Çeliğin can suyu kuruyor!

Dünyada demir-çelik sektörünün yıldızını parlatan büyümenin yerini durgunluğa bırakması, ‘Nasıl olsa satarız’ diye stoğa çalışan firmaları zora soktu. Sektörün kapasitesi 2 ayda yüzde 40 azaltıldı

Krizin resesyona dönüşeceğine dönük endişeler her geçen gün artarken sanayinin can damarı konumundaki sektörlerde alarm çanları çalmaya başladı. Bunlardan biri olan demir-çelik sektöründe üretim kapasitesi son 2 ayda yüzde 40 azaltıldı. 

Tüm dünyada talebin daralmasından dolayı, kimsenin üretimi kısmayacağım deme lüksünün olmadığını belirten İstanbul Demir Çelik İhracatçıları Birliği Başkanı Serdar Koçtürk, sektörde radikal kararlar alındığını söyledi. 

Ekimde 1.2 milyar dolarla en fazla ihracat yapan sektörlerin başında yer alan demir-çelikte, bu aya umutlu bakılmıyor. Koçtürk, “Ekimde daha önceden satışı yapılmış bir takım kontratların yüklemeleri vardı ama kasımda bu olmayacak” dedi.
Koçtürk’ün verdiği bilgiye göre, Ekinciler, İzmir Demir Çelik, Ege Çelik gibi bazı firmalar haftasonu veya elektriğin pahalı olduğu saatlerde üretim yapmayarak tedbir alırken, Nursan üretimi durdurup fazla kapasiteyi ortadan kaldırmayı planlıyor. Koçtürk, “Bu ay diğer firmalar da benzer tedbirleri almaya başlayacak” dedi.

Sektör dünyada zorda
Dünyada önemli demir-çelik üreticileri üretim kısıntısı yapacaklarını açıklamışlardı. Üretim, Arcelor Mittal’de yüzde 25, Ukrayna’da ise yüzde 50 azalacak. Çin’de de ciddi üretim düşüşü söz konusu. 

Sektörün zor bir dönemden geçtiğini anlatan Serdar Koçtürk, “Haziran sonunda inşaat demirinin fiyatı 1500 doları gördü, bugün 500 doların altında. Bu tarihi bir düşüş” dedi. Koçtürk, üretim kısıntılarıyla birlikte sektörün 2009’un ikinci çeyreğinden itibaren toparlanabileceğini öne sürdü. 

Demir-çeliğin ana pazarları olan Avrupa, Kuzey Amerika ve Körfez ülkelerinde ekonomik büyümenin durması, demir-çeliğe olan talebi kıstı. Demir-çelik fiyatlarındaki yükselişin devam edeceğini düşünerek stok yapan firmalar, hem talebin hem de fiyatların gerilemesiyle sıkıntılı bir sürece girdi. Dünyada stokların 6 aydan önce erimesi mümkün görünmüyor. Tek başına, Birleşik Arap Emirlikleri’nde 2 milyon ton demir-çelik stoğu bulunuyor.

Şok dalgaları gelecek
Dünyada demir-çelik firmalarının kredi borçları ve azalan talep nedeniyle bu aydan itibaren sektörün şoklarla karşılaşacağı öne sürülüyor. Uzun bir dönem Uluslararası Çelik Haber Ajansı’nın genel müdürlüğünü yapan, Grup Metal Genel Müdürü Can Komar, tüketimin yarı yarıya düştüğünü belirterek şunları söyledi:
“Stok yüzünden üretici kapasitesinin ancak yüzde 10-15’ini kullanabiliyor. Bu durum özellikle kredi borcu olan firma ve tüccarları zorlayacak. Kredi ödeme dönemi olan kasımda sektörü birinci şok dalgası bekliyor. Aralık ve ocak aylarında da ikinci şok dalgası gelecek.”

Yatırımlar askıya alınıyor
Dünyada baş gösteren kriz nedeniyle demir-çelik sektöründe öngörülen bazı yatırımlar da askıya alınmaya başlandı. Karasu’da 750 milyon dolarlık bütçeyle demir-çelik fabrikası kurmayı planlayan Kibar Holding, Erdemir benzeri fabrikanın otomotiv ve beyaz eşyaya yönelik olarak galvanizli ve boyalı sac üretimi yapacak olan, 150 milyon dolarlık kısmını gerçekleştirdi. Ama projenin kalan kısmını şimdilik askıya aldı. Holdingin bu kararı 6 ay önce aldığı öğrenildi.
Yassı mamul sac piyasasında Gebze’de faaliyet gösteren Grup Metal Sac Sanayi şirketi de kriz öncesi planladığı projelerini geciktirecek.

Sanayide kapasite kullanımı düşüyor
Sanayi üretiminde eylülde yaşanan rekor düşüşün ardından açıklanan ekim ayı imalat sanayii kapasite kullanım oranı da krize bağlı daralmanın sanayi sektörü üzerindeki tahribatının boyutunu gözler önüne serdi. Türkiye İstatistik Kurumu, İmalat Sanayi Eğilim Anketi sonuçlarını açıkladı. Kapasite kullanım oranı, ekimde geçen yılın aynı ayına göre 6.4 puan, bu yıl eylül ayına göre de 3.1 puan azalarak yüzde 76.7 düzeyine indi. 

İmalat sanayiinin başlıca alt sektörlerinin neredeyse tamamında kapasite kullanımında düşüş yaşandı. Geçen yılın aynı dönemine göre en büyük gerileme 18.7 puanla büro, muhasebe ve bilgi işlem makinelerinde görüldü. Sektörün kapasite kullanımı yüzde 72.6’dan yüzde 53.9’a geriledi. Başlıca alt sektörler içinde ekimde en düşük kapasiteyle çalışan sektör büro, muhasebe ve bilgi işlem oldu.
Kapasite kullanım oranı taşıt araçlarında 14.9 puan düşerek yüzde 75.3’e, ana metal sanayiinde 11.3 puan düşerek yüzde 74’e, kâğıtta 8.4 puan düşüşle yüzde 78’e, metalik olmayan minerallerde 7.7 puan düşüşle yüzde 75’e geriledi. İç pazarda talep yetersizliği, işyerlerinin tam kapasiteyle çalışmamasının en önemli nedenini oluşturdu.