Bu yılın üçüncü üç aylık döneminde büyüme hızı, ’beklentilerin altında’ yüzde 4.7 olarak gerçekleşti.
Dokuz aydaki büyüme hızı ise yüzde 9.7 oldu.
DİE, bu yılın üçüncü üç aylık dönemi ile yılın 9 ayına ilişkin üretim yöntemiyle GSMH ve harcama yöntemiyle hesaplanan GSYİH sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, yılın 9 ayında GSMH değeri, ’cari fiyatlarla’ 306 katrilyon 643 trilyon 411 milyar lira oldu.
GSMH, Temmuz-Eylül döneminde ise yine ’cari fiyatlarla’ 132 katrilyon 467 trilyon 453 milyar lira, 1987 yılı ’sabit fiyatlarıyla’ 41 trilyon 481 milyar lira olarak hesaplandı.
Veriler ışığında Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’daki (GSYİH) artış ise yılın 9 ayında yüzde 8.7, üçüncü çeyrekte yüzde 4.5 olarak belirlendi.
’Cari fiyatlarla’ büyüme hızına bakıldığında da, bu yılın 9 ayında yüzde 18.2, yılın üçüncü çeyreğinde ise yüzde 17.1 olarak hesaplandı.
Bu arada üçüncü döneme ilişkin büyüme beklentisi, ortalama yüzde 8 düzeyindeydi.

SABİT FİYATLARLA, İTHALAT VERGİSİNDE YÜZDE 20 ARTIŞ OLDU

Yılın üçüncü çeyreğinde ’sabit fiyatlarla’ ithalat vergisinde yüzde 20 artış olurken, sanayide yüzde 6.6, ticarette yüzde 7.1, ulaştırma-haberleşmede de yüzde 3.8 büyüme yaşandı.
DİE’nin açıkladığı verilere göre büyüme hızı, yılın üçüncü üç ayında yüzde 4.7 olurken, en fazla artış yüzde 20 ile ithalat vergisinde sağlandı.
Temmuz-Eylül döneminde ’sabit fiyatlarla’ serbest meslek ve hizmetler yüzde 3.8, mali kuruluşlar ile konut sahipliği yüzde 1.3, devlet hizmetleri de yüzde 1.1 büyüdü.
Aynı dönemde tarım yüzde 1.6, inşaat sektörü yüzde 1 ve kar amacı olmayan kuruluşlar da yüzde 0.7 oranında küçüldü.

9 AYDA TARIM KÜÇÜLDÜ

Yılın 9 aylık döneminde ise geçen yılın aynı dönemine kıyasla tek daralan sektör, yüzde 1.2 ile tarım oldu.
Buna karşılık aynı dönemde ithalat vergisi yüzde 28.4, ticaret yüzde 13.3, sanayi de yüzde 10.5 büyüdü.
Ulaştırma-Haberleşme yüzde 6.1, serbest meslek ve hizmetler yüzde 7.7 oranında gelişme gösterirken, inşaat yüzde 0.4, mali kuruluşlar yüzde 1, konut sahipliği yüzde 1.6, devlet hizmetleri yüzde 1.2, kar amacı olmayan kuruluşlar da yüzde 0.3 oranında büyüdü.
’Cari fiyatlarla’ ise Türkiye’nin GSMH’si yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 17.1, yılın 9 ayında yüzde 18.2, GSYİH ise üçüncü çeyrekte yüzde 17.1, yılın tamamında ise yüzde 17.6 arttı.

ÖZEL TÜKETİM HIZ KESİYOR

Harcama gruplarına göre gelişme hızlarına bakıldığında, sabit fiyatlarla özel nihai tüketim harcamalarında, bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 6.7, yılın 9 ayında ise yüzde 10.8 artış kaydedildi.
Bu yılın ikinci çeyreğinde özel tüketim harcamalarının yüzde 16.4 oranında artığı gözönüne alındığında, üçüncü çeyrekte özel nihai tüketim harcamalarının hız kestiği görülüyor.

DEVLETTE KEMER SIKMAYA DEVAM

Devletin nihai tüketim harcamaları ise yılın üçüncü çeyreğinde de bir önceki 3 aylık dönemde olduğu gibi yine daraldı. Nitekim üçüncü üç ayda devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 7.1 azaldı.
Devletin tüketim harcamaları ilk 9 ayda da yüzde 4.8 düştü.

