Bütçe endişelerimiz devam ediyor

5 aylık bütçe sonuçlarını değerlendiren ve Mayıs’taki 2 milyar YTL’lik fazlayı bir kerelik vergi gelirlerine bağlayan ekonomistler, mali performansın bozulduğunu ve 2007’de ciddi bütçe açıklarının olacağını söyledi.

Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın Mayıs’taki bütçe fazlasını başarı olarak nitelendirmesini değerlendiren ekonomistlere göre ekonomik performans, yılın ilk beş yına göre iyi olabilir ama geçen yılın aynı dönemine göre kötü. Ekonomistler, ‘Mali disiplinin bozulmasında seçim ekonomisi nedeniyle yapılan popülist harcamaların etkisi var’ diyor. Unakıtan NTV/CNBC-e ortak yayınında yaptığı açıklamada, “Bütçede bir sıkıntı yok. Performansı görünce, ‘buna nasıl bir kulp bulabiliriz’ deme gayretinde olan arkadaşlar var” ifadesini kullanmıştı.

Ahmet Çimenoğlu, Yapı Kredi Strateji Planlama ve Araştırma Böl. Bşk.
RAKAMLAR BİZİM İÇİN SÜRPRİZ DEĞİL

Çimenoğlu’na göre, 2007 yılında bütçe performansının 2006’ya göre daha kötü olacağı, ekonomistlerin tahmin ettiği bir durum: “İlk 4 aylık rakamlar her ne kadar kamuoyu açısından bütçenin kötüleşmesi anlamında sürpriz olsa da bütçe performansını yakından izleyen ekonomistler açısından çok büyük bir sürpriz olmadı. 2007’nin tümü açısından baktığımızda bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 2.5 hatta biraz üzerinde olmasını bekliyoruz, geçen sene sonunda bu rakam yüzde 0.7 idi. Dolayısıyla milli gelir oranında 2 puanlık bozulma beklenen bir gelişmeydi. Bu çerçevede yılın ilk dört ayındaki rakamlar bence normal rakamlar, Mayıs ayındaki rakam ise pozitif anlamda sürpriz oldu ama 2007 yılının tümü için baktığımızda, genişleyen bütçe açıklarının değişmesi anlamında bize yeni bir bilgi vermiyor. Yani biz yine de 2007’de bütçe açıklarının 2006’ya göre ciddi bir şekilde büyümesini bekliyoruz.”

ARTIŞIN NEDENİ BİR KERELİK VERGİLER OLABİLİR
5 aylık dönemdeki bütçe açığının 3.3 milyar YTL olduğunu belirten Çimenoğlu, bütçenin Mayıs’ta 2 milyar YTL fazla vermesini, “Aylık rakamlara bakarak değerlendirmemek lazım ama Mayıs ayında bir kerelik vergi gelirlerinde artış gibi kalemlerden bütçe dengesi fazla vermiş olabilir. Ancak şunu belirtmek isterim ki genelde yılın tümünde geçen seneye göre ciddi açıklar olacak” sözleriyle değerlendirdi.

Bütçe açığındaki büyümenin bir kısmının seçimle ilgili olduğunu vurgulayan Çimenoğlu, “Ama bu harcamaları artırma anlamında bir seçim ekonomisi değil. Alınması gereken önlemlerin alınmaması ya da yapılması gereken özelleştirmelerin yapılmaması anlamında gelir kayıplarından kaynaklandığını düşünüyorum” dedi.

SEÇİM OLMASA DA BÜTÇE BOZULACAKTI
“Bir miktar seçim ekonomisi etkisinden bahsetmek mümkün ama seçim ekonomisi olmasa da bütçe, 2007 yılında bozulacaktı” diyen Çimenoğlu, bu bozulmanın nedenlerini ise şöyle aktardı:”Birincisi 2006 sonunda yapılması gereken bazı harcamalar yapılmayıp 2007’ye bırakıldı. İkincisi 2006’nın ortalarında yaşadığımız mali çalkantı nedeniyle yükselen faizler ve döviz kurlarının faiz ödemeleri üzerindeki etkileri 2007’ye kaldı. Bunların dışında bir kerelik gelir diye bahsettiğimiz, vergi dışı gelir kalemlerindeki artışların da 2007’de aynı hızla sürdürülemeyeceğini anlıyor ve bütçe dengesinde bozulma bekliyorduk. Ayrıca Sosyal Güvenlik Reformu Yasası’nın yürürlüğe girmesinden çok olumlu bir etki beklemiyorduk ama en azından sınırlı bir etki olabilirdi. İşte bunların hepsi bütçenin 2007’de bozulmasına neden oldu.”

