Çek cinlerine savcılık darbesi
Ekonomi yönetimi, kriz döneminde ekonominin çarklarını durdurarak hem iş dünyasının hem de bankaların başına dert olan “Bu çek isteğim dışında yazıldı” hilesine karşı düzenleme yapma kararı aldı.
Hükümet ayrıca çeklerin vadesinden önce tahsilinin önüne geçecek bir düzenleme üzerinde de çalışıyor. Pazartesi akşamı Başbakan yardımcısı Nazım Ekren başkanlığında toplanan Ekonomi Koordinasyon Kurulu’nda (EKK) Ekren’in talimatıyla BDDK’ya bu konuda bir düzenleme taslağı hazırlaması görevi verildi. Toplantıda çerçevesi çizilen ve tedbir önerileri tartışılan sorunla ilgili BDDK’nın hazırlayacağı taslağa Cuma günü yapılacak EKK toplantısında son şeklinin verilmesi planlanıyor.
Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren başkanlığında akşam saatlerinde toplanan EKK’ya ekonomi bakanlarının yanı sıra, Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, BDDK Başkanı Tevfik Bilgin, Türkiye Bankalar Birliği Başkanı ve İş Bankası Genel Müdürü Ersin Özince de katıldı. Toplantıda son dönemde sık yaşanan “çeklerle ilgili suistimaller” tartışılırken, BDDK Başkanı Tevfik Bilgin’in kredi kartları ve tüketici kredileriyle brifing verdiği öğrenildi.
Savcılık şartı aranacak
EKK toplantısında gündeme gelen sorunla ilgili birçok tedbir önerisi getirilse de toplantıda bulunan Adalet Bakanlığı yetkilileri, önlem olarak getirilecek bazı düzenlemelerin sistemin işleyişini bozabileceği uyarısında bulundular. Bu kapsamda masada, ikili bir tedbir gündeme geldi. Hazırlanacak düzenlemede bir yandan “çeklerin vadesinden önce tahsilinin önüne geçecek bir düzenleme” getirilmesi üzerinde duruldu. Bu düzenlemeye ek olarak, keşidecinin bankayı 711. maddeye dayanarak “ödemeden men” edebilmeleri için, önce savcılığa ya da mahkemeye başvurmuş, suç duyurusunda bulunmuş olması şartı aranacak. Bankaların ödemeyi durdurabilmeleri için bu suç duyurusu ya da başvuruyu görmeleri gerekecek.
‘Rızam hilafına kesildi’ hilesi nasıl yapılıyor?
Krizde ödemelerinde sıkıntı yaşayanların son günlerde çok sık uyguladıkları ve ekonomi yönetiminin de gündemine gelen çeklerle ilgili sorun şöyle yaşanıyor:
* Borcuna karşılık, borçlusuna çek veren işletme, hemen bankaya talimat vererek, “Bu çek isteğim dışında (rızam hilafına) kesildi” bildirimi yapıyor.
* Bu bildirimle çeki yazmasının hemen ardından bankanın çekin karşılığına ilişkin ödemeyi durdurmasını sağlıyor.
* İşte bu nedenle birçok alacaklı alacağını tahsil edemiyor.
* Türk Ticaret Kanunu’nun 711. maddesindeki hükme göre, çeki verenler, çek defteri çalınmış, gasp edilmiş ya da kaybolmuş olduğu yönünde bir bildirimde bulunarak, ilgili bankaya “ödemeden men” talimatı verebiliyorlar. Böylece kestikleri çekin ödenmesini durduruyorlar.
* Normalde bir emniyet unsuru olan hüküm, böylece küresel krizin de etkisiyle nakit sorunu olan ve borcunu ödemekte zaman kazanmak isteyenler tarafından suistimal edilmiş oluyor.
Kredi kartı borcuna ve ödenemeyen kredilere yeniden yapılandırma yok
ToplantIda BDDK Başkanı Bilgin, tüketici kredileri ile kredi kartlarındaki son durum, takibe düşme oranı ile ilgili brifing verdi. Bilgin’in yaptığı sunumun ardından EKK’da, “tüketici kredileri ve kredi kartlarında kritik bir durum söz konusu değil” değerlendirmesi yapıldı. Ersin Özince’nin de “TBB olarak biz böyle bir yapılandırmaya olumsuz yaklaşmayız. Ancak işe yarayacağını ve gerekli olduğunu düşünmüyoruz” dediği öğrenildi. Masada, 2006’da çıkarılan ve kredi kartı borcuna 18 ay taksit imkanı getiren yasal düzenleme hatırlatıldığı öğrenildi. Bilgin ve Özince’nin, o yapılandırmanın, düşünüldüğü kadar işe yaramadığı yönünde bilgi verdiği belirtilirken, toplantıda tüketici kredileri ve kart borçlarıyla ilgili bir düzenleme ihtiyacı olmadığında ortak karara varıldı.