SERMAYE OLUŞUMUNDA HIZ AZALSA DA SÜRÜYOR

Gayri safi sabit sermaye oluşumunda, 3. üç aylık dönemde yüzde 23.5, yılın 9 ayında ise yüzde 41.1 artış oldu.
Mal ve hizmet ihracatı, 3. çeyrekte yüzde 7.8, 9 ayda yüzde 11, mal ve hizmet ithalatı ise üçüncü 3 ayda yüzde 16, yılın tamamında yüzde 26.5 arttı.

İMALAT SANAYİ, ÜÇÜNCÜ ÇEYREKTE YÜZDE 7 BÜYÜDÜ

İmalat sanayii, üçüncü çeyrekte yüzde 7, dokuz ayda ise yüzde 11.4 büyüdü.
DİE’nin rakamlarına göre, yılın 9 ayında madencilik ve taşocakçılığı yüzde 2.1, elektrik, gaz ve su sektörü de yüzde 6.6 büyüdü.
Üçüncü çeyrekteki büyüme ise madencilik ve taşocakçılığında yüzde 6.7, elektrik, gaz ve su sektöründe de yüzde 3.4 oldu.

ÖZEL TÜKETİM HARCAMALARI

Bu arada yılın 9 ayında özel tüketim harcamaları, cari fiyatlarla 210.3 katrilyon liraya çıktı.
Bunun alt dallarında, gıda-içki için 70.7 katrilyon, dayanıklı tüketim için ise 31.2 katrilyon lira harcandı.
Özel tüketim harcamalarındaki artış, 9 aylık dönemde, yüzde 19.1 olarak hesaplanırken, bu oran gıda-içkide yüzde 9.2, dayanıklı tüketimde yüzde 55.9’u buldu.
Yarı dayanıklı tüketim malları için harcamalar bir önceki döneme göre yüzde 26.8 artışla 30.4 katrilyon, enerji-ulaştırma-haberleşme harcamaları yüzde 10.8 artışla 39.9 katrilyon, hizmetler harcamaları yüzde 16.8 artışla 23.6 katrilyon, konut sahipliği harcamaları da yüzde 24.2’lik artışla 14.2 katrilyon liraya çıktı.
Yılın üçünçü çeyreğinde de cari fiyatlarla özel tüketim artışı yüzde 17.4 oldu. Özel tüketim 84.2 ktrilyon liranın ayrıldığı bu dönemde, gıda-içki harcamaları yüzde 5.8, dayanıklı tüketim malları harcamaları yüzde 50.7, yarı dayanıklı tüketim malları harcamaları yüzde 30, enerji-ulaştırma-haberleşme harcamaları da yüzde 13.6 arttı.

DEVLET DİĞER CARİ HARCAMALARINI KISIYOR

Devletin nihai tüketim harcamaları artarken, diğer cari harcamaları azaldı.
Devlet, yılın 9 ayında 37.9 katrilyon liralık tüketim harcaması yaparken, bunun 31 katrilyon lirasını maaş ve ücrete, 6.9 katrilyon lirasını da diğer cari harcamalarına ayırdı. Maaş ve ücret harcamalarındaki artış yüzde 16.2 olurken, diğer cari harcamaları yüzde 3.5 azaldı.

SERMAYE OLUŞUMU

Gayrisafi sabit sermaye oluşumu da cari fiyatlarla, yılın 9 ayında yüzde 43.7, üçüncü çeyreğinde de yüzde 33.3 arttı.
Burada devlet sektörünün büyümesi ilk 9 ayda yüzde 0.1, üçüncü üç ayda da yüzde 0.5’de kalırken aynı dönemler itibariyle özel sektördeki gayri safi sabit sermaye oluşumu sırasıyla yüzde 55.7 ve yüzde 44.5 oldu.
Aynı dönemler itibariyle mal ve hizmet ihracatı artışı yüzde 21.3 ve yüzde 30.2, ithalat artışı ise yüzde 33.1 ve yüzde 42.7 oldu.

TARIM SEKTÖRÜ GAYRİ SAFİ KATMA DEĞERİ

Çiftçilik, hayvancılık ve tarım sanatları gayri safi katma değeri üçücü çeyrekte yüzde 1.9 azalırken, ormancılığın katma değeri yüzde 8, balıkçılığın katma değeri de yüzde 5.3 oranında arttı.