Banu Kıvcı Tokalı, Finans Invest Baş Ekonomisti,
PERFORMANS GEÇEN YILA GÖRE DÜŞÜK
Tokalı da ilk 5 aydaki performansın geçen yıldan düşük olduğunu söyledi. Tokalı, “Bazı katkılara rağmen geçen yılın altında bir faiz dışı fazla var. Yani belki yılın ilk dört ayına göre güzel bir performans ama geçen yılın aynı dönemine göre daha düşük bir performans olduğunu söyleyebiliriz. Bu da tamamen asıl vergi gelirlerinin biraz daha düşük kalmasından ve faiz dışı harcamaların artışının devam etmesinden kaynaklanıyor” dedi.

MALİ DİSİPLİN İLE İLGİLİ ENDİŞELERİMİZ SÜRÜYOR
Tokalı, 5 aylık performansta vergi dışı gelirlerin bütçeye önemli bir katkı sağladığını ancak mali disiplin ile ilgili endişelerin devam ettiğinin altını çizdi: “Ama diğer taraftan ekonomik aktivite ile ilgili olan vergi gelirlerinde beklenen ve programlanandan daha düşük bir performans söz konusu. Mali disiplinle ilgili kritik bir gösterge olan faiz dışı harcamalarda ise program hedefinin üzerinde bir artış var. Dolayısıyla biz beş aylık bütçeye baktığımız zaman toplam rakamlarda belki olumlu bir performans görüyoruz ama mali disiplin ile ilgili endişelerimiz bitmiş değil. Yani hem vergi gelirlerindeki düşük performans hem de faiz dışı harcamalarda program ödeneklerinin üzerindeki artış, bütçe ile ilgili endişelerin devam etmesine yol açıyor.”

YURTİÇİ PİYASA VE IMF RAHATSIZ DEĞİL
Mali disiplinde sapma olduğuna dikkat çeken Tokalı, seçim popülizmine yönelik harcamaların şimdilik piyasayı rahatsız etmediğini vurguladı. “Örneğin; tarımsal desteklemede yıllık ödeneğin yüzde 70’inin kullanılmış olduğunu görüyoruz. Faiz dışı harcamalarda belli harcalamaların öne alınması da seçim popülizminin yapıldığını gösteriyor. Yurtiçi piyasa ve IMF, seçim popülizmine yönelik sınırlı adımlar beklediği için, şu anda piyasa rahatsız değil. Harcamaların bu oranlarla sınırlı kalacağı ve yılın ikinci yarısında mali disipline geri dönüleceği beklentisi korunuyor.”

Yarkın Cebeci, JP Morgan Türkiye Baş Ekonomisti
HARCAMALAR ÖNCEKİ SEÇİMLERDEN DAHA AZ
Yarkın Cebeci’yle göre de mali performanstaki bozulmanın nedeni seçim ekonomisi. “Bu bozulmanın seçim nedeniyle bazı harcamaların öne çekilmesinden kaynaklandığını görüyoruz. Örneğin tarımsal ödemeler, normalde yapıldığından daha erkene alınıyor, yani bir nevi seçim ekonomisi yapılıyor. Bunun dışında bazı harcamalarda da artış var. Ancak daha önceki seçimlerle kıyaslandığında, bu seçimlerde popülist harcamaların daha az yapıldığını söylemek mümkün. Yani önceki seçimlerle karşılaştırıldığında daha az ölçekli de olsa faiz dışı harcamalarda bir artış var ki bu da seçim ekonomisi göstergesidir.”