve dönüşümünü sağlıyoruz. Bazı elektronik atıklar da altın olabiliyor. Evsel dediğimiz yiyecek, içecek çöpleri ise gübre oluyor. Ayrıştırma ünitelerinde ürünler toplanıyor ve çevreye kazandırılıyor."

Sabancı ve Oyak katı atık yakma işine girdi

Katı atık stokunu fark eden Oyak ve Sabancı gibi gruplar da bu işe girmeye başladı. Yüksek dereceli fırınlarla çalışan çimento fabrikaları altyapılarını tamamlayarak firmalardan atık alarak yakıyor. Şirketlerin, bakanlıktan gerekli lisansları aldığını kaydeden Hüseyin Erkanlı, yakmaya gönderilen atıklar için para ödediklerini anlatıyor. Aynı zamanda çimento grupları için ek bir gelir kapısı haline dönüşen atık bertarafı Avrupa'daki çimento fabrikalarında yaygın yapılıyor. Avrupalı çimentocular bu işi birinci öncelik sırasına koymuş. Ancak ülkemizde durum böyle değil. Burada inşaat çok hareketli olduğu için atık yakma işi ikinci sırada yer alıyor. Erksan Çevre Teknolojileri Genel Müdürü Hüseyin Erkanlı, fabrikaların yakacağı atığı yerinde belirlediklerini, paketleyerek düzenli şekilde sevkiyatlarını yapmaya başladıklarını belirtiyor